POLEN
Economie

To read about POLAND in English - click here

ANWB vakantie boeken Polen

Steden POLEN

Krakow

Lodz

Warschau

Economie

Algemeen

Polen heeft zich na de Tweede Wereldoorlog volledig geconcentreerd op het economische model van de Sovjet-Unie. Banken en grote bedrijven werden genationaliseerd en het grootgrondbezit werd opgeheven. Alleen de kleinere boerenbedrijven en de dienstensector bleven in particuliere handen. Het levenspeil bleef lang erg laag, maar wel veranderde Polen geleidelijk van een overwegend agrarisch in een geïndustrialiseerd land. In 1995 werkten van de beroepsbevolking 22% in de landbouw, 32% in de industrie en 46% in handel en dienstensector.

De particuliere sector verschaft op dit moment werk aan 65% van de Poolse beroepsbevolking. De regionale verschillen in werkloosheid zijn groot. Stedelijke gebieden als Warschau, Krakow en Poznan hebben een laag werkloosheidscijfer. In 2017 is het werkeloosheidspercentage 4,9% voor heel Polen.

Tussen 1980 en 1995 steeg het bruto nationaal product (bnp) per hoofd van de bevolking gemiddeld met 2,4% per jaar. Ook Polen heeft last gehad van de economische crisis. De laatste jaren (2011,2012 en 2013) bedroeg de groei respectievelijk 4,5%, 1,9% en 1,3%. In 2017 bedroeg de economische groei 4,7% In absolute termen is het bnp echter niet heel hoog (in 2017 $29.600 per hoofd van de bevolking).

Na toetreding tot de Europese Unie in 2004 verliet Polen de CEFTA. De Cefta was een overeenkomst gesloten inzake de onderlinge handel met Hongarije, Slowakije, Slovenië, Roemenië, Bulgarije en Tsjechië.

advertentie

Landbouw, veehouderij en visserij

Het grootgrondbezit werd na de communistische machtsovername opgeheven, dat wil zeggen het grondbezit boven de 50 ha (100 ha in de nieuw verworven westelijke gebieden). Aanvankelijk werden de kleinere particuliere bedrijven met rust gelaten, maar na 1949 werd geprobeerd de boeren ertoe te bewegen hun bedrijven samen te voegen in collectieve bedrijven of coöperaties aan te gaan.

In een poging meer greep op de agrarische sector te krijgen werden zogenaamde landbouwkringen opgericht: instellingen die landbouwmachines verhuren, als gezamenlijk inkoopbureau voor particuliere boeren fungeren en het verenigingsleven op het platteland organiseren. Het particuliere bezit in de agrarische sector heeft gedurende de communistische periode steeds overheerst (tussen de 75 en 85% van het totale landbouwareaal). In oktober 1991 werden de staatsboerderijen opgeheven.

Van de huidige 2 miljoen agrarische bedrijven is ca. 95% in particuliere handen. De 0,5 miljoen boeren van die bedrijven waren vrij om voor zichzelf te beginnen. Het gemiddelde particuliere bedrijf had in 2013 een oppervlakte van 1-10 ha en het gemiddelde agrarische bedrijf is maar 7 ha groot. De werkloosheid in de landbouw, met name in het noorden en noordoosten, is vrij snel gestegen. De hele landbouwsector draagt voor slechts beperkt bij in het bnp. (2,4% in 2017)

Behalve granen (tarwe, rogge, gerst en haver) produceert Polen traditioneel veel aardappelen en suikerbieten.

De veehouderij omvat voornamelijk runder- en varkensteelt. Gebrek aan veevoer en een slechte infrastructuur zijn de belangrijkste belemmeringen voor groei in deze sector. De intensieve veehouderij is daardoor flink afgenomen, vooral het aantal schapen en runderen. Het minst getroffen is de productie van varkensvlees.

De visvangst op de Oostzee en daarbuiten wordt door een grote visserijvloot bedreven. Kabeljauw en haring zijn de voornaamste producten.

advertentie

Industrie: algemeen

De meeste industrie is gevestigd in het zuiden van het land, met als zwaartepunt Opper-Silezië (metaal-, elektrotechnische, chemische en houtverwerkende industrie). Grote industriesteden zijn daarnaast Lódz (chemische industrie en vooral textiel), Warschau (werktuig- en machinebouw, textiel, bouwmaterialen), Poznan (machinebouw, cellulose, bouwmaterialen, textiel) en Gdansk (scheeps- en machinebouw).

advertentie

Chemie en kunststoffen

De chemische sector is belangrijk voor de economie en er is veel buitenlands kapitaal nodig om deze industrietak te vernieuwen. EU-wetgeving schrijft strenge milieueisen voor en ook daarvoor zijn extra investeringen nodig.

bedrijven produceerden artikelen van rubber en plastic, chemicaliën, chemische producten en kunstvezels. Meer dan 600 bedrijven zijn eigendom van buitenlandse investeerders.

advertentie

Dienstensector

Poolse banken en andere financiële instellingen vertonen nog steeds een aantal zwakke punten, onder andere inefficiënte organisatie, een beperkt aanbod aan moderne diensten en onervaren management. Creditcards en ook het on-line bankieren wordt steeds populairder in Polen.

Verdergaande liberalisering zal tot een verdere sanering van de Poolse banksector leiden, iets wat trouwens ook is afgesproken in een overeenkomst tussen de EU en Polen. Ook hebben zich al veel buitenlandse banken in Polen gevestigd, waaronder een aantal Nederlandse zoals ING, ABN-Amro, en Rabobank.

De verzekeringssector is inmiddels geheel geprivatiseerd. De grootste speler op de verzekeringsmarkt is het voormalige staatsverzekeringsbedrijf PZU met een marktaandeel van 60%. Sinds 1999 is het buitenlandse verzekeringsmaatschappijen toegestaan om actief te zijn op de Poolse markt. Nationale Nederlanden is prominent aanwezig op de Poolse markt.

advertentie

ICT-sector

Het internetgebruik onder particulieren en zakelijke gebruikers stijgt de laatste jaren snel.

Telecommunicatie is een van de snelst groeiende sectoren in de Poolse economie. Sinds de jaren negentig wordt het sterk verouderde en met capaciteitsproblemen kampende telecommunicatienetwerk gemoderniseerd en uitgebreid. Het aantal mobiele aansluitingen stijgt sterk.

advertentie

Machine-industrie

De machine-industrie bestaat in Polen vooral uit machines voor de verpakkingsindustrie, landbouw, gereedschapsmachines, houtbewerkingsapparatuur en bouw- en infrastructuur. Deze industrietak ondergaat op het moment grote veranderingen waarbij bekende buitenlandse ondernemingen als Siemens, Danfoss en Bosch een grote rol spelen. Zij hebben alleen de laatste jaren al meer dan 1 miljard euro geïnvesteerd.

De Polen maken over het algemeen uitstekende producten maar zelfs zij ondervinden al de concurrentie uit de echte lage-lonen landen. Ook worden er veel tweedehands onderdelen en machines geïmporteerd waardoor de binnenlandse vraag naar deze producten terugloopt. Door de groei van de bouwsector en de herstructurering van fabrieken kan deze Poolse industrietak zich redden.

advertentie

Metaalindustrie

Na het communistische tijdperk werd de Poolse metaalsector als een van de eerste industrietakken geherstructureerd. Dit had in korte tijd gigantische gevolgen voor de werkgelegenheid in de sector. In 1998 werkten er nog 592.000 mensen in de metaal, in 2001 waren dit er nog maar 38.000.

Ca. 50.000 banen werden verplaatst naar sectoren buiten de staalsector.

De metaalsector kent drie sub sectoren: metaalproducten, machine- en apparatenindustrie en basismetalen. De metaalproductenindustrie groeit het hardst met ca. 41.000 veelal kleine bedrijfjes in het zuiden van Polen.

De grootste omzet in deze totale sector wordt behaald door de basismetaalindustrie. De tien grootste hoogovens zijn goed voor 58% van de omzet in deze sub sector.

Mijnwezen

Polen is rijk aan delfstoffen, onder meer steenkool en bruinkool. Steenkool wordt gewonnen in Opper-Silezië, Neder-Silezië en het Lublinbassin. De voorraden steenkool zijn enorm, ca. 65 miljard ton. Verreweg het grootste deel van de energie wordt nog steeds opgewekt door kolen, die trouwens een uitstekende kwaliteit hebben.

De kolenwinning wordt door de steeds dieper liggende lagen steeds moeilijker en ook zijn de installaties verouderd. De kolenwinning is daardoor op dit moment verliesgevend en er wordt dan ook gewerkt aan een grootscheepse sanering van de mijnen.

Verder beschikt het land over rijke koper-, zink- en zwavelvoorraden. Winning van ijzererts, gas en aardolie vindt ook plaats, maar wordt onvoldoende geëxploiteerd om in de eigen behoefte te voorzien.

Bouw- en infrastructuur

Sinds 1989 is de Poolse bouwmarkt interessant voor buitenlandse investeerders door het vele achterstallig onderhoud en het gebrek aan investeringen in het verleden. De Poolse bouwmarkt zal de komende jaren nog een van de snelst groeiende markten in Europa zijn.

Er zijn meer dan 300.000 bedrijven actief in de bouw en de sector biedt werk aan bijna 1 miljoen mensen. Minder dan 1% van de bedrijven heeft meer dan 100 werknemers in dienst, maar zij zijn wel verantwoordelijk voor meer dan 30% van de totale omzet in de branche.

De belangrijkste buitenlandse investeerders komen uit Duitsland, Frankrijk, Oostenrijk en Nederland.

De infrastructuur van Polen is nog niet zo denderend. De staat van onderhoud van het ruim 350.000 kilometer lange wegennetwerk is maar voor 15% goed te noemen, voor 50% redelijk en voor 35% slecht.

Ook de modernisering en uitbreiding van de spoorwegen, de zee- en luchthaven zal nog vele miljarden kosten. Sinds 2000 kan Polen jaarlijks rekenen op 120 miljoen euro van de EU voor de ontwikkeling van het wegennet.

Voedselverwerkende industrie

Deze sector is voor Polen zeer belangrijk, want verantwoordelijk voor ongeveer een kwart van de totale industriële productie. De laatste tien jaren is er voor 5,7 miljard euro geïnvesteerd door vooral buitenlandse ondernemingen.

Daarbij zijn grote namen als Heineken (met een marktaandeel van 32% in de biermarkt), Coca Cola, Philip Morris, Nestlé, Pepsico en Farm Frites. Grote winkelketens uit West-Europa hebben al een marktaandeel van 30% in handen, en verwacht wordt dat dat zal oplopen tot 50% binnen niet al te lange tijd.

Binnen de EU zijn Duitsland en Nederland de grootste importeur van voedsel naar Polen. Duitsland is de grootste importeur van voedsel uit Polen.

Energie

Het grootste gedeelte (97%) van de Poolse elektriciteit wordt opgewekt met steen- en bruinkool gestookte centrales. De rest van de energie wordt opgewekt door waterkrachtcentrales. De laatste jaren bedroeg de kolenproductie meer dan 100 miljoen ton en de bruinkoolproductie ca. 60 miljoen ton. Een groot nadeel van de gestookte energiecentrales is de luchtverontreiniging die ze veroorzaken in Polen. Groene energie begint langzaam op te komen, bijvoorbeeld windenergie. Elektriciteit wordt onder andere geïmporteerd uit Duitsland, Wit-Rusland en de Oekraïne.

De aardolie die in de Baltische Zee werd aangeboord, blijkt nog gelimiteerd en de faciliteiten voor raffinage en verwerking van olie zijn dringend aan modernisering toe.

Wat aardgas betreft is Polen nog sterk afhankelijk van Rusland (90% is uit dat land afkomstig). In 2001 zijn er contracten gesloten met een Deens en een Noors bedrijf om de afhankelijkheid van Rusland terug te dringen.

Handel

Polen heeft een tekort op de handelsbalans. Belangrijkste exportproducten zijn steenkool, chemische producten en levensmiddelen. Ingevoerd worden o.a. machinerieën, aardolie, chemische producten en levensmiddelen. Voornaamste handelspartner is Duitsland en verder Italië, Rusland, Groot-Brittannië, Nederland en Frankrijk.

Bankwezen

Per 31 dec. 1989 werd het gehele bankwezen gereorganiseerd. De Nationale Bank van Polen werd hierdoor onafhankelijk van de overheid en kreeg vergaande bevoegdheden inzake de wisselkoers en het niveau van de rente. Na 1989 is het aantal commerciële banken explosief gegroeid. Ook werd vanaf dat jaar een aantal banken, geheel of gedeeltelijk in privébezit opgericht. In 1991 werd de beurs in Warschau geopend.

Verkeer

De ontwikkeling van het spoorwegnet is achtergebleven bij de economische groei. Van het totale net (bijna 25.000 km) is minder dan de helft geëlektrificeerd. Het wegennet is tegenwoordig redelijk goed.

De koopvaardijvloot omvat ongeveer 600 schepen (uitgezonderd de visserijvloot). De voornaamste zeehavens zijn Szczecin, Gdynia en Gdansk.

Warschau heeft een internationale luchthaven. De nationale luchtvaartmaatschappij is de Polskie Linie Lotnicze (LOT).

POLEN LINKS

Advertenties
• Polen Tui Reizen
• Hotels Trivago
• ANWB vakantie boeken Polen
• Djoser Rondreis Polen
• Polen met de Trein
• Polen Hotels
• Autoverhuur Sunny Cars Polen
• Rondreis Polen Sawadee
• Transport Polen - TTS Quality Logistics B.V
• Boeken, ook tweedehands, over POLEN bij Bol.com

Nuttige links

Dieren in Polen (N)
Lies & Teije's Reiswebsite (N+E)
Polen Startnederland (N+E)
Reisinformatie Polen (N)
Reisverslag Polen (N)
Reizendoejezo – Polen (N)

Bronnen

Dydynski, K. / Poland

Lonely Planet

Hus, M. / Polen

ANWB media,

Wijnands, S. / Polen

Gottmer,

CIA - World Factbook

BBC - Country Profiles

laatst bijgewerkt oktober 2024
Samensteller: Arie Verrijp / Geert Willems