UGANDA
Samenleving

To read about UGANDA in English - click here

Rondreizen Uganda

Samenleving

Staatsinrichting

Op 28 juli 2005 heeft er een verandering plaatsgevonden in de staatsinrichting van Uganda. Tot die tijd werd president Museveni's "Afrikaanse democratie" ook wel een geen-partijensysteem genoemd. De zogeheten National Resistance Movement had de verschillende politieke partijen vervangen: alle Ugandezen behoorden in principe tot de Movement. Politieke partijen waren weliswaar niet verboden, maar partijpolitieke activiteiten op decentraal niveau waren sterk beperkt en op nationaal niveau geconditioneerd. Onder dit systeem kon echter iedereen, ongeacht de politieke affiliatie, zich tijdens verkiezingen kandidaat stellen en aan het volk presenteren. De kandidaten werden gekozen 'upon personal merit', en niet voor of namens een politieke partij. Alle gekozen leiders, van lokaal tot centraal niveau, werden automatisch lid van de Movement. Het idee hierachter was dat politieke kleur van leiders zou moeten wegvallen. Volgens President Museveni had de geschiedenis van Uganda geleerd dat het meerpartijensysteem in Uganda leidt tot tribalisme en chaos, omdat de partijen in Uganda op etnische en religieuze basis georganiseerd zijn. Verkiezingen op partijpolitieke basis zouden de etnische tegenstellingen alleen maar aanwakkeren. Het westerse meerpartijenstelsel was volgens Museveni niet toegesneden op de Afrikaanse realiteit. Het 'winner takes all'-principe had Uganda in het verleden al veel schade berokkend: op het moment dat de ene partij/etnische groep aan de macht was, werden de anderen met geweld onderdrukt. Gedurende deze periode van “Afrikaanse democratie” claimde de oppositie in Uganda dat de Movement in feite een politieke partij is en dat Uganda daardoor een eenpartijstaat was. Helaas presenteerden de oppositiepartijen zich over het algemeen niet als serieuze actoren met een weloverwogen programma, waardoor de kracht van hun vaak terechte kritiek op de Movement grotendeels teniet werd gedaan.

advertentie

Politiek

In 1996 werden voor het eerste vrije verkiezingen gehouden, waarbij Yoweri Museveni als President werd gekozen voor een termijn van vijf jaar. In 2001 werden opnieuw presidentsverkiezingen gehouden. Bij een opkomst van 70 % werd president Museveni met 69.3 % van de stemmen met grote meerderheid herkozen. De belangrijkste tegenkandidaat Dr. Besigye slaagde er echter in 27,8% van de stemmen te verwerven. Zijn beroep tot nietig verklaring van de verkiezingen werd door het hooggerechtshof met drie tegen twee stemmen verworpen met het argument dat de geconstateerde onregelmatigheden niet van een zodanige omvang waren dat de einduitslag totaal anders zou zijn uitgevallen. Besigye en zijn vrouw, parlementslid Winnie Byanyima, worden sindsdien door de overheid regelmatig “ lastig gevallen”; reden voor Besigye om in augustus 2001 Uganda “illegaal” te verlaten en zijn toevlucht te zoeken in de Verenigde Staten. De verkiezingen werden gekenmerkt door intimidatie, geweld en (administratieve) onregelmatigheden. Waarnemers en internationale donoren waren het er echter wel over eens dat de uitslag de wil van de bevolking weergaf. De donoren waren overigens ook van mening dat onvoldoende sprake was van een level playing field.

In 2002 werd een wet op politieke partijen gepresenteerd, de Political Parties and Organisations Act’. Opnieuw werden de mogelijkheden van de oprichting van politieke partijen beperkt. Dit levert de nodige weerstand op bij de politieke partijen die weigerden zich officieel te laten registreren. Aan deze strijd komt een eind als 28 juli 2005 een referendum plaatsvindt waarbij het overgrote deel van de stemmers ten faveure van een terugkeer naar het meerpartijensysteem stemt. De opkomst was evenwel laag, wat waarschijnlijk te wijten was aan gebrek aan kennis over en belang van het referendum. Ondanks de lage opkomst kan de uitslag als positief worden gezien.

Op 18 augustus 2005 is de nieuwe grondwet door het parlement aangenomen. Hierbij is de bepaling in de oude grondwet, die voorzag in een ambtstermijn voor de president van tweemaal vijf jaar, komen te vervallen. Hierbij is de weg vrijgemaakt voor President Museveni om zich voor een derde keer kandidaat te stellen bij de presidentiële verkiezingen in maart 2006.

Ondanks dat de verkiezingen door de internationale waarnemers gekenmerkt werden als vrij en eerlijk, bestaat er weerstand van de oppositie tegen de herkozen president Museveni. De voornaamste redenen hiervoor zijn dat in de periode van campagnevoering de voornaamste oppositiekandidaat Kizza Besigye enkele malen opgepakt is, en er rechtzaken tegen hem zijn aangespannen die zijn campagne hebben bemoeilijkt. Daarnaast hadden de oppositiepartijen niet dezelfde middelen om campagne te voeren.

De actuelepolitieke situatie staat beschreven in het hoofdstuk geschiedenis.

Economie

Het macro-economische beleid van de Ugandese overheid is solide en wordt geprezen door de internationale donorgemeenschap. Het begrotingsproces is transparant en de economische groei schommelt al enkele jaren rond de 5%. In 2017 bedroeg de groei 4,8% Het BNP per hoofd van de bevolking was $ 2.400 in 2017. Het inflatiecijfer is al vele jaren vrij laag (5,6 % in 2013) en de Ugandese shilling is waardevast.

De achilleshiel van de Ugandese economie wordt gevormd door de grote afhankelijkheid van de agrarische sector en dan met name de koffiesector. Het aandeel van koffie in de totale export is ca. 40%. Dit gevoegd bij de daling van de koffieprijs op de wereldmarkt in de afgelopen jaren en het toenemend tekort op de handelsbalans is grotendeels verklaard. Diversificatie van de landbouw vormt één van de topprioriteiten van de Ugandese overheid in de komende jaren.

Een groot probleem voor de Ugandese overheid vormt voorts het gebrek aan eigen inkomsten. De overheidsinkomsten als percentage van het BBP bedragen nog geen 12%, hetgeen zelfs van uit Afrikaanse perspectief uiterst mager is. Ca. 50% van de overheidsuitgaven wordt gefinancierd met donorgelden. Deze invoer van harde valuta levert op haar beurt weer grote problemen op voor de exportpositie van Uganda, aangezien dit de Ugandese shilling bovengemiddeld apprecieert (Dutch disease). Verhoging van de eigen belastinginkomsten staat weliswaar hoog op de agenda van de minister van financiën maar blijkt in de praktijk moeilijk te realiseren.

Vanaf 2001, na het opheffen van een exportverbod naar de EU vanwege sporen van cholera en pesticiden, is de uitvoer van visfilets (na koffie) de op één na belangrijkste sector. Naar verwachting zal de visstand in het Victoriameer de huidige mate van bevissing evenwel niet lang kunnen weerstaan, waardoor deze sector binnen enkele jaren in elkaar dreigt te storten. Het door de Ugandese overheid voorgenomen uitzetten van vislarven teneinde dit scenario te keren zal volgens deskundigen geen enkel effect sorteren.

Er is een begin gemaakt met het hervormen van de financiële sector in Uganda. Zo zijn verscheidene banken gesloten vanwege mismanagement. Eind 2001 werd de grootste staatsbank, Uganda Commercial Bank (UCB), na een eerdere mislukte poging tot privatisering, verkocht aan de Zuid-Afrikaanse Stanbic bank.

Er zijn serieuze problemen met de elektriciteitsvoorraad die een negatieve impact hebben op de economie. De energiegenerator capaciteit die is geïnstalleerd zal niet genoeg energie geven in de toekomst. Kortom, de stijgende olieprijzen, de dalende koffieprijs en een toenemende import, zorgen ervoor dat het begrotingstekort toeneemt.

In de districten in het noorden van Uganda die door het conflict zijn getroffen is vrijwel geen sprake van enige economische activiteit, hetgeen op de lange termijn zijn weerslag kan hebben op de gehele economische ontwikkeling van Uganda op de langere termijn.