SCHOTLAND
Taal

To read about SCOTLAND in English - click here

Hotels Schotland

Steden SCHOTLAND

Populaire bestemmingen VERENIGD KONINKRIJK

Engeland	Noord-ierland	Schotland
	Wales

Taal

advertentie

Gaelic RBS Logo_{Foto: Chandres CC 3.0 Unported no changesmade}

Als voertaal overheerst een eigen vorm van het standaard-Engels, ook wel Standard Scots genoemd. Niettemin behoort Schotland historisch tot vier taalsferen:

a. (Schots-)Gaelisch (Ghàidhlig, Engels: Gaelic of Erse), is een van de Keltische talen en wordt in de Hooglanden en op de Hebriden nog gesproken en als kerktaal gebruikt. Het Schotse Gaelic (uitspraak: gallic), dat verwant is aan het Iers, is een van de oudste talen van Europa. Het Gaelisch wordt nog door ongeveer 80.000 Schotten gesproken, maar ook door overzeese Schotten. Het is een tak van de Indo-Europese taalfamilie, waar verder nog het Iers, Manx (de taal van het eiland Man), Welsh, Cornish (de taal van Cornwall) en Bretons toe behoren.

Het Schotse Gaelic kwam in de 3e eeuw vanuit Noord-Ierland (toen: Scotia) met de Scots mee naar Schotland. In de 11e eeuw werd het bijna overal gesproken in wat nu Schotland is, maar hield rond die tijd op te bestaan als de taal van het Schotse hof. In de daaropvolgende eeuwen werd het Gaelic door steeds minder mensen in Schotland gesproken en geleidelijk aan verdrongen door het Engels.

Het Gaelic werd zelfs een uitstervende taal, maar op dit moment kiezen steeds meer jonge Schotten ervoor de taal van hun voorvaderen te leren. Ook wordt er op veel basisscholen Gaelic onderwezen. In Argyll, op het eiland Skye en op de Hebriden zijn alle openbare aanduidingen tweetalig, en op Skye worden beroepsopleidingen in het Gaelic gegeven.

b. (Laagland-)Schots, tot ca. 1600 de nationale taal, waarvan gesproken vormen (Broad Scots, Lallans) nog steeds als dialecten voortleven, vanaf de 18de eeuw ook weer literair gebruikt, in de 20ste eeuw ook als lexicaal gemengde dichtertaal. Zelfs in zijn puurste vorm lijkt het Laagland-Schots wat betreft grammatica sterk op het Standaard-Engels, maar wat betreft woordenschat en uitspraak zijn de twee talen heel verschillend. Het Laagland-Schots werd vroeger in het zuiden en oosten gesproken, op dit moment alleen nog in het noordoosten van Schotland. De beroemdste schrijver in het Schots was de dichter Robert Burns (1759-1796).

c. Norn, een Noors dialect in Caithness en op de Orkney en Shetland Islands, uitgestorven in de 18de eeuw.

Op Shetland wordt trouwens een mengeling van Oudnoors, Engels en Schots gesproken, bovendien doorspekt met Duitse en Nederlandse termen.

d. Engels of ‘Inglis’, opgekomen als schrijf-, geleidelijk als voer- en spreektaal, vooral ten gevolge van de Reformatie (1560), het vertrek van koning en adel naar Londen (1603) en de politieke vereniging met Engeland (1707).

Het Schotse Engels is een sterk, lokaal verschillend dialect, waarin niet alleen de ‘r’ rolt en de ‘g’ niet als in Engeland als ‘k’ wordt uitgesproken, maar waarin ook veel aan het Gaelic ontleende woorden worden gebruikt.

Enkele Gaelic woorden en uitdrukkingen:

Goedemorgen = madainn mhath
Goedenacht = Oidhche mhath
Dank u = tapadh leat
Kaas = càise
Vlees = feòil
Groente = glasraich
Bier = leann
Whisky = uisge beatha
Veel steden en dorpen hebben zowel een Engelse als een Gaelic naam:
Benbecula = Beinn Na Faoghla
Butt of Lewis = Rubha Robhanais
Castlebay = Bagh a’Chaisteil
Flodigarry = Flodaigearraidh
Harris = Na Hearadh
Kilmuir = Cille Mhoire
Leverburgh = An t-Ob
Stornoway = Steornabhagh
Tarbert = An Tairbeart

advertentie

Nuttige links

Autorondreizen Schotland
Campersite Schotland (N)
Lies en Teijes Reiswebsite (N)
Reisinformatie Schotland (N)
Reizendoejezo – Schotland (N)
Rondreis door Schotland (N)

Bronnen

Berkien, G. / Schotland

Kosmos-Z&K

Berkien, G. / Schotland

ANWB

Larrimore, D. / Schotland

Kosmos-Z&K

Levy, P. / Scotland

Marshall Cavendish

Patitz, A. / Schotland

Van Reemst

Schaff, B. / Schotland

Kok Lyra

Schotland

Cambium

Schotland

Lannoo

Schotland

Michelin Reisuitgaven

Schotland

Van Reemst

Smallman, T. / Scotland

Lonely Planet

Stoks, F.T. / Schotland

Gottmer

Summers, G. / Schotland

Van Reemst

Tschirner, S. / Schotland

ANWB

Wamel, D. van / Schotland en Noord-Engeland

Babylon-De Geus

CIA - World Factbook

BBC - Country Profiles
laatst bijgewerkt oktober 2024
Samensteller: Arie Verrijp / Geert Willems

SCHOTLANDTaal