KIRIBATI
Geschiedenis
Geschiedenis
To read about KIRIBATI in English - click here
| Hotels Kiribati |
Geschiedenis
Vroegste geschiedenis
Meer dan 3000 jaar geleden werden de Gilberteilanden en Banaba vanaf de Caroline- en Marshalleilanden door kolonisten bewoond. De Phoenix- en Line Islands werden nooit permanent bewoond. De bewoners van de Gilberteilanden woonden in kainga’s (dorpen) met verschillende families samen. Behalve op de twee noordelijke eilanden Butaritari en Makin, die een centrale “chief” hadden, werd elke kainga geleid vanuit een maneaba. Een maneaba was een traditioneel dorpshuis waar bijeenkomsten gehouden werden die onder leiding stonden van een “unimane”, een soort ouderenraad.
| advertentie |
|
Britse overheersing
Omdat de eilanden van Kiribati afgelegen lagen en weinig natuurlijke bronnen hadden, duurde het lang voordat de eerste Europeanen arriveerden. In 1606 landde de Spaanse ontdekkingsreiziger Pedro-Fernandez de Quirós als eerste Europeaan op de Gilberteilanden. De volgende Europeaan, John Byron, landde pas in 1766 op het eiland Nikunau, een van zuidelijke Gilberteilanden. In 1788 ontdekte kapitein Thomas Gilbert nog diverse eilanden op zijn weg naar China. Naar hem zijn de Gilberteilanden genoemd.
Door de walvisvangst begin 19e eeuw kwamen er steeds meer Europeanen richting Kiribati, met name naar de zuidelijke Gilberteilanden. Ook missionarissen en handelaren wisten de weg naar de Gilberteilanden te vinden. De handelaren maakten gebruik van Butaritari’s haventje, waar goederen geruild werden tegen kokosolie en schelpen. Men haalde eind 19e eeuw veel eilandbewoners als arbeiders naar plantages op Fiji, Hawaii en Australië. Kiribati heeft nooit Spaanse, Duitse, Japanse of Amerikaanse overheersing gekend. De eilanden zijn vooral Brits gebied geweest (British Dominion). Tegen het einde van de 19e eeuw werden de Gilbert & Ellice-eilanden (nu: Tuvalu) bestuurd als een soort Brits protectoraat. Deze structuur werd op 27 mei 1892 geformaliseerd door kapitein E. Davis waardoor de Gilbert en Ellice-eilanden officieel een Brits protectoraat werden. Drie jaar later werd Tarawa uitgeroepen tot hoofdstad.
In 1900 ontdekte Albert Ellis van de Pacific Islands Company op Ocean Island een grote voorraad hoogwaardig fosfaat. Onmiddellijk werden er ca. 1000 arbeiders van andere eilanden aangetrokken om de mijnactiviteiten te starten. In 1901 ging Banaba deel uitmaken het protectoraat. Op verzoek van het binnenlands bestuur werden de eilanden in 1915 tot een kolonie gemaakt, in 1919 uitgebreid met Christmas Island (Kiritimati) en in 1937 met de Phoenixeilanden.
Tweede Wereldoorlog
De Eerste Wereldoorlog ging vrij onopgemerkt voorbij aan de Gilberteilanden, in tegenstelling tot de Tweede Wereldoorlog. Vlak na Pearl Harbor werd Banaba door de Japanners gebombardeerd en werden Butaritari, Makin en Tarawa bezet. Halverwege 1942 voerden Amerikaanse mariniers een schijnaanval uit op Butaritari. De bedoeling was om de Japanners af te leiden van de echte aanval op de Solomoneilanden. Dit lukte inderdaad, maar de furieuze Japanners beantwoordden deze daad door een waar schrikbewind onder de bevolking te houden. Als vergeldingsactie werd Butaritari gebombardeerd en 47 inwoners als straf gedood. Negen Amerikaanse mariniers die per ongeluk waren achtergebleven werden onthoofd. Op Makin en Tarawa werden alle overgebleven Europeanen geëxecuteerd. En nog in 1945 werden 160 bewoners van Ocean Island geblinddoekt en neergeschoten.
Ondertussen werden op diverse eilanden forten gebouwd en een steeds sterkere verdediging opgetrokken. In november 1943 werd het eiland Betio nabij Tarawa aangevallen door ca. 5000 Amerikaanse mariniers. Het duurde drie dagen voordat de Amerikanen konden landen op het strand en dat kostte ca. 1500 Amerikanen het leven.
Kiribati en Gilberteilanden worden onafhankelijk
Na de oorlog werd er een eilandbewoner als magistraat aangesteld die echter weinig te zeggen had. Een onafhankelijkheidsbeweging ontstond halverwege de jaren vijftig, die in de jaren zestig extra impulsen kreeg door de strijd om onafhankelijkheid van de Salomonseilanden en Fiji. In 1963 werd er een “executive council” opgericht, samen met een adviesraad. Beide organen waren bedoeld om de magistraat te adviseren, maar in feite was het al de voorloper van een echt parlement. In 1967 werd de adviesraad dan ook uitgeroepen tot het Huis van Afgevaardigden met achttien leden van de Gilberteilanden en vijf van de Ellice-eilanden.
In 1974 werd de House of Assembly opgericht. Binnenlands zelfbestuur werd de Gilberteilanden op 1 november 1976 verleend. In 1978 scheidden de Ellice- eilanden zich af en noemde zich vanaf die tijd Tuvalu. De Britten lieten Kiribati minder ontwikkeld achter dan andere Micronesische naties. Het grootste probleem was een gebrek aan geld o.a. door het opdrogen van de fosfaatvoorraden. Het eiland Banaba is als gevolg van de fosfaatwinning onbewoonbaar geworden. Ander problemen zijn de overbevolking op Zuid-Tarawa, in 1989 werden plannen bekend gemaakt om ruim 4700 inwoners over te plaatsen naar de atollen Teraiba en Tabuaeran, de snelle verstedelijking en het besturen van de ver uiteen liggende eilanden.
Op 12 juli 1979 werd de Republic of Kiribati, bestaande uit de Gilberteilanden, de Phoenixeilanden, de Line-eilanden en Banaba (Ocean Island) een onafhankelijke natie na 87 jaar Britse overheersing. Bij de eerste verkiezingen in 1978 werd Jeremia Tabai premier en na de onafhankelijkheid in 1979 de eerste president. Hij bleef tot 1991 aan de macht, waarna hij opgevolgd werd door Teatao Teannaki, die in 1994 na een verkiezingsnederlaag werd opgevolgd door Teburoro Tito. Zijn CDP fuseerde later met de NPP tot de Christen-democratische Maneaban Te Mauri. In maart 2003 moest Tito aftreden nadat het parlement een motie van wantrouwen had aangenomen.
Op 10 juli 2003 werd Anote Tong van de Boutokaan Te Koaua ("Pilaren van de Waarheid") president. Sinds november 2003 onderhoudt Kiribati diplomatieke betrekkingen met Taiwan. Op 15 augustus 2005 ondertekenden beide landen in Taipei een overeenkomst over samenwerking op het gebied van gezondheidszorg. In 2005 beschikte Kiribati slechts over drie artsen en 24 verpleegkundigen.
Nadat Kiribati betrekkingen met Taiwan aanknoopte, verbrak China de diplomatieke relatie. Naar aanleiding hiervan beschuldigde president Anote Tong China op 1 november 2005 zijn regering te willen ondermijnen. In oktober 2007 wint Tong met een grote meerderheid de presidentsverkiezingen. Tong wordt in januari 2012 voor de derde keer tot president gekozen. In maart 2016 wordt Taneti Maamau gekozen tot president en in juni 2020 wordt hij herkozen.
KIRIBATI LINKS
Advertenties
• Hotels Kiribati
Nuttige links
Kiribatie Startnederland (N+E)Reisinformatie Kiribati (N)
Reizendoejezo - Kiribati (N)
Bronnen
Galbraith, K. / Micronesia
Lonely Planet
Levy, N.M. /Micronesia handbook Moon
CIA - World Factbook
BBC - Country Profiles
laatst bijgewerkt november 2024Samensteller: Arie Verrijp / Geert Willems