KAZACHSTAN
Geschiedenis

To read about KAZAKHSTAN in English - click here

Kazachstan verre reizen van ANWB

Geschiedenis

Nomadische origine

Kazachen stammen af van Turkse nomaden, die circa duizend jaar het steppengebied tussen de Volga en Tjan-San-gebergte domineerden. Deze nomaden vestigden zich rond de zesde eeuw in een gebied aan de Zijderoute. In tegenstelling tot de Tadzjieken en Oezbeken hebben de Kazachen, door hun nomadisch bestaan, geen geschreven literatuur, waardoor de Kazachse cultuur zijn oorsprong in de vertelkunst heeft. In het gebied dat nu Kazachstan is, leefden de nomaden van diverse origine/clans, taal en cultuur door elkaar. Wel deelden zij een gemeenschappelijke Islamitische cultuur en twee klassieke geschreven talen, het Perzisch en het (Djagataj-)Turks.

advertentie

Onderdeel Rusland

Vanaf de tweede helft van de achttiende eeuw werd "Kazachstan" geleidelijk opgenomen in het Russische Rijk. Toen het tsaristische Rusland in 1917 eindigde, vormden Kazachstaanse nationalisten een autonome regering . Deze was een kort leven beschoren, want begin jaren twintig werd Kazachstan door de bolsjewieken opgenomen in de Russische Federatie. Uitgangspunt van Stalins politiek in Centraal-Azië was het trekken van grenzen op basis van verschillende nationaliteiten, hoewel deze door elkaar leefden. Hierdoor zijn kunstmatige grenzen ontstaan en leven nog steeds aanzienlijke minderheden van de buurvolken binnen de nationale grenzen van de republieken. Stalin trachtte de nationale identiteit te bevorderen door voor de betreffende republieken 'nationale' talen te selecteren. Eind jaren twintig nam de Sovjetisering in Centraal-Azië toe, waarbij met harde hand het atheïsme (verdwijnen van moskeeën) werd opgelegd en de traditionele clanstructuren doorbroken werden. De onteigening van de nomaden vanaf 1928 leidde tot deportatie naar werkkampen (goelag), 'eliminatie' van nomaden, en hongersnood in Centraal-Azië.

In 1936 werd het gebied Kazachstan, onder de naam "Kazachse Socialistische Sovjet Republiek", een volwaardig lid van de Sovjet-Unie. Verdere Russificatie en collectivisatie van de landbouw werd gestimuleerd. In 1954 lanceerde Chroestjov het plan ter ontginning van de 'maagdelijke gronden', oftewel de vervanging van de steppen door landbouwgrond. Dit plan had tot doel de Sovjet-Unie zelfvoorzienend op graangebied te maken. In Noord-Kazachstan werden grote graan-sovchozen opgezet. De Russificatie leidde tot een dualistische maatschappij, waarin hoofdzakelijk geïmmigreerde Russen en"Europeanen" in de steden werkten en de traditionele nomaden op het platteland woonden.

Op 16 december 1991 werd Kazachstan onafhankelijk en was daarmee de laatste republiek, die zich had losgemaakt van de Sovjet-Unie. De betrekkingen met Rusland zijn echter een belangrijke rol blijven spelen in het economische en politieke beleid van President Nazarbajev.

advertentie

21e eeuw

Voor de Parlementsverkiezingen in september 2004 slaagden twaalf partijen er in zich te registreren onder de nieuwe Wet voor politieke partijen, die registratie sterk bemoeilijkt. Belangrijkste pro-Presidentiële partijen waren Otan (Vaderland) en Asar (Allen tezamen). Deze laatste politieke partij werd in januari 2004 opgericht door de dochter van de President Dariga Nazarbajeva, die ook een belangrijk landelijk televisienet runt. Vooraanstaande oppositiepartijen zijn Democratic Choice of Kazakhstan (DCK), die is ontstaan als een afscheiding van enkele hervormingsgezinde ministers van de regering, Ak Zhol en Republican People's Party of Kazakhstan (RPPK). Het overwicht van Nazarbajev werd bevestigd tijdens de verkiezingen, die zeer ruim gewonnen werden door de pro-Presidentiële partijen met 61% van de stemmen voor Otan en 11% voor Asar. Daarnaast wisten slechts twee andere partijen de kiesdrempel te halen (o.a. Ak Zhol met 12%). In december 2004 werd DCK verboden door de rechter, met als gevolg dat Ak Zhol feitelijk de enig overgebleven oppositiepartij is. Mede doordat de oppositie niet in staat is om tot een breed front te komen en innerlijk verdeeld is, blijft zij vrij zwak.

In december 2005 wordt Nazarbajev met een meerderheid van 90% opnieuw gekozen tot president, westerse waarnemers twijfelen aan het democratische gehalte van de verkiezingen. In januari 2007 treedt premier Akhmetov af zonder opgaaf van redenen, de nieuwe premier heet Karim Masimov. In augustus 2007 wint de Nur-Otan partij van president Nazarbajev alle zetels in het parlement. Waarnemers bespeuren een lichte verbetering sinds de laatste verkiezingen, maar de verkiezingen verlopen nog niet democratisch. In maart 2008 wordt Rakhat Aliyev, de schoonzoon van Nazarbajev bij verstek tot 20 jaar gevangenisstraf veroordeeld, hij verblijft in verbanning na een machtsstrijd met Nazarbajev. In februari 2009 geeft Kazachstan toestemming aan de Verenigde Staten om niet-militaire goederen via hun grondgebied te vervoeren naar Afghanistan. In januari 2010 wordt Kazachstan de eerste voormalige Sovjetstaat dat lid wordt van de europese organistaie voor vrede en veiligheid. Nazarbajec wint in april 2011 de presidentsverkiezingen. De parlementsverkiezingen van januari 2012 worden door internationale waarnemers als ondemocratisch bestempeld. In januari 2015 sluiten Rusland, Wit-Rusland en Kazachstan een Euraziatisch economisch unie. In april 2015 wordt president Nazarbajev met 97,7 % van de stemmen herkozen. In maart 2017 keurt het parlement grondwettelijke hervormingen goed die de macht van de president beperken.

Kassym-Jomart Tokajev, een jarenlange collega van de stichter van het onafhankelijke Kazachstan, Nursultan Nazarbajev, nam de functie van president over toen zijn mentor in maart 2019 plotseling opstapte. Hij won in juni 2019 een spoedverkiezing voor het presidentschap om zijn positie te consolideren.
Premier Askar Mamin trad op 5 januari 2022 af in de nasleep van massale protesten tegen zijn regering die op 2 januari 2022 begonnen na een plotselinge, sterke stijging van de benzineprijzen en werd opgevolgd door Alikhan Smailov.

advertentie