NEWFOUNDLAND EN LABRADOR
Bevolking

To read about NEWFOUNDLAND AND LABRADOR in English - click here

Rondreizen CanadaPLUS

Populaire bestemmingen CANADA

Alberta	British columbia	Manitoba
New brunswick	Newfoundland en labrador	Northwest-territories
Nova scotia	Nunavut	Ontario
Prince edward island	Quebec	Saskatchewan
	Yukon

Bevolking

De provincie telt ongeveer 514.536 inwoners (Census 2011) waarvan zo'n 95% op het eiland Newfoundland woont.

Taal

Van de inwoners van Newfoundland en Labrador spreekt 98,5% Engels als moederstaal. Het is een eigen dialect, het Newfoundland English. Het eigen Franse dialect is nagenoeg uitgestorven.

advertentie

Canada Tweetalig_{Foto: Publiek domein}

Canada kent twee officiële talen, Engels en Frans. Frans is de moedertaal van 24% van de bevolking, Engels van 63% van de bevolking.

Canadezen hebben hun eigen kenmerkende accent, maar het geschreven Canadees-Engels lijkt erg veel op het Engels in Groot-Brittannië. Buiten Québec hebben steeds minder mensen Frans als moedertaal, en hoewel er nog Franstalige gemeenschappen voorkomen in de maritieme provincies, Manitoba en Ontario, is de taal in sommige gebieden sterk beïnvloed door het Engels op het gebied van woorden en zinsbouw. Dit heeft geleid tot een voor een buitenstaander onbegrijpelijke mengtaal die ‘franglais’ wordt genoemd.

Op aandrang van de Franstaligen uit Québec besliste de Canadese federale regering in 1969 om heel Canada officieel tweetalig te maken.

Frans is de officiële taal in Québec, maar in de rest van Canada overheerst de Engelse taal. Het regeringscentrum Ottawa is tweetalig, want alle ambtenaren moeten zowel het Frans als het Engels beheersen.

Het Frans is in de loop der tijden sterk veranderd. Met name in de grote steden gebruiken de ‘Canadiens’ steeds meer anglicismen. Sommige woorden die in Frankrijk al verouderd zijn, worden hier nog wel gebruikt, zoals ‘charette’ voor kiepwagen en ‘fin-de-semaine’ in plaats van ‘le weekend’. Verder bestaat er een enorme variatie in het soort Frans dat er gesproken wordt. In de loop der tijd is in Québec een dialect ontstaan dat ‘Joual’ genoemd wordt:

Enkele uitdrukkingen uit het Joual:

Avoir l’air anglais = er vreemd uitzien
Heel veel = ben gros
Dollar = piastre
Centen = bidous

In de Yukon-territory in het noordwesten van Canada worden acht inheemse talen gesproken. Zeven daarvan zijn van de Athapaskische taalfamilie: Gwich’in, Han, Kaska, Northern Tutchone, Southern Tutchone, Tagish en Upper Tanana. Verder wordt er nog Tlingit gesproken, dat enigszins verwant is aan het Athapaskisch.

De inwoners van Newfoundland hebben een geheel eigen dialect met een ietwat Iers accent, maar met unieke woorden en uitdrukkingen:

Een bijzonder moeilijke opdracht = to have a noggin to scrape
Zonder zorgen = in a hobble
Hij stoort me = he is moidering my brains
Veel geluk = long may your big good jib draw

Het Inuktitut, de taal van de Inuit, is een levende taal en groeit nog steeds. Het is een wijdverbreide taal in het noorden van Canada, en Inuit uit het gehele arctische gebied kunnen elkaar verstaan. Dialecten en accenten variëren van regio tot regio, maar het Inuktitut is een op zichzelf staande taal.

Een van de eerste dingen die opvalt, is dat een woord met dezelfde betekenis op verschillende manieren gespeld wordt. Toen er ca. 100 jaar geleden een schrijfsysteem ontwikkeld werd, werden de woorden fonetisch opgeschreven, en die fonetische versies verschilden per regio.

Sinds de jaren zeventig van de vorige eeuw wordt er geprobeerd om een standaard-Inuktitut te ontwikkelen, maar dat gaat nog erg moeizaam.

De Engelse walvisvaarders brachten verschillende woorden mee die nog duidelijk als zodanig te herkennen zijn:

Tea – tii
Sugar – sukaq
Waistcoat – uasikuaq
Paper - paipaaq
Ander woorden en zinnen uit het Inuktitut:
Vader – ataata
Moeder – anaana
Zoon – irniq
Dochter – panik
Winter – ukiuq
Zomer – auja
De wind waait – anuraaqtuq
Mist - taktuk
Wind – anuri
Hoe is het met je? – Qanuipit?
Dank u – Qujannamiik
Help! – ikajunga!
Ja – ii
Nee – aaka of aagaa

De naam Canada is afgeleid van het Iroquis-indiaanse woord ‘kanata’, dat letterlijk ‘vestigingsplaats’ betekent.

In Canada worden meer dan 50 verschillende indianentalen en dialecten gesproken, die elk tot een van de tien basistaalgroepen behoren. De grootste daarvan is het Algonquin, gevolgd door het Athabasca, Iroquoi, Salish, Wakasha, Tsminschian, Sioux, Kootenai, Haida en Tlingit.

Veel plaatsnamen zijn van indiaanse afkomst:

Kelowna (British Columbia) = grizzlybeer
Kamloops (British Columbia) = kruispunt van waterwegen
Ucluelet (British Columbia) = mensen met een veilige haven
Saskatchewan = rivier met draaiende stroming
Manitoba = grote levenskracht
Winnipeg (Manitoba) = troebel, donker water
Québec = als de rivier wijder wordt
Lake Cowichan (British Columbia) = verwarmd door de zon
Takakaw (British Columbia) = het is prachtig
Yukon = groot water
Kluane (Yukon Territory) = plek met veel vis
Ontario = mooi water
Penetanguishene (Ontario) = plaats van het golvende witte zand
Ottawa (Ontario) = plaats voor kopen en verkopen
Toronto (Ontario) = ontmoetingsplaats
Gaspé (Québec) = waar het land eindigt

Godsdienst

37% van de bevolking van Prince Edaward Island behoort tot de Rooms-Katholieke kerk, 20% is lid van de United Church of Canada, de derde stroming in grootte is de Anglicaanse kerk van Canada met 5%.

advertentie

Wheatley United Church of Canada_{Photo: Ducio1234 in het publieke domein}

In de 16e eeuw, was de bevolking van Canada voornamelijk rooms-katholiek, als gevolg van de immigratie van de Fransen. In 1759 kwam Canada in Britse handen, waarna protestantse kerken uit Groot-Brittannië de kans kregen om hier uit te breiden en Canada gaandeweg meer protestants werd.

Canada huist bijna alle denominaties en filosofische groeperingen. Momenteel is ongeveer 45% van de bevolking rooms-katholiek, voornamelijk Franstaligen, 18% behoort tot de United Church of Canada, 12% behoort tot de Anglicaanse Kerk van Canada, 3% is Presbyteriaan, 3% Luthers en 2,5%. Baptist. verder is er de gereformeerde kerk, waarbij veel Nederlands-gereformeerde immigranten zich hebben aangesloten, en de christelijk-gereformeerde kerk.

De katholieken van de Byzantijnse ritus - voornamelijk (afstammelingen van) immigranten uit de Oekraïne (Roethenen) - hebben hun eigen hiërarchie en kloosters in Canada. Canada heeft meer dan 340.000 joodse inwoners en veel moslims, boeddhisten en hindoes.

Canada heeft ook een Amish-gemeenschap in Ontario. De Amish of Ammanites zijn een spin-off van de christelijke doopsgezinde gemeenschap die in het begin van de 16e eeuw in Europa werd gesticht. Ze werden vervolgd omdat ze weigerden de eed af te leggen of wapens te dragen. In de 17e eeuw splitste zich een nog strengere sekte af, die naar Amerika emigreerde en in 1799 naar Ontario.

Godsdienst	1981	1991
Niet-gelovigen	7,4%	13,0%
Boeddhisten	0,2%	0,6%
Katholieken	47,3%	45,7%
Protestanten	41,2%	36,2%
oosters Orthodoxen	1,5%	1,4%
Hindoes	0,3%	0,6%
Moslims	0,4%	0,9%
Joden	1,2%	1,2%
Sikhs	0,3%	0,5%
Overigen	0,2%	0,2%

advertentie

Basiliek Notre Dame Montreal_{Photo: Xavier Comtois CC 3.0 Unported no changes made}

Een van de mooiste kerken in Noord-Amerika is de katholieke Basiliek Notre-Dame in Montreal. Het oorspronkelijke gebouw stamt uit de 17e eeuw, maar in 1829 werd begonnen met de bouw van een nieuwe kerk. De kerk biedt 3800 plaatsen in het schip en op de balkons.

De grootste kerk van Montreal is het Oratoire Saint-Joseph. De achthoekige koperen koepel is een van de grootste ter wereld - 44,5 meter hoog en 38 meter in diameter. De stad Montreal heeft ook meer dan 300 kerken en de metropool Montreal zelfs 450. Hiervan is 70% rooms-katholiek, 20% protestant, 4% synagogen en 6% zijn kerken van andere denominaties.

De kerk van Inuvik, in het uiterste noorden van Canada, is vanwege het klimaat in de vorm van een iglo gebouwd.

De Cathédrale de Gaspé op het schiereiland Gaspé is de enige houten kathedraal van Noord-Amerika. Church Point, Nova Scotia, wordt gedomineerd door de Saint Mary's Church uit het begin van de 20e eeuw, de hoogste en grootste houten kerk in Noord-Amerika.

De Basilique Notre-Dame-de-Québec is meer dan 350 jaar oud en de oudste parochie van Noord-Amerika.

De Cathédrale Anglicane in Québec-City is de eerste Anglicaanse kathedraal die buiten Groot-Brittannië werd ingewijd (1804).

Winnipeg heeft de grootste Oekraïense groep buiten Oekraïne op zijn grondgebied. De vele Russisch-orthodoxe kerken met hun uivormige koepels en torenspitsen getuigen hiervan, zoals de Holy Trinity Oekraïens-orthodoxe kathedraal, de St. Vladimir en Olga Oekraïense katholieke kerk en de St. Nichols Oekraïense katholieke kerk. Deze kerken maken ook deel uit van het landschap in de prairies. De eerste Oekraïense kerken werden gebouwd vanaf het begin van de massale Oekraïense toestroom die aan het einde van de 19e eeuw begon en zowel rooms-katholieken als Russisch-orthodoxen trof.

In de buurt van Cardston, in het Waterton Lakes National Park, staat de enige mormoonse tempel van Canada, een sneeuwwit bouwwerk uit 1913.

Nuttige links

Reisinformatie Newfoundland (N)

Bronnen

Elmar Landeninformatie

Wikipedia

www.landenweb.nl/canada

CIA - World Factbook

BBC - Country Profiles
laatst bijgewerkt november 2024
Samensteller: Arie Verrijp / Geert Willems

NEWFOUNDLAND EN LABRADORBevolking