NIEUW-ZEELAND
Geschiedenis
Geschiedenis
To read about NEW ZEALAND in English - click here
| Koop hier uw visum naar Nieuw-Zeeland |
Steden NIEUW-ZEELAND
| Auckland | Christchurch | Wellington |
Geschiedenis
Ontdekking van Nieuw-Zeeland: mythe of realiteit?
De vroegste geschiedenis van Nieuw-Zeeland is gehuld in een mengsel van feit en fictie, van waar gebeurd tot mythe. Omstreeks het jaar 925 zou de Polynesische zeevaarder Kupe Nieuw-Zeeland ontdekt hebben. Door de laaghangende bewolking werd het land door hem Aotearoa genoemd:"het land van de lange witte wolken". Hij bekeek en onderzocht de eilanden en keerde daarna weer terug naar de Hawaiki-eilanden met enthousiaste verhalen. Sommigen nemen aan dat Hawaiki een van de Society Islands in Oost-Polynesië was.
| advertentie |
|
|
Standbeeld van Kupe, verondersteld ontdekker van Nieuw-ZeelandFoto: David Han CC 2.0 Generic no changes made
Pas rond 1200 gingen de Maori's weer terug naar Nieuw-Zeeland, als gevolg van overbevolking, ziektes en stammenoorlogen op Hawaiki. Toch was Nieuw-Zeeland al enkele honderden jaren bewoond door primitieve stammen die afkomstig waren van de eilanden uit Oost-Polynesië. Ze werden Moriori's genoemd en waren waarschijnlijk rond ca. 700 naar Nieuw-Zeeland en de Chatham-eilanden overgestoken.
| advertentie |
|
|
Moriori's eind 19e eeuwFoto: Publiek domein
Het waren jagers en vissers en in beperkte mate landbouwers. Zij zijn grotendeels verantwoordelijk geweest voor het uitsterven van de moa, een grote vleugelloze vogel. De Moriori's die zich op de Chatham-eilanden gevestigd hadden, werden pas in de 19e eeuw in hun bestaan bedreigd. Door een gebrek aan wapens waren de Moriori's op Nieuw-Zeeland kansloos tegen de krijgslustige Maori's. In 1933 stierf de laatste volbloed Moriori.
Abel Tasman en James Cook
In 1642 kreeg de Hollander Abel Janszoon Tasman (1603-1659) opdracht om het"Zuidland" of het"terra incognita Australis" op te sporen en te onderzoeken. Hij kreeg die opdracht van gouverneur-generaal Anthony van Diemen en de Raad van Indië. In augustus 1642 vertrokken de twee schepen de"Heemskerck" en de"Zeehaen" uit Batavia, Indonesie eerst naar Mauritius om goederen af te leveren en om proviand water en brandhout in te slaan. Vanaf 8 oktober koerste Tasman richting het huidige Australië en arriveerde eerst op een onbekend land dat"Diemensland" genoemd werd later het tegenwoordige eiland Tasmanië bleek te zijn. Australië zelf kregen ze niet te zien maar enkele weken later op 13 december 1642 zag Tasman als eerste Europeaan de westkust van het Zuideiland van Nieuw-Zeeland,"een groot hooch verheven landt".
| advertentie |
|
|
Abel Tasman ontdekte Niew-Zeeland op 13 december 1642Foto: National Library of Australia, publiek domein
Hij vervolgde zijn reis richting noorden en ontmoette op 19 december een groepje vijandige Maori's die een aantal van zijn manschappen doodden. Het nieuw ontdekte land werd"Statenland" genoemd en later gewijzigd in Nieuw-Zeeland, ter ere van de provincie Zeeland waar zoveel zeehelden vandaan kwamen. Tasman zeilde verder naar het noorden langs de westkust van het Noordeiland. De noordkaap van Nieuw-Zeeland werd de Kaap Maria van Diemen genoemd. Er werden nog wat eilandjes ontdekt en daarna koers gezet naar Batavia, waar Tasman op 15 juni 1643 aankwam. De VOC was teleurgesteld in de resultaten die Tasman geboekt had en hijzelf rapporteerde dat de bevolking zo vijandig was dat handeldrijven er vooralsnog niet inzat.
| advertentie |
|
|
James Cook ontdekker van de Oostkust van Nieuw Zeeland in 1769Foto: National Maritime Museum, United Kingdom, pubiek domein
Meer dan een eeuw later maakte de Britse ontdekkingsreiziger James Cook (1728-1779) tussen 1768 en 1774 twee reizen rondom de wereld. Hij ontdekte op 7 oktober 1769 de oostkust van het Noordeiland met zijn schip de"Endeavour". Verder ontdekte hij de doorgang tussen het Noord- en Zuideiland en hij knoopte wel goede betrekkingen aan met de Maori's. De Hollanders en de Britten toonden verder echter weinig interesse in Nieuw-Zeeland en richtten zich nog steeds op respectievelijk Nederlands-Indië en India.
Coromandèl
Coromandèl is de naam van een kleine handelsnederzetting (factorij) van de VOC op het Noordereiland van het huidige Nieuw-Zeeland. De factorij werd gesticht door de bemanning van een verdwaald schip. Hier werden met de bevolking specerijen verhandeld en naar Nederland verscheept.
| advertentie |
|
|
Schiereiland CoromandelFoto: Alexander Klink CC 3.0 Unported no changes made
Deze kleine handelspost had de naam Coromandèl, en was genoemd naar een familielid van Abel Tasman. Het kleine gebiedje was een Nederlandse factorij tussen 1687 en 1696. De Nederlanders verlieten de handelspost op het Noordereiland in 1696 toen deze niet veel winst meer opleverde.
Nieuw-Zeeland wordt Britse kolonie
De eerste walvisvaarders bereikten Nieuw-Zeeland in het begin van de 19e eeuw. Ze waren afkomstig van Tasmanië en Australië en vestigden zich in de Bay of Islands, het noordelijke deel van Noordeiland. Er werd zelfs enige handel gedreven tussen de Maori's en Groot-Brittannië zond een aantal missionarissen naar dit gebied. Verder gingen de bemoeienissen van Groot-Brittannië niet totdat de Fransen ten tonele verschenen. Zij hadden wel interesse in Nieuw-Zeeland met als gevolg dat de Britten op 30 januari 1840 de soevereiniteit over Nieuw-Zeeland proclameerden. Daarna werd er snel een verdrag gesloten tussen de Maori's en de Britten, het Verdrag van Waitangi op 6 februari 1840. Nieuw-Zeeland werd daardoor een Britse kolonie en de Fransen hadden het nakijken.
| advertentie |
|
Te Tiriti o Waitangi, het Verdrag van Waitangi is niet één document, maar negen, zeven op papier en twee op perkamentocumentenFoto: Archives New Zealand CC 2.0 Generic no changes made
Door dit verdrag erkenden de Maori's de soevereiniteit van Groot-Brittannië en op hun beurt kregen de Maori's dezelfde rechten als Britse onderdanen en erkenden ook het bezit van hun grond. Door dit laatste punt ontstonden later grote problemen door interpretatieverschillen. De Maori's dachten dat ze nog steeds alle Nieuw-Zeelandse grond bezaten. De Britten bedoelden alleen de gronden die de Maori's op dat moment bewerkten en bebouwden. Dit gaf aanleiding tot bloedige conflicten zoals bijvoorbeeld de Taranaki-oorlog, ook wel genoemd de Eerste Maori-oorlog. Hierbij werd de Britse nederzetting in Taranaki door de Maori's in brand gestoken en vernield. Een leger van tienduizend Britse militairen nam wraak in een strijd die toch nog vijf jaar zou duren. Na ondertekening van het verdrag besloten de Britten om de kolonisatie van Nieuw-Zeeland gestructureerd aan te pakken. Hiertoe werd in 1840 de New Zealand Company opgericht door Edward Gibbon Wakefield (1796-1862).
| advertentie |
|
|
Edward Gibbon Wakefield Nieuw-ZeelandFoto: Benjamin Holl (1808-1884), publiek domein
Besloten werd om de grond tegen vastgestelde prijzen te verkopen en met het geld werd de overtocht van de emigranten bekostigd. Dit was zo aantrekkelijk dat binnen een paar maanden alle grond verkocht was. Toen de eerste kolonisten arriveerden bleek er echter meer grond verkocht te zijn dan er in werkelijkheid voorhanden was. De Britse regering sprong in de bres en ging op grote schaal land kopen waardoor de kolonisatie alsnog voltooid werd en de New Zealand Company kon worden opgeheven. Rond deze tijd werd ook de stad Wellington gesticht.
Om de orde te herstellen werd George Grey als gouverneur met bijzondere volmachten in 1845 naar Nieuw-Zeeland gezonden. Grey trad enerzijds met zeer harde hand op, maar herwon anderzijds door eerlijk optreden het vertrouwen van de Maori's. Op 23 december 1846 kreeg Nieuw-Zeeland een nieuwe constitutie. Het kreeg de namen New Munster en New Ulster en werd verdeeld in provincies, elk onder een eigen gouverneur.
advertentie
George Grey, premier van Nieuw-ZeelandFoto: William Henry Whitmore Davis, publek domein
In 1848 werd de grondwet voorlopig buiten werking gesteld. In 1851 werd de New Zealand Company ontbonden en in 1852 werd een nieuwe constitutie uitgevaardigd. Er kwamen provinciale bestuursraden, een algemene raad naast de gouverneur en een algemeen vertegenwoordiger. Het actieve kiesrecht voor al deze lichamen werd aan de census gebonden. Dit systeem functioneerde op een wijze die de zes provincies in feite tot even zovele zelfstandige staatjes deed worden. De regeling van de verhouding ten opzichte van de inheemse bevolking bleef aan de Britse regering voorbehouden. In 1856 kreeg Nieuw-Zeeland een zekere mate van autonomie.
Intussen voelden de Maori's zich door de steeds grotere aankopen van grond door de regering in het nauw gebracht, terwijl de blanke bevolking, de groeiende spanning onder de Maori's voelend, vreesde te zullen worden uitgeroeid. Zo kwam het tot de Tweede Maori-oorlog (1860-1870), in feite een reeks bloedige onlusten die hoofdzakelijk tot het Noordeiland beperkt bleven. De Maori's trachtten tot onderlinge eenheid te komen onder een koning, maar slaagden daarin niet. Hun Hau-Haubeweging (sinds 1865), die gebaseerd was op een ideologie waarin elementen van eigen en bijbels geloof vermengd waren, richtte zich tegen christendom en vreemde overheersing.
De Maori's konden zich echter ten slotte niet staande houden. Zij verloren hun land door gedwongen verkoop of confiscatie. Een enorme toevloed van kolonisten was intussen gevolgd op de ontdekking van goud te Otago (1861). In 1862 werd het systeem van voorkoop van grond door de regering prijsgegeven, waarmee de laatste bescherming van de inheemse bevolking tegen verlies van haar grondeigendom weggenomen was. In 1865 werd Wellington in plaats van Auckland hoofdstad. Van 1870 tot 1890 was één ministerie, onder Sir Harry Atkinson, aan de regering. Deze periode werd gekenmerkt door een diepe depressie en in 1875 werden regering en bestuur weer gecentraliseerd. De invoering van koelkamers op schepen betekende voor Nieuw-Zeeland een omwenteling (1882) want voortaan werden schapen ook voor de slacht gefokt. In 1881 werden de eerste maatregelen tegen massale immigratie van Chinese arbeidskrachten genomen.
| advertentie |
|
|
Sir Harry Atkinson Nieuw-ZeelandFoto: Fotograaf onbekend, publiek domein
In 1887 werden de Kermadeceilanden geannexeerd en in 1900 de Cookeilanden, Savage-eiland en Suvoroveiland. In 1888 werd onder druk van de arbeiders tot protectie. De conservatieven geraakten daarop verdeeld. In 1889 werd het algemeen annenkiesrecht ingevoerd en in 1890 kwamen de gecombineerde liberale en arbeiderspartijen aan het bewind. Door voor die tijd unieke sociale wetgeving, staatssocialisme en economische planning werden in de volgende twintig jaar enorme vorderingen gemaakt. De landbouw werd geïntensiveerd; het kleingrondbezit werd zeer begunstigd. In 1893 kregen ook de vrouwen kiesrecht en in 1909 scheidde de Labour Party, die met de Liberale Partij één geheel had gevormd, zich als aparte partij af. In deze tijd kwamen grote stakingen voor. In 1912 kwam de conservatieve National Party weer aan het bewind.
Intussen was Nieuw-Zeeland op 26 september 1907 een autonoom dominion geworden. Zowel in de Eerste als in de Tweede Wereldoorlog vormden Nieuw-Zeelandse soldaten samen met Australische soldaten het ANZAC, Australia, New Zealand Army Corps, dat in Europa, Afrika en Azië vocht tegen de Duitsers en Japanners. In 1919 werd West-Samoa mandaatgebied van Nieuw-Zeeland. In 1930 werd Nieuw-Zeeland zwaar getroffen door de wereldcrisis en de regering ging o.a. over tot drastische bezuiniging en loonsverlaging. Tevens werd de uitgebreide sociale wetgeving grotendeels buiten werking gesteld. De Labour Party kwam daarop in de oppositie terecht maar won in november 1935 weer de verkiezingen. Michael Joseph Savage (1872-1940) kwam daarop met een Labour-kabinet en de regering nationaliseerde het bankwezen, regelde de export, herstelde het systeem van arbitrage in arbeidsconflicten, stelde een minimumloon in en nationaliseerde de spoorwegen.
Michael Joseph Savage, 23e premier van Nieuw-ZeelandFoto: Archives New Zealand CC 2.0 Generic no changes made
Nieuw-Zeeland onafhankelijk
In 1947 werd Nieuw-Zeeland een onafhankelijk, autonoom lid van het Britse Gemenebest. In november 1949 kwamen de conservatieven onder S. Holland weer aan het bewind, maar de politieke en sociale structuur onderging geen belangrijke wijzigingen meer. Op 1 januari 1951 werd het Hogerhuis opgeheven. De op de landbouw gerichte economie van Nieuw-Zeeland bloeide in de jaren vijftig als nooit tevoren en de inkomens van de Nieuw-Zeelanders waren zeer hoog. Men"vergat" echter om te industrialiseren en men bleef voor de export zeer afhankelijk van de grootste afnemer, Groot-Brittannië.
In 1957 kon Labour weer een regering vormen, onder leiding van Walter Nash (1882-1968).
Walter Nash, 27e premier van Nieuw-ZeelandPhoto: Onbekend in het publieke domein
Op 1 januari 1962 verkreeg het mandaatgebied West-Samoa onafhankelijkheid. De regering, die sinds 1960 weer gevormd werd door de conservatieven, steunde in 1964 Maleisie in het conflict met Indonesië en de betrekkingen met de Verenigde Staten werden hecht als gevolg van de steun van Nieuw-Zeeland aan de Amerikaanse Vietnam-politiek.Bij de parlementsverkiezingen van november 1972 moest de conservatieve Nationale Partij haar meerderheid afstaan aan de Labour Party.
De nieuwe premier, David Lange van de Labour Party, kondigde direct na zijn aantreden een aanlegverbod voor door kernenergie aangedreven orlogsschepen in Nieuw-Zeelandse havens aan. Dit leidde tot grote spanningen met de Verenigde Staten en Australië. In 1973 werd Groot-Brittannië lid van de EEG en dat veroorzaakte, samen met de oliecrisis, voor een economische ramp. De agrarische producten werden door Groot-Brittannië voortaan met name uit de EG-landen geïmporteerd. Nieuw-Zeeland moest flink wat geld lenen waardoor de buitenlandse schuld sterk opliep met als gevolg een enorme inflatie. Deze situatie verandert ook nu nog steeds langzaam ten goede. Verkiezingen van november 1975 brachten de Nationale Partij, nu geleid door R. Muldoon (1921-1992), weer een overwinning.
Robert Muldoon, premier van Nieuw-ZeelandFoto: Onbekend, publiek domein
Tot 1984 bleven zij aan het bewind. Muldoon verloor echter de verkiezingen van 1984 na een conflict over de vraag of werknemers wel of niet vrij waren zich bij een vakbond van hun keuze aan te sluiten. In 1985 kwam Nieuw-Zeeland zeer negatief in het nieuws toen de Fransen de Rainbow Warrior in de haven van Auckland tot zinken werd brachten. Het schip van Greenpeace voerde actie tegen de Franse nucleaire proeven in de Stille Zuidzee.
Rainbow Warrior in de haven van Auckland (1985)Foto: Ot CC 4.0 International no changes made
National Party en Labour wisselen elkaar af
De naoorlogse politiek werd lange tijd gedomineerd door de National Party van Robert Muldoon. Via zijn interventionistische politiek wilde hij alles, van prijzen, lonen tot subsidies centraal regelen, maar bracht daarmee Nieuw-Zeeland aan de rand van de financiële en economische afgrond. Dit werd nog versterkt nadat Groot-Brittannië toegetreden was tot de beschermde markt van de EEG (Europese Economische Gemeenschap).
In 1984 kwam de Labour Party van David Lange (1942-2005) aan de macht; zij richtten zich meer op privatisering, deregulering en het afschaffen van subsidies. Hierdoor verminderde het begrotingstekort maar de werkloosheid liep steeds verder op. Lange werd in 1987 herkozen en begon met de privatisering van de vele staatsondernemingen. Zijn populariteit daalde echter snel, ook binnen de Labour Party.
David Lange, premier van Nieuw-ZeelandFoto: Courtesy of Horowhenua Historical Society inc, Levin, New Zealand CC m3.0 no changes made
In 1988 trad hij af en werd opgevolgd door G. Palmer. Hij voerde een economische laisser faire-politiek en moest bij gebrek aan resultaat eveneens voortijdig het veld ruimen en werd eind 1990 vervangen door Mike Moore. Verkiezingen in 1990 leverden na zes jaar Labour-bewind weer een grote overwinning op voor de National Party, wiens nieuwe leider, James Brendon Bolger (1935-), premier werd. In 1991 werd een begin gemaakt met grootscheepse bezuinigingen in de sociale zekerheid. De verkiezingen van 1990 werden dan weer gewonnen door de National Party onder leiding van James Brendon Bolger. Deze ging door op de ingeslagen weg en de hervormingen pakten nu wel goed uit. In 1992 werd een akkoord gesloten tussen de regering en de Maori's over de regeling van de visrechten, zoals vastgelegd in het Verdrag van Waitangi (1840). De Maori's (12% van de bevolking) kregen krachtens het akkoord 50% van de binnenlandse visvangst.
In 1993 werd via een referendum het stelsel van evenredige vertegenwoordiging aangenomen. Dit betekende dat ook kleine partijen een stem in het parlement kunnen krijgen. Na de eerste verkiezingen nieuwe-stijl kreeg het door Maori's gedomineerde New Zealand First een sleutelrol in de Nieuw-Zeelandse politiek. Bij de verkiezingen van november 1993 verwierf de National Party 50 van de 99 zetels. Bolger bleef aan, maar was gedwongen concessies te doen aan zijn harde lijn van economische hervormingen. Bij het gelijktijdig gehouden referendum over het toekomstige kiesstelsel sprak een meerderheid zich uit voor evenredige vertegenwoordiging, waarmee het bestaande districtenstelsel werd verlaten. In 1995 groeide de economie fors in een sterk geliberaliseerd klimaat. Premier Bolger van de National Party vormde eind februari 1996 een coalitie met de United Party, waardoor de regering op een meerderheid van één zetel kon rekenen in het parlement.
James Brendon Bolger, 35e premier van Nieuw-ZeelandFoto: New Zealand Government, Office of the Governor-General CC 4.0 no changes made
De parlementsverkiezingen van oktober 1996 betekenden een flink verlies voor de National Party maar in december vormde Bolger toch zijn derde kabinet, een coalitie met de New Zealand First Party (NZFP). Na wat onduidelijk politiek gemanouvreer krijgt Nieuw-Zeeland met Jenny Shipley de eerste vrouwelijke premier en werd Bolger gedwongen terug te treden.
Jenny Shipley, eerste minister-president van Nieuw-ZeelandFoto: New Zealand Ministry for Women CC 4.0 International no changes made
Bolger was op dat moment in het buitenland. In november 1999 won Labour de verkiezingen en Helen Clark werd de eerste gekozen vrouwelijke premier. Labour vormde een coalitie met de linkse Alliance Party, maar zijn sterk afhankelijk van de steun van de Groenen.
21e eeuw
Bij de parlementsverkiezingen van 17 september 2005 bleef de Labour Party van premier Helen Clark met 50 zetels (41% van de stemmen) één zetel voor op de oppositiepartij National Party van Don Brash (49 zetels, 40%). Labour leverde hiermee twee zetels in ten opzichte van de verkiezingen in 2002, National won 22 zetels ten koste van de kleine partijen. Hoewel de"Foreshore and Seabed" -kwestie over Maori aanspraken op het Nieuw-Zeelandse kustgebied tijdens de afgelopen regeerperiode het politieke debat domineerde, werd dit bij de verkiezingsstrijd overschaduwd door het thema belastingverlagingen. Wel heeft de uit Labour afkomstige Maori Party vier zetels behaald.
Op 17 oktober 2005 heeft Helen Clark met de bekendmaking van het nieuwe kabinet haar derde regeerperiode ingeluid. Hiermee is zij de langst zittende Labour-premier uit de Nieuw-Zeelandse geschiedenis. Clark heeft samen met de Progressive Party van Jim Anderton een minderheidskabinet gevormd, dat echter via een 'Confidence and Supply Agreement' wordt gesteund door New Zealand First en United Future. Hiermee zijn de benodigde 61 zetels gehaald. Aangezien zij geen deel uitmaken van de coalitie, hebben de leiders van de twee laatstgenoemde partijen benoemingen gekregen als 'Ministers outside Cabinet'.
New Zealand First leider Winston Peters is minister van Buitenlandse Zaken geworden en United Future leider Peter Dunne is Minister van Inkomsten ('Revenue') geworden. In oktober 2007 worden Maori activisten aangehouden op beschuldiging van het plannen van gewelddadige acties.
Helen Clark, 37e minister-president van Nieuw-ZeelandFoto: Global Commission on Drug Policy CC 3.0 Unported no changes made
In november 2008 leidt John Key de centrumrechtse Nationale partij naar een verkiezingsoverwinning. In juni 2009 krimpt de economie voor het vijfde kwartaal op een rij en is daarmee de langste recessie in Nieuw-Zeeland een feit. In november 2009 is 6,5 % van de bevolking werkloos, het hoogste percentage in 9 jaar. In januari 2010 worden de betrekkingen met Fiji herstelt na een maandenlange diplomatieke ruzie over visa's voor de militaire regering van Fiji. Begin september 2010 werd Christchurch, de grootste stad op het Zuidereiland, getroffen door een aardbeving met een kracht van 7.1 op de schaal van Richter. Het was de zwaarste aardbeving in Nieuw-Zeeland van de laatste tachtig jaar; bijna twee derde van de 160.000 woningen in en rondom de stad raakte min of meer beschadigd.
Gevolgen aardbeving in ChristchurchFoto: Gabriel CC 2.0 Generic no changes made
In 2011 wint John Key de verkiezingen. In april 2013 legaliseert Nieuw-Zeeland als eerste land van Oceanië het homohuwelijk. Eind 2013 en begin 2014 krijgt Nieuw-Zeeland weer een aantal aardbevingen te verwerken, maar de schade valt mee. In september 2014 wint premier Key de parlementsverkiezingen. Zijn nationale partij blijft aan de macht met behulp van drie kleinere partijen. In 2015 en 2016 bezet Nieuw Zeeland een zetel in de Veiligheidsraad van de VN. In december 2016 treedt John Key onverwachts af en hij wordt opgevolgd door Bill English.
John Key, 38e minister-president van Nieuw-ZeelandFoto: UNDP CC 2.0 Generic no changes made
De verkiezingen van oktober 2017 geven geen duidelijke uitslag en Jacinda Ardern van de Labourpartij vormt een coalitieregering. Haar centrumlinkse partij had de gezamenlijke steun nodig van de populistische Nieuw-Zeelandse Eerste Partij en de Groenen om een meerderheidsregering te verkrijgen. Ze kreeg lof in binnen- en buitenland voor haar aanpak van twee grote crises: de schietpartij in de Christchurch-moskee in 2019 en de pandemie van Covid-19 in 2020.
Jacinda Ardern, 39e minister-president van Nieuw-ZeelandFoto:Labour Party CC 3.0 New Zealand no changes made
Ardern behaalde een verpletterende overwinning bij de parlementsverkiezingen van oktober 2020. In oktober 2021 wordt Dame Cindy Kiro beëdigd als de 22e gouverneur-generaal.
In januari 2023 maakte Jacinda Ardern onverwacht bekend dat ze haar functie zou neerleggen. Ze werd opgevolgd door de 44-jarige Chris Hipkins, die tot dat moment minister van Onderwijs, Politie en Publieke Diensten was.
NIEUW-ZEELAND LINKS
Advertenties
• Nieuw-Zeeland verre reizen van ANWB
• Hotels Trivago
• Vliegtickets Nieuw Zeeland
• Bouw je eigen Nieuw-Zeeland Rondreis
• Nieuw-Zeeland
• Camperreizen Nieuw-Zeeland
• Auckland Hotels
• Rondreizen Nieuw-Zeeland
• Auto huren in Nieuw-Zeeland
• Djoser Rondreis Nieuw-Zeeland
• Reisgidsen en kaarten Nieuw-Zeeland
• Reisgidsen en kaarten Nieuw-Zeeland
Nuttige links
Campersite Nieuw-Zeeland (N)Dieren in Nieuw-Zeeland (N)
Duiken, reizen, dieren, landschap, info, foto's Nieuw-Zeland N)
Nieuw-Zeeland Foto's
Nieuw-Zeeland Reizendoejezo (N)
Reisinformatie Nieuw-Zeeland (N)
Rondreis Nieuw-Zeeland (N)
Bronnen
Driessen, J. / Reishandboek Nieuw-Zeeland
Elmar
Gebauer, B. / Nieuw-Zeeland
Lannoo
Gebauer, B. / Nieuw-Zeeland
Elmar
Hanna, N. / Nieuw-Zeeland
Kosmos-Z&K
Harper, L. / New Zealand
Rough Guides
New Zealand
Macmillan
Te gast in Nieuw-Zeeland
Informatie Verre Reizen
Williams, J. / New Zealand
Lonely Planet
CIA - World Factbook
BBC - Country Profiles
laatst bijgewerkt november 2024Samensteller: Arie Verrijp / Geert Willems