Landenweb.nl

TSJECHIE
Economie

To read about CZECH REPUBLIC in English - click here

ANWB vakantie boeken Tsjechie

Steden TSJECHIE

Praag

Economie

Algemeen

De Tsjechische economie, tot dan toe een socialistisch economisch stelsel, werd sinds januari 1991 grotendeels geprivatiseerd. Burgers werden in de gelegenheid gesteld aandelen in bedrijven, in de vorm van waarborgbiljetten, te kopen (het zgn. voucher-systeem). Een andere maatregel om de economie te veranderen in een vrijemarkteconomie was het vrijgeven van de prijzen.

Dit leidde al snel tot een hoge inflatie (in 1991 52%), maar deze daalde echter weer snel naar een niveau van onder de 10%. Veel buitenlandse (m.n. westerse) ondernemers hebben ondertussen in het land geïnvesteerd. De nabijheid van de Europese en vooral de Duitse markt heeft hiertoe in belangrijke mate bijgedragen. De Tsjechische Republiek is nu een stabiele en welvarende markteconomie nauw geïntegreerd met de EU, vooral sinds de toetreding tot de EU van het land in 2004. De auto-industrie is de grootste industrie en is samen met haar toeleveranciers, goed voor bijna 24 % van de Tsjechische productie. Tsjechië produceerde in 2010 voor het eerst meer dan een miljoen auto's, meer dan 80 % werd geëxporteerd. Het conservatieve in zichzelf gekeerde Tsjechische financiële systeem is relatief gezond is gebleven. Maar de kleine open export-gedreven Tsjechische economie blijft gevoelig voor veranderingen in de economische prestaties van de belangrijkste exportmarkten ,vooral van Duitsland. Toen West-Europa en Duitsland in het najaar van 2008 in een recessie belandde stortte de vraag naar Tsjechische producten in. Dit leidde tot dalingen van de industriële productie en de export. Als gevolg hiervan is het reële bnp in 2009 scherp gedaald. De economie herstelde zich langzaam in de tweede helft van 2009 en vertoonde daarna en lichte groei. In 2012 verviel de economie weer in een recessie, als gevolg van zowel een daling van de buitenlandse vraag en bezuinigingsmaatregelen van de overheid. Het land kwam in de tweede helft van 2013 uit de recessie en de meeste analisten verwachten een bescheiden, maar gestage groei in 2014. Buitenlandse en binnenlandse bedrijven zijn wel bevreesd voor corruptie, met name bij overheidsopdrachten. Andere uitdagingen op lange termijn hebben te maken met een snel verouderende bevolking, de financiering van een onhoudbaar pensioenstelsel en de gezondheidszorg. De oplossing wordt gezocht in diversificatie van een econome gericht op productie naar van een economie meer gebaseerd op high - tech, diensten en kennis.

De economische groei bedraagt in 2017 4,3% en het BNP per hoofd van de bevolking is $ 35.500.

Buitenlandse investeringen

Tsjechië is over het algemeen zeer succesvol in het aantrekken van buitenlandse investeerders. Na een mindere periode in 1996-1997 besloot de Tsjechische regering om de investeringsfaciliteiten te vergroten om de buitenlandse investeringen te stimuleren. Dit bleek een schot in de roos te zijn want in 1998 en 1999 verdubbelden de buitenlandse directe investeringen

advertentie

Beroepsbevolking

Opmerkelijk is dat de Tsjechische beroepsbevolking over het algemeen een hoge opleidingsgraad heeft. Voor buitenlandse investeerders een belangrijk motief om te investeren in het land. Tsjechië heeft vooral een lange traditie in onderwijs in technische vaardigheden. Binnen het voortgezet onderwijs rondt 11% van de beroepsbevolking de universiteit of hoger onderwijs af. De arbeidsmobiliteit is vrij laag zodat er in bepaalde gebieden een tekort aan gekwalificeerd personeel is.

De Tsjechische beroepsbevolking telt ca. 5,4 miljoen mensen (2017). De verdeling naar sectoren in procenten is als volgt:

Het gemiddelde werkloosheidspercentage in 2017 bedroeg 2,9%. De werkloosheid in Tsjechië kent echter grote regionale verschillen.

advertentie

Landbouw, bosbouw en visserij

Slechts 2,8% van de beroepsbevolking werkt in deze sector, die in 2017 goed was voor 2,3% van het bnp. De Tsjechische landbouwbedrijven zijn over het algemeen nog grootschalig, een overblijfsel uit de communistische periode. Veel collectieve bedrijven uit die tijd zijn inmiddels geprivatiseerd. De particuliere boeren maken de meeste winst per hectare.

Ca. 70% van het bebouwbare oppervlak wordt voor akkerbouw gebruikt, waarvan de voornaamste producten granen, aardappelen en suikerbieten zijn. Het aandeel van de biologische landbouw steeg in 2013 tot 6% van de totale landbouwgrond.

De Tsjechische landbouw produceert voornamelijk voor de eigen bevolking en er worden dan ook nog veel agrarische producten ingevoerd.

In de veehouderij is de rundveehouderij het belangrijkst. Daarnaast komen varkens- en pluimveehouderij op grote schaal voor. Het aantal varkens neemt sterk toe en ook de omzet in de pluimveesector steeg gestaag, zowel wat vlees als eieren betrof.

De bosbouw is een belangrijke bron van inkomsten hoewel het aandeel van de bosbouw aan het bnp al jaren maar ca. 0,6% bedraagt. Ondanks dit beperkte aandeel is de houtwinning van belang, want het vormt de basis voor de houtbewerkingsindustrie.

De staat is met meer dan 50% de grootste eigenaar van de bossen, en gemeentes, bedrijven en particulieren bezitten de overige bossen.

De houtvoorraad neemt nog jaarlijks toe. De Tsjechische bossen hebben erg te lijden onder de zure regen, die grotendeels veroorzaakt wordt door de Tsjechische industrie en door elektriciteitscentrales die nog veel gebruik maken van steenkool en bruinkool als brandstof. Op dit moment is een kwart van de bossen aangetast of afgestorven.

Grote viskwekerijen in Zuid-Bohemen leveren de in Tsjechië populaire karpers. In Pilsen werd in 1842 voor het eerst pils, Pilsner Urquell, gebrouwen. In 2011 werd er in Tsjechië meer dan 18 miljoen hectoliter pils en bier gebrouwen.

advertentie

Houtverwerkende industrie, meubelindustrie,

De houtverwerkende industrie wordt de laatste jaren steeds belangrijker. Men maakt o.a. zagerijproducten, houten bouwmaterialen, pallets, houten containers, manden en andere samengestelde houten materialen zoals (prefab) houten huizen. De sector kent problemen door de verouderde machines en een lage arbeidsproductiviteit. De sector is sterk gericht op de export.

De meubelindustrie is goed voor gemiddeld 3% van de industriële productie. De sector kent vooral kleine bedrijfjes. Door de lage productiekosten en de aanwezigheid van de grondstof hout heeft Tsjechië al een lange historische traditie op het gebied van meubels maken. De export richt zich vooral op Oostenrijk, Duitsland, Nederland en België.

advertentie

Bouw en infrastructuur

De Tsjechische bouw wordt gekenmerkt door zeer veel kleine zelfstandige bedrijfjes. De grotere bedrijven met meer da 20 werknemers zorgen echter voor 83% van de productie.

Men profiteerde vooral van de grote buitenlandse investeringen in productiefaciliteiten, grote kantoorcomplexen en grote infrastructuurprojecten. De bouwsector richt zich vooral op het bouwen en renoveren van overheidsgebouwen en andere publieke werken. De woningbouw stelt nog niet zoveel voor door de ondoorzichtige huizenmarkt en de hoge rente op hypotheken. Een groot project is de renovatie van de hoogbouw, de zogenaamde “panelaky”. Een derde van de Tsjechische bevolking woont in dergelijke prefab woningen.

De aanleg van o.a. spoorwegen en autowegen zorgt voor belangrijke impulsen in de bouw. Tot 2010 werd alleen al voor de wegenbouw 1,8 tot 2,6 miljard euro uitgetrokken. Grote projecten die op stapel staan en die ook worden uitgevoerd met leningen en subsidies van o.a. de Europese Investeringsbank en de EU zijn:

advertentie

Chemie en kunststoffen

De chemische industrie is een strategische en belangrijke industrietak voor de Tsjechische economie. De belangrijkste producten zijn basischemicaliën, goed voor 63% van de totale opbrengsten. De nadruk ligt vooral op de zware chemie. De meeste bedrijven in deze sector hebben meer dan duizend werknemers en veel bedrijven behoren tot de top-100 van Tsjechische bedrijven.

De productie ligt nog op een vrij laag niveau, vergeleken met de landen in de Europese Unie ligt de productie daar 3,7 keer hoger dan in Tsjechië.

De belangrijkste importproducten zijn basischemicaliën en synthetische vezels. Belangrijkste exportproducten zijn bulkchemicaliën, anorganische chemische producten en ca. 20% van de exportproducten bestaat uit geavanceerde chemische producten, o.a. reinigingsmiddelen.

De rubber- en plasticindustrie is bijna geheel in handen van het midden- en kleinbedrijf en heeft één grote afnemer, de automobielindustrie (o.a. Skoda). Deze sector concentreert zich in de regio’s Zlín, Liberec, Centraal-Bohemen en Praag.

advertentie

Dienstensector

De dienstensector is zeer belangrijk voor de Tsjechische economie. Van het bnp komt meer dan 60% voort uit de dienstverlening. Door de overgang naar een markteconomie groeide de dienstensector door de oprichting van veel nieuwe bedrijven en de sterke toename van het toerisme. Ook de financiële dienstverlening groeit sterk.

Tot de tweede helft van 1997 ging het zeer slecht met de Tsjechische banksector. Er werden veel leningen afgesloten waarop noch rente werd betaald, noch aflossingen werden gedaan. De overheid besloot de banksector te privatiseren en nam veel slechte leningen over en herstructureerde de sector. Op dit moment is een groot deel van de Tsjechische banksector in handen van buitenlandse investeerders. De laatste grote staatsbank, Komercni Banka, is in juli 2001 overgenomen door het Franse Société Generale.

In Centraal- en Oost-Europa is Tsjechië de koploper op het gebied van vooral financiële leasing. Dit bestaat uit een huurcontract met een optie tot kopen aan het einde van de contractperiode. Leasing wordt in Tsjechië beschouwd als een andere manier van financieren en een derde van de investeringen in het land worden gefinancierd door leasing. Er is veel vraag naar het leasen van machines, vrachtwagens, kantoorinrichting, IT, software en landbouwmachines.

Er worden in Tsjechië steeds meer verzekeringen afgesloten. Met name de levensverzekeringen vormen een echte groeimarkt. Tot 1991 bezat het staatsbedrijf Ceska Pojistovna een monopolie positie in de Tsjechische verzekeringswereld. Daarna werd geleidelijk concurrentie toegestaan, waarvan o.a. Nationale Nederlanden profiteerde, een van de vier grote verzekeraars in Tsjechië.

advertentie

Energiesector

De productie van elektrische energie vindt op dit moment plaats in thermische-, kern- en waterkrachtcentrales.

Een van de doelen van de Tsjechische regering na 1989 was het herstructureren van de energiesector, o.a. in verband met het zwaar aangetaste milieu. Door de zware industrie en het inefficiënte energiegebruik had Tsjechië een zeer hoog energieverbruik. Door de ontwikkeling van de dienstensector en de inkrimping van de zware industrie is het energieverbruik sinds 1990 met een kwart gedaald.

Hoewel bruin- en steenkool nog steeds de belangrijkste energiebronnen zijn gebruikt men steeds meer gas als energievoorziening, wat natuurlijk veel beter is voor het milieu. Ook kernenergie, wind- en zonne-energie worden steeds belangrijker.

Voor aardgas is Tsjechië bijna geheel afhankelijk van import, met name uit Rusland en ook steeds meer uit Noorwegen (inmiddels 20% van de vraag). Het systeem van pijpleidingen (ca. 2500 kilometer) dat door het land loopt is een strategisch deel van het Europese netwerk dat gas van Rusland naar West-Europa vervoert. Ook voor aardolie is Tsjechië grotendeels afhankelijk van het buitenland. Tsjechië heeft ook kerncentrales en binnenlandse uraniumvoorraden. De winning van uranium is echter te duur en wordt langzaamaan afgebouwd.

Kleding- en textielindustrie

De textielindustrie is geconcentreerd in Oost- en Noord-Bohemen en in Zuid-Moravië. De sector is geheel in handen van de private sector en wordt door veel fusies steeds grootschaliger. Door het buitenland wordt veel geïnvesteerd in deze sector.

De productie van kleding vindt vooral plaats in Centraal-Moravië en Oost-Bohemen. Ca. 70% van de Tsjechische export van kleding is bestemd voor de EU. Er wordt ook veel geïmporteerd uit goedkope-lonen-landen als Vietnam, China en Taiwan. Om de eigen industrie te beschermen is er een minimumprijs voor verschillende soorten kleding vastgesteld.

De leerindustrie is geconcentreerd in de Zlin-regio. Ook de leerindustrie is vooral georiënteerd op de export. Deze sector heeft sterk te lijden onder de import van goedkope schoenen uit China.

Mijnbouw

Tsjechië is niet echt een mijnbouwland, alleen kolen vormen een belangrijke delfstof. Bruinkool wordt gewonnen in Noord-Bohemen en steenkool in de regio Ostrava in Noord-Moravië.

De Tsjechische regering wil een aantal bruinkoolmijnen sluiten omdat het gebruik van bruinkool ernstige milieuvervuiling veroorzaakt.

De aardoliewinning en de Tsjechische aardgasvoorraad stellen niet zoveel voor. De aardgasvoorraad bedraagt ca. 3,5 miljard m3, goed voor de dekking van twee procent van de Tsjechische behoefte aan gas.

Minerale grondstoffen zijn rijkelijk aanwezig en genoemd kunnen worden kalksteen, porseleinaarde, grind, stenen en goud.

Automobielindustrie

De automobielindustrie is al lange tijd de succesvolste tak binnen de Tsjechische metaalsector. Er zijn 270 productiebedrijven actief. Meer dan de helft van de automobielindustrie is in buitenlandse handen en vanwege de vele voordelen hebben ook veel buitenlandse toeleveringsbedrijven een Tsjechische vestiging. In 2001 werden er ca. 475.000 transportmiddelen geproduceerd.

Wat betreft personenauto’s is Škoda de enige belangrijke producent; voor vrachtwagens is dat het Tsjechische Tatra en het Japans/Tsjechische Daewoo Avia. Karosa, dat weer voor 90% in bezit is van Renault, is de grootste producent van bussen.

In maart 2002 startten Toyota en PSA Peugeot Citroën met de bouw van een nieuwe autofabriek. Hierdoor is Tsjechië één van de grootste autoproducenten van Europa met een productie van meer dan 1 miljoen auto’s per jaar.

Handel

Belangrijkste handelspartners zijn de landen van de EU. Ook naar Slowakije en Rusland wordt veel geëxporteerd. Voornamelijk grondstoffen worden nog uit de Russische Federatie geïmporteerd (aardolie). De handelsbalans is positief. De waarde van de export bedroeg in 2017 $ 145 miljard en de waarde van de import was $135 miljard.

De belangrijkste Tsjechische uitvoerproducten zijn machines, machineonderdelen, transportmaterieel, metaalproducten en elektronica. De belangrijkste importproducten zijn chemische producten, machines, machineonderdelen en transportmaterieel.

Verkeer

Door de gunstige ligging in Centraal-Europa gaan er veel internationale verkeersstromen door Tsjechië. Het meeste vervoer vindt plaats via het spoor en de weg. Het wegtransport en het vervoer per spoor stegen de afgelopen jaren sterk.

Het dichte wegennet van Tsjechië is ca. 60.000 kilometer lang, maar er is maar een klein percentage snelweg. Op dit moment wordt vooral geïnvesteerd in autobanen die aansluiten op het internationale wegennet.

Het Tsjechische spoor bedraagt meer dan 9000 kilometer waarvan bijna 3000 kilometer is geëlektrificeerd. Hoewel er nog steeds veel goederen per spoor vervoerd worden, is het goederentransport per spoor afgenomen ten gunste van het wegvervoer.

Het spoorwegvervoer is op dit moment nog zeer traag en zowel qua infrastructuur als materieel verouderd. De belangrijkste verbindingen met het buitenland worden gemoderniseerd.

Tsjechië heeft elf internationale vliegvelden (o.a. Praag, Ostrava en Brno) en 60 lokale vliegvelden. Vliegveld Ryzyne bij Praag is veruit het belangrijkste met 95% van het personenvervoer en 85% van de luchtvracht.

Het vervoer per schip neemt geen belangrijke plaats in want maar 2% van het transport wordt per schip gedaan. Het vrachtvervoer per binnenschip loopt via havens aan de Elbe en de Moldau. In Tsjechië liggen aan deze waterwegen negen havens voor personenvervoer en 28 goederen- en overslaghavens. De directe verbinding met de haven van Hamburg is erg belangrijk en de conditie van het Tsjechische traject van de Elbe is verbeterd.

Met enige voormalige Sovjetrepublieken bestaan verbindingen van pijpleidingen voor het vervoer van aardolie en aardgas.

TSJECHIE LINKS

Advertenties
• Tsjechie Tui Reizen
• Hotels Trivago
• Vliegveld Tsjechie overzicht | Vliegennaar.nl
• Avontuurlijke & duurzame rondreizen voor reizigers tussen de 18 en 37 jaar
• Tsjechië met de Trein
• ANWB vakantie boeken Tsjechie
• Praag Hotels
• Autoverhuur Sunny Cars Tsjechie
• Transport Tsjechië - TTS Quality Logistics B.V
• Boeken, ook tweedehands, over TSJECHIE bij Bol.com

Nuttige links

Campersite Tsjechië (N)
Lies & Teije's Reiswebsite (N+E)
Reisinformatie Tsjechië (N)
Reizendoejezo – Tsjechië (N)
Startpagina Tsjechië (N)

Bronnen

Mandos, M. / Tsjechië

ANWB

Schneider, J. / Tsjechië

Kosmos-Z&K

Sioras, E. / Czech Republic

Marshall Cavendish

Tsjechië, Slowakije

Lannoo

Wilson, N. / Czech & Slovak Republics

Lonely Planet

CIA - World Factbook

BBC - Country Profiles

laatst bijgewerkt oktober 2024
Samensteller: Arie Verrijp / Geert Willems