IRAN
Oktober 2009 Iran

Inleiding

Iran: een speciale bestemming en gemengde gevoelens. We wilden het graag bezoeken, maar ik vond om een aantal redenen twee weken voor deze bestemming wel voldoende. Gelukkig ging Piet daarin mee. Het begon met een foto voor het visum, die moest al met hoofddoek. Daarna het aanschaffen van de juiste kleding, wat moet je dan kopen? Het werden twee stellen van een Marokkaanse kraam op de markt in Den Bosch. Het verhaal was ook dat in het vliegtuig de hoofddoek al op moest, maar dat was niet zo. Wel in het land zelf overal, behalve op je eigen hotelkamer. Volledig bedekt was niet zo'n probleem, behalve dat het deze keer alleen voor de vrouwen was en verplicht. Normaal loop ik ook niet in een topje en korte broek, maar nu moest ik zorgen dat alles bedekt was, tot en met de armen. En het moest ook nog eens wijd vallen, dat was eigenlijk ook wel een voordeel. Maar verder: fantastische bevolking, we hebben werkelijk nog nergens zoveel gemeende hartelijkheid gezien. Gesprekjes met iedereen op straat, door henzelf werd je overal aangesproken en welkom geheten. Mensen spreken Engels en vragen je om je mening over van alles en vooral wat je van hun land vindt. Meiden en jongens die (voor zover de kledingvoorschriften dat toestaan) heel erg westers gekleed en opgemaakt gaan. Prachtige architectuur, als je van moskeeën houdt moet je er zeker naar toe. Zoals overal ter wereld veel devotie van de gelovigen die daar zijn. Lekker eten, goede hotels, up-to-date infrastructuur met heel veel auto's en brommers. Het enige wat we gemist hebben zijn een koud biertje als we terug kwamen van een wandeling, of een lekker flesje wijn bij het eten. Maar ook dat heeft zo zijn voordelen: we zijn tot de conclusie gekomen dat we ook zonder kunnen, we hebben namelijk geen hoofdpijn en/of trillende handen gehad. Al met al: zeer de moeite waard, we zijn blij dat we het gezien hebben. Het heeft er in ieder geval voor gezorgd dat ons beeld van Iran aardig is bijgesteld. Dat geldt zeker voor wat betreft de manier waarop we tegen de bevolking keken.


Zondag 4 oktober, op naar Teheran

Om kwart voor acht hebben we de wekker laten aflopen, we hadden tenslotte tijd genoeg om op Schiphol te komen. Lekker op ons gemak gedoucht, ontbeten en nog wat laatste dingen gedaan voordat we om half tien de bus naar het NS station namen. Om acht over tien hadden we de trein naar Schiphol, in de trein was het om een of andere reden erg druk, maar er is altijd wel een plekje te vinden. 0 Toen we aankwamen op Schiphol bleken we zelf te kunnen inchecken, maar omdat het de eerste keer was ging het natuurlijk mis. Ik dacht twee mooie plekjes naast elkaar te kunnen boeken, maar was vergeten te controleren of het tweede plekje ook vrij was. Dat bleek dus niet het geval te zijn, en toen zaten we nog verder uit elkaar als op de initiële plaatsen. Gelukkig was er al iemand van Iran Air bezig om de balie in te richten en toen ik vroeg of ik kon wachten om toch nog de plaatsen te wisselen zodat we naast elkaar zouden zitten was dat geen probleem. Na een half uurtje was alles weer gefikst en konden we zonder bagage lekker over de luchthaven gaan wandelen. Koffie, broodje met een biertje en wijntje, daarna konden we al snel boarden. Het ging allemaal wel heel soepel. De hoofddoek hoefde in het vliegtuig nog niet op, maar het was al wel warm met een T-shirt met lange mouwen en een bloes erover. Al snel kwam het cabinepersoneel met drankjes: sinas, cola en/of water. Ook in een lichte maaltijd was voorzien, rijst met kip, yoghurt, een kleine salade en taart toe. Niks mis mee, behalve dan met het drankje, een wijntje zou ook prima gesmaakt hebben. Maar het zou niet de laatste keer zijn dat we gegeten hebben met fris of water in plaats van het gebruikelijke spul, maar we zouden het wel overleven. Ruim een uurtje later kwamen ze weer met een koffie/thee, een muffin en jus d'orange. Nog even wat gedoezeld en toen waren we er ineens. Na de landing natuurlijk lang in de rij voor de douane, op het laatst werden we naar de nationale doorgang geroepen omdat het allemaal zo lang duurde. Toen waren we er snel door, hebben we de tassen van de band gehaald en konden we weer in de rij. 0 Mensen werden opgehaald met ontzettend grote bossen bloemen, sommige leken wel graftakken, maar het zal hier zo vast wel allemaal horen. Wij werden opgewacht door een vertegenwoordiger van Koning Aap. Omdat we meer dan een uur te vroeg waren was onze eigen reisbegeleidster Maryam er nog niet. Maar toen ze er na een korte tijd was nam ze ons mee naar de bank op het vliegveld om te wisselen, we begonnen maar op haar advies met € 200,00 per persoon. Het was weer een plastic tasje vol, €1,00 is IR14.500,00. We werden met onze eigen bus in een uurtje naar het hotel gebracht en gingen snel naar de kamer, het was tenslotte al ver over twaalf uur. Eerst de tassen maar eens omgepakt en de spullen voor de volgende dag klaargelegd. Onze kamer was een suite van achttien meter met een eigen woonkamer, slaapkamer en keuken. Alles werkte en we hadden drie bedden, dus we konden kiezen. Toch nog maar een soepje genomen. We hadden voor de verandering allebei moeite met in slaap komen en lagen om drie uur nog wakker.


Maandag 5 oktober, Teheran

Om zeven uur werd ik met schrik van de wekker wakker, na een wel heel korte nacht. Piet was om zes uur al op, dus die had er nog veel minder uren slaap aan over gehouden. De eerste echte dag in Iran begon met een lekkere warme douche, het omdoen van mijn hoofddoek, en een eenvoudig ontbijt in het hotel. Na het ontbijt zijn we met het grootste gedeelte van de groep een excursiedag gaan maken: eerst een kort bezoek aan de bazaar waar ik nog een zak walnoten heb gekocht (die waren overigens wel erg droog). Na het bezoek aan de bazaar zijn we met de bus naar de zomerpaleizen van de sjah gegaan. Het witte paleis was modern, voor die tijd dan. Toen we dat bezocht hadden kwam er net een klas vol schooljeugd aan, dus die waren we net voor. Om naar het groene paleis te gaan namen we de bus die tussen de twee paleizen reed. Het groene paleis was wel meer in "koninklijke" stijl met vooral veel spiegels en dure tapijten. Bij dat laatste paleis waren ook veel meer Iranese toeristen (buitenlandse toeristen zie je niet heel veel). We moesten overschoenen aan voordat we het paleis mochten betreden, foto's maken mocht overal. Terug naar de entree zijn we gaan lopen, dat was bergafwaarts en dus goed te doen. Bovendien was het wel lekker om even te lopen, het leek al wel een heel luie vakantie: onze bus bracht ons overal. Na al die vermoeiende activiteiten zijn we gaan lunchen in een restaurantje in de bergen. Daar heb ik voor de lunch eerst mama maar even gebeld, ze zag het helemaal niet zitten dat we naar Iran zouden gaan. En hoewel we dat wel begrijpen laten we ons niet weerhouden, en om ze blij te maken is een telefoontje dan snel gedaan. Ze klonk ook erg opgelucht toen ik vertelde hoe het in Iran was en dat alles goed met ons was. Ik heb de kinderen ook maar gelijk een Sms'je gestuurd, die vinden dat altijd voldoende. De lunch bestond uit een lekkere salade met een echt Iranees gerecht: gebakken en gepureerde aubergine met brood. Lekker colaatje erbij en het was weer compleet. Na de lunch hebben we het juwelenmuseum bezocht. Dat is gevestigd in een kluis van een van de grote banken van Iran. Niet gek ook: er liggen een paar aardige glimmertjes. Ik ben niet dol op grote edelstenen, maar daar zou ik er toch wel een paar van willen hebben. Ongelofelijke hoeveelheden stenen in kronen, zwaarden, kleding en andere zaken. De op één na grootste diamant ligt er ook. Veel goud en andere edelmetalen. Voor een kapitaal dus, er mochten dus ook geen tassen mee naar binnen. Jammer, ik had eigenlijk wel een paar leuke oorbellen daar willen meenemen. Omdat we ook niet mochten fotograferen of filmen hebben we een setje ansichtkaarten gekocht. Na het bezoek aan het museum zijn we terug naar het hotel gegaan. Na even rusten zijn we maar weer gaan lopen, deze keer om een restaurantje te zoeken. Er was (in ieder geval voor ons) niets te vinden, op een pizzatent na. Geen zin in, maar wel wat kilometers gemaakt en gezien dat er heel veel mannen op straat lopen, en er weinig vrouwen te zien zijn. Er is ook veel verkeer, vooral de brommers zijn levensgevaarlijk, ze rijden op de stoep en tussen alle rijen auto's door. Als voetganger is het maar gewoon gaan, en zien waar het schip strand. Zoals overal op de wereld komen de meesten wel heelhuids aan de overkant en we hadden ons dan ook snel aangepast aan de manier van omgaan met het verkeer. Toen we terug kwamen in het hotel had Maryam wat restaurantjes opgeschreven, maar eenmaal boven hadden we geen zin meer. We hebben een kopje soep gezet, ik heb een pizza besteld en de magen waren weer goed genoeg gevuld. Op tijd gaan slapen, na een korte nacht kwam dat helemaal niet zo slecht uit.


Dinsdag 6 oktober, onderweg naar Kashan

We waren op tijd wakker na deze keer een langere nacht, maar hebben toch lekker liggen sukkelen totdat de wekker afliep. Douchen, eten, en daarna met een klein halfuurtje vertraging vertrokken. Deze vertraging ging over een bekeuring omdat de bus op deze dag niet in de binnenstad mocht rijden i.v.m. milieumaatregelen tegen smog in de stad. We hebben een korte stop onderweg gemaakt om de Azadi toren te kunnen bewonderen en fotograferen. Hier begonnen in juni de grote demonstraties tegen de zittende president Ahmadinejad, waarvan beweerd werd dat hij de verkiezingen door fraude had gewonnen. Na de foto's reden we door naar het mausoleum van Khomeini, een voor sommige reisgenoten een omstreden bezoek. Het mausoleum zelf stond aan de buitenkant helemaal in de steigers en was aan de binnenkant erg kaal, eigenlijk een grote moskee met daarin de tombe van Khomeini en één van zijn zonen. Dit was ook onze eerste kennismaking met een aparte ingang voor mannen en voor vrouwen. Ook in de moskee/mausoleum zelf was er een apart gedeelte voor mannen en vrouwen, maar toen we wat verder kwamen konden we toch gewoon naar elkaar toe lopen en samen verder kijken. 0 Toen we naar de binnenplaats wilden werden we tegengehouden, we mochten wel door de poort kijken, en ik mocht zelfs een stukje naar buiten lopen, maar heel veel ruimte kregen we niet. We konden dan ook niet het plein met alle bogen op lopen, en foto's maken was er al helemaal niet bij. Niemand kon ons uitleggen waarom dat was, maar we zouden er achter komen dat er wel meer dingen in Iran gebeuren waar geen uitleg voor wordt gegeven. In de moskee zelf was niet veel te zien, behalve een kist en een foto. Geen pracht en praal, geen mooie versieringen behalve dan de Koranverzen op de muren en in de koepel. Maar toch goed om er te zijn geweest, het betekent voor heel wat Iraniërs wel wat en dat moet je ook respecteren. Toen we weg zouden gaan ging er iets gebeuren, er liepen al soldaten in ceremoniële uniformen. Net toen wij zouden gaan vertrekken gingen ze in het gelid staan. Ik ben naar buiten gegaan en heb gevraagd of we nog wat langer mochten blijven omdat er kennelijk iets ging gebeuren. Iedereen weer terug, en wij stonden mooi vooraan toen er een hoogwaardigheidsbekleder de eer aan Khomeini kwam betuigen. We werden ook door de plaatselijke bewaking verder naar voren gehaald zodat we het zeker goed zouden zien. Wel weer bijzonder om op zo'n moment ergens te zijn en zoiets aparts mee te maken. Toen we terug kwamen in de bus ging Maryam voor ons koffie en thee zetten. Ze had gezorgd voor koffie, thee, bekertjes en alles wat erbij hoort, inclusief snoep en koek. Heel goed verzorgd allemaal, wij hebben tenminste nog nooit meegemaakt dat een reisbegeleidster ook tijdens de reisdagen in de bus zorgt voor drinken. Er was ook al vanaf dag één volop water in de bus, allemaal betaald uit de gezamenlijke fooienpot. Onderweg de stad uit kwamen we bij het oude vliegveld waar we ook zagen waarom de lucht zo vervuild is: er steeg een vliegtuig op in een zwarte walm van rook. Om tijd te besparen hebben we op weg naar Kashan in een fastfood restaurant een broodje hamburger met frietjes gegeten, natuurlijk vergezeld van een colaatje. Na nog een tijdje rijden, met natuurlijk als onderbreking een dutje, kwamen we aan in Kashan. Het hotel is een eind buiten het centrum, maar wel een van de duurdere hotels die we op deze reis zouden aandoen. De kamers waren mooi, maar wel bloedheet omdat we aan de zonkant lagen en waren ook slecht onderhouden. Jammer, zeker ook omdat ze alweer een stuk aan het aanbouwen waren en de buitenkant van het hotel daardoor ook een rommeltje was. Na de spullen op de kamer te hebben gelegd zijn we samen met Olga naar Fin Garden gelopen. Daar was het heerlijk rustig en koel. We hebben daar ook kennis gemaakt met vier jonge meiden, waar we mee hebben staan praten. Toen de tuinen dicht gingen (en we zowat alles hadden gezien) zijn we met z'n drieën naar een restaurant gegaan om een hapje te eten. Onderweg werden we ingehaald door de jonge dames die we in de tuinen hadden ontmoet. Ze gaven ons een briefje waarop stond dat ze ons en onze familie het allerbeste wensten. Het restaurant was er een met een grote buitentuin compleet met waterval. We zaten op een plateau bij die waterval. Tegenover ons op een ander plateau zat een gezin met opa. Die laatste vond het wel leuk om wat aandacht te krijgen en we hebben dan ook aardig wat afgelachen. Toen wij kwamen was het redelijk leeg, maar gedurende de avond kwamen er wel wat meer gasten, waaronder zes vriendinnen. Zoals de meeste jonge meiden hier kleurrijk en modern gekleed, gekapt en opgemaakt. Je ziet echt dat die meiden de grenzen van de regels opzoeken: wel een hoofddoek, maar zo veel mogelijk haar zichtbaar. Strakke kleding, behalve waar het echt niet mag (om de billen). Zo zetten ze zich toch af tegen de regels zonder daar echt mee in de problemen te komen. Na het eenvoudige, maar lekkere eten zijn we naar het hotel teruggelopen en hebben we daar nog een afknappertje (Coca Cola Zero) genomen.


Woensdag 7 oktober, Kashan

Na een verschrikkelijk warme nacht zijn we op tijd gaan douchen. De douche was lauw, dus koelde lekker af (niet fijn dus). Na een karig ontbijt met thee, dun brood, jam en een hard gekookt eitje zijn we met een taxi naar de bazaar gegaan. Daar waren alle winkeltjes nog dicht, er was dus niemand en het was er erg stil. Dat is wel eens wat anders dan een plaats waar alle mensen, brommertjes, en karren met ezels dor elkaar lopen en rijden. Doordat het zo rustig was hoorden we het geluid van een ondergrondse weverij, en natuurlijk zijn we daar even binnen gaan kijken. We werden vriendelijk onthaald en mochten ook gewoon foto's maken en filmen. Teruglopend uit de bazaar zag ik een deur van een moskee open staan, en vroeg ik of we even mochten kijken. Ook hier alleen vriendelijke mensen, een man die ons uitlegde wat alles was. Hij was vol trots op "zijn" moskee. Onderweg naar de historische huizen kwamen we langs de grote moskee Aqo Bozorg. Daar hadden we niet genoeg kleingeld om de entree te betalen en de man van de entree kon geen geld terug van een "groot" briefje ter waarde van vijf euro. Gelukkig werden we gered door een Tukker, die op dat moment ook de moskee in wilden en ons voorzag van de resterende IR1000. Het is een indrukwekkende moskee, die wel weer gerestaureerd wordt, maar ook nog steeds in werking is als gebedsgebouw. Alleen de medresse die erbij hoort is niet meer in bedrijf. Na een uitgebreid bezoek met wat geklets met de Nederlander zijn we naar de historische huizen gegaan. Het viel niet mee om de eerste te vinden, maar gelukkig was er weer hulp; deze keer van een behulpzame Iraniër op een brommertje. We zijn begonnen met wat later bleek het grootste en mooiste huis: Ahmeriha. Dit huis was al volledig gerestaureerd, wat op zich wel mooi is, maar het ziet er dan ook wel allemaal heel nieuw uit. De drie andere huizen die we gedurende de dag bezocht hebben waren niet zo goed/mooi gerestaureerd, maar daar zag je wel beter hoe het vroeger geweest moest zijn. Allerlei mooie muurschilderingen, tegels en pleisterwerk gaf een goed beeld van de rijkdom die de bewoners van deze huizen genoten moeten hebben. We hebben ook de Amir Ahmad hammam bezocht, prachtig en alleen maar jammer dat het geen theehuis meer is. Het zou welheel speciaal geweest zijn om op zo'n mooie locatie op je gemak van een potje thee te genieten. Bovendien waren we toe aan een beetje rust na alle trappen in de historische huizen. We zijn toch nog maar even naar de oude stadsmuren gelopen, en namen onderweg in een winkeltje water en chips mee. De oude stad was helaas veranderd in een maïsveld, dus daar was niets meer te zien. 0 Er waren wel toiletten (heel en schoon), dus het was dan toch maar goed dat we er waren. Bij de oude muren waren nog een paar irritante jongetjes, ook hier kennen ze puberstreken en jongens met bravour. We zijn op ons gemak weer teruggelopen naar de bazaar, maar daar was alles weer dicht. We zijn door een jongeman naar de caravanserai gebracht. Hij vertelde dat hij een uur per dag Engels studeerde, verder hielp hij soms zijn broer in zijn koeriersbedrijf, maar wilde heel graag naar Europa om een goede baan te vinden. Dat hebben we heel vaak gehoord, een heel groot deel van de jongelui wil weg uit Iran omdat er geen toekomst voor ze is, of omdat ze zich bekneld voelen door alle (religieuze) regels. In de caravanserai hebben we thee gedronken, en met een Iraans toeristenstel zitten praten. Na de thee mochten we het dak op om het overzicht over de stad te bewonderen. We hebben er mooie foto's kunnen maken. We moesten er wel voor betalen, en de thee was ook niet de goedkoopste die we in Iran hadden gedronken, maar toe maar. (Thee IR40000/dak IR20000). Na het bezoek aan de caravanserai bracht onze jonge gids ons weer naar de uitgang van de bazaar en gaven we hem een fooitje. We kochten wat bananen en koekjes en zijn (met enige moeite) met een taxi naar de opgravingen gegaan, het laatste onderdeel van het dagprogramma. De opgraving was wel aardig, maar niet heel spetterend. Of dat komt door de opgraving zelf of door de vermoeidheid van de dag is niet helemaal duidelijk. Maar ook hier weer aardige mensen die ons van alles vertelden. Bijvoorbeeld vol trots dat op deze site de eerste bakstenen waren gevonden. Na de bezichtiging van de site zijn we terug naar het hotel gaan lopen. Onderweg kregen we gezelschap van Spencer, een Amerikaanse jongen met ook een Iraans paspoort vanwege de afkomst van zijn vader. Zijn vader had hem meegenomen naar Iran om hem met zijn vaderland kennis te laten maken, maar had niet bedacht dat de knul er niet meer uit kon, omdat hij eerst zijn dienstplicht moest vervullen. De knul was dan ook, ook al om andere redenen, niet blij met zijn verblijf in het vaderland van zijn vader. Aangekomen in het hotel namen we eerst een colaatje en hebben we wat zitten/liggen lezen op de kamer. We zijn daarna samen gaan eten in een traditioneel Iraans restaurant. Geen menukaart in het Engels, maar wel heel veel mensen, gezellig dus. Rijst en kebab genomen, samen met het eerste alcoholvrije biertje met lemon smaak. Smaakt meer naar ijsthee als naar bier maar is wel lekker in plaats van steeds weer water of cola. De totale kosten waren IR120000 (€8,00), dus alweer een vermogen kwijt. Het zal in Isfahan en Shiraz wel duurder zijn. Moet haast wel, anders komen we niet van ons Iraanse geld af. In het hotel namen we nog maar een colaatje, deze keer moesten we eerst afrekenen. Goed dat er afwisseling is in de bediening en de manier van afrekenen, anders wordt het zo saai. Later kwamen de reisgenoten uit Limburg binnen en hebben we nog wat zitten kletsen.


Donderdag 8 oktober, via Abyaneh naar Na'in

Het was de nacht iets minder warm, dus we hebben een stuk beter geslapen. Ontbeten en weer om negen uur vertrokken. Als het zo doorgaat komen we uitgerust thuis. Voordat we vertrokken moesten we nog even de meloen afrekenen. Die hadden we extra bij het ontbijt genomen, maar dat kostte ook weer bijna niks. De twee colaatjes van dag een zijn ze vergeten, ook goed. Vanaf het hotel zijn we naar Abyaneh gereden. Onderweg kwamen we door een gebied met nucleaire installaties, daar mochten natuurlijk geen foto's van gemaakt worden en dat deden we dan ook maar niet. Meestal zijn we niet zo gehoorzaam, maar in dit land is het toch wat lastig als je opgepakt wordt als spion van de aartsvijand (en dat ben je al gauw). In Abyaneh hebben we lekker anderhalf uur kunnen rondlopen, het is een oud stadje wat op de werelderfgoed lijst van Unesco staat en waarin volop wordt gerestaureerd.0 De bevolking bestaat eigenlijk alleen maar uit oudere mensen die wat proberen te verdienen met het verkopen van gedroogde appeltjes en souvenirs aan toeristen, Het was leuk om het even te zien, en natuurlijk zijn we ook weer samen gaan lopen om leuke dingen te kunnen ontdekken. Op een plekje ver buiten de toeristenroute waren mensen brood aan het bakken. We mochten wel kijken en proeven, maar geen foto's maken of filmen. Jammer maar natuurlijk hebben we dat gerespecteerd. Bij terugkomst bij onze bus kamen we bij een picknickplaats waar natuurlijk iedereen weer werd uitgenodigd om te proeven. Ik heb werkelijk nog nergens zo'n gastvrij volk meegemaakt. Op de parkeerplaats nog een potje pistache (pindakaas) gekocht. Was op dat moment wel lekker (thuis natuurlijk weer weggegooid).Na het bezoek aan Abyaneh hebben we gepicknickt, op die plaats konden we ook een ondergronds watersysteem zien. Water werd (en wordt) vanuit de bergen door ondergrondse kanalen naar de stad gebracht. Na de lunch zijn we doorgereisd naar Na'in waar we om kwart over vijf aankwamen in ons hotel. Weer een roteind uit de stad, wel nagelnieuw. Met plastic bloemen en zelfs plastic bomen in de voortuin, compleet met gekleurde kerstverlichting. Heel bijzonder. Schone kamers, geen service en bar, maar wel een minibar. Met de hele groep gaan eten, er zat weinig anders op door de afstand. Na terugkomst de "biertjes" uit de minibar gehaald en beneden in de hal met een aantal mensen opgedronken. KEIharde bedden, een plank was er niets bij, onze matjes zijn zachter.


Vrijdag 9 oktober, van Na'in naar Yazd

Ondanks het harde bed had ik toch redelijk geslapen, Piet wat minder. Het ontbijt was zoals altijd, maar nu aangevuld met roerei, dus de wil is er wel. Ze ontbijten hier in Iran kennelijk niet zo uitgebreid. Ook nog een boterham met eigen pistachekaas gegeten. Toen we aankwamen in Na'in kregen we eerst een rondleiding van een goede gids, die later bleek de burgemeester van het dorp te zijn. Hij is ook de persoon die het dorp op de kaart wil zetten bij de toeristische organisaties, en dus vol enthousiasme vertelt over alle wat er al gebeurd is. We hebben uitleg gekregen over de windtorens die overal in Iran te vinden zijn, en hebben ook de vuurtoren uit lang vervlogen tijden in een ruïne gezien. Verder was de rondleiding heel uitgebreid, met een bezoek aan een grote oude moskee waar we ook in de ondergrondse ruimte zijn geweest waar het altijd koel is, en waar het licht ook komt van marmeren vensters in de vloer van de moskee. Ook een bezoek voor de mannen aan een hammam was voorzien, wel zonder fototoestel, dus wij vrouwen hadden er niet veel aan. Uiteindelijk bleek het ook niet veel te zijn: er liepen alleen wat mannen in een onderbroek rond. Onderweg naar de andere bezienswaardigheden kwamen we langs een plein waar gewerkt werd aan de restauratie van een moskee. Ook een kleine moskee waar hij een sleutel van had mochten we in. De bazaar mocht niet ontbreken in de rondleiding, jammer dat er geen winkeltjes meer in zitten. We kwamen wel langs een bakker (met sigaret in de mond) die ons voorzag van vers gebakken brood. Natuurlijk ook gekeken in een ondergrondse weverij, en we hebben een uitgebreid bezoek gebracht aan de tapijtknoperij van zijn vrouw. Die gaf ook nog een demonstratie, en dan begrijp je wel waarom de "Perzen" zo duur zijn. 0 Toen we nog even gingen plassen voordat we weer verder zouden gaan kwamen we over het plein voor de grote moskee. Op het plein was ook een soort kerkhofje, met allemaal foto's van jonge strijders of militairen. Piet heeft daar ook nog foto's gemaakt van een klein meisje met een chador om, die hadden we nog niet eerder gezien. Onderweg deden we een lichte lunch in de bus: komkommer, tomaat, fruit, koffie en thee met wat lekkers. Er wordt goed voor ons gezorgd! Om kwart over vier kwamen we aan in ons hotel in Yazd. Dit ligt mogelijk nog verder uit de stad, maar is wel heel mooi en luxe. De Lonely Planet noemt het een top end tent. Spullen op de kamer gegooid, bakje thee gedaan en toen gaan lopen. Na bijna een uur lopen namen we een taxi naar het restaurant. De chauffeur wist het niet, maar gelukkig lag de grote moskee er vlakbij, dus we hebben de chauffeur maar gevraagd daar naar toe te rijden. Voor de moskee hebben we een toerist gevraagd of hij wist waar het restaurant was. In hetzelfde restaurant kwamen we ook Olga tegen. We hebben een heerlijk buffet genomen, met uitzicht op de grote moskee die natuurlijk volop verlicht was. Het buffet kostte ons, inclusief drankjes, wel € 5,25 pp. Nog wat nachtfoto's gemaakt en de kinderen gebeld. Onze sms'jes waren niet aangekomen en ook zij kwamen er niet doorheen met mail of sms. We zijn met z'n drieën met een taxi voor IR10000 (€0,70) naar het hotel terug gegaan. Nog een "biertje"buiten en eentje mee naar de kamer.


Zaterdag 10 oktober, onderweg naar de Zein-od-Din karavanserai

Allebei goed geslapen en lekker in de douche/bad geweest. Daarna uitgebreid ontbeten, deze keer met gebakken eieren. Een duur hotel heeft zo zijn voordelen. Om negen uur in de bus gestapt voor bezoeken aan de Amir Chaghmagh moskee, de Kabir Jamee moskee en de Vuurtempel. In de eerste moskee konden we alleen op het dak en op de balkons, deze was verder niet meer in gebruik. De tweede moskee wel, dat was de moskee waar we de vorige avond op keken tijdens het dinerbuffet. Die was ook weer erg mooi, en daar hebben we ook maar de eerste ansichtkaarten gekocht, we moeten er toch eens weer aan beginnen. Je kon ook goed zien dat die nog in gebruik is, er stonden stoeltjes voor de wat oudere mensen die willen bidden, en er stond ook een kastje waar je de Koran uit kon pakken om uit te lezen. Tussen de twee moskeen werden we vervoerd door de bus. In een speciale winkel een hoop snoep voor thuis gekocht, ben benieuwd wat ze er thuis van vinden, hier is het wel lekker. Maryam had er nog problemen omdat ze de bestellingen in het Engels opschreef. De verkoper vond dat ze het maar in Farsi moest doen, omdat ze ook Farsi sprak. Ze werd boos en moest zelfs haar paspoort laten zien om aan te tonen dat ze Nederlandse is en dat het niet logisch is dat als ze Farsi spreekt ze ook Farsi kan schrijven. Na al onze aankopen zijn we verder gegaan met de bus naar de bank, zodat mensen nog even konden wisselen. Het volgende bezoek, tegenover de bank, was aan de Vuurtempel Toen de bewaker zag dat Piet foto's aan het maken was deed hij het licht uit, en sloot hij alle deuren. Alles om ervoor te zorgen dat de foto's van het eeuwige en waarschijnlijk heilige vuur mooi zouden worden. Daarna zijn we wat verder gaan rijden om de Torens van de Stilte te bezoeken en beklimmen. Het is een oude site van de Zarathustra's waar zij hun doden aan de gieren voerden, hun geloof verbiedt het namelijk om de aarde en lucht te bevuilen, dus begraven of cremeren was niet aan de orde. Tegenwoordig is deze manier van "begraven" verboden en liggen de aanhangers in betonnen kisten begraven. De site heeft twee plekken waar het begrafenisritueel plaatsvond, een voor de mannen en een voor de vrouwen. We hebben de heuvel voor de mannen bewandeld omdat dat de mooiste is, daar waren nog wat restanten van de oorspronkelijke toren te zien. Het was ook de steilste, maar uiteindelijk viel het nog wel mee. Het laatste stukje was lastig, maar met een beetje hulp van de reisgenoten kwam het allemaal goed (niemand kon alleen op de heuvel komen, iedereen had een kontje nodig). Samen naar beneden gelopen en nog wat gebouwtjes op de site onder aan de heuvels bekeken. Piet ging nog even naar het tegenwoordige kerkhof, maar ik moest nogal plassen, dus ben niet mee gegaan. Voordat Piet de bus in ging heeft hij nog even een foto gemaakt van de bewaker van de site: een stokoude Zoroastrier. Na al dat bezichtigen zijn we in een oude hammam gaan lunchen, drie mensen deden niet mee, maar dat kan gelukkig. De lunch was erg lekker, maar ook zeer uitgebreid. 0 Na de lunch zijn we doorgereden naar de karavanserai. Je verwacht die midden in de woestijn, maar we konden vanaf het dak de snelweg gewoon zien liggen. Verder niks mis mee, we waren als enigen met de groep. Dat betekende dat de hoofddoeken af mochten zolang we binnen de muren bleven. Is ook wel weer eens lekker, maar mensen zien er dan ineens wel heel anders uit. We hebben de zonsondergang nog kunnen meepikken vanaf het dak. We hebben wat zitten kletsen en hebben toen de slaapkamer verbouwd. De slaapkamers waren in de tussengang gemaakt, het waren een soort nissen die werden afgesloten met een gordijn. Wij hadden een ruime "kamer" met vier matrassen. Dat werden al heel snel twee eenpersoonsbedden. Nadat dat allemaal geregeld was zijn we de kaarten gaan schrijven in een aparte ronde ruimte, een soort rustplaats. Heerlijk! Toen het eten klaar was zijn we naar het restaurant gegaan waar de mensen van de karavanserai lekkere dingen hadden gemaakt, het was dus prima. Colaatje erbij en het was weer (bijna) compleet. Na het eten gaf het personeel een dansshow weg. Het zou heel wat moeten worden, maar was eigenlijk een aanfluiting. Een stukje muziek uit speakers en een paar jongens die een rondedansje deden en met stokken tegen elkaar sloegen. In de wat wij dachten dat de pauze zou zijn kwamen ze met een fooienmandje rond. Het bleek dus het einde van de show te zijn, zwaar teleurstellend, zeker voor wat er in het mandje terecht kwam. Nog even het dagboekje bijgewerkt en toen maar op tijd naar bed, we moesten de volgende dag wel een heel uur eerder weg.


Zondag 11 oktober, onderweg naar Shiraz

Net na acht uur zijn we vertrokken na een prima nacht op ons zelfgebouwde tweepersoonsbed. Onderweg naar onze eindbestemming Shiraz zijn we gestopt bij een cipres van 4000 jaar oud waar we leuke foto's hebben kunnen maken van de mensen die de boom ook kwamen bewonderen. Een stukje verder met de bus kwamen we bij een ijshuis waar we ook even gestopt zijn. Het ijshuis is een constructie in de vorm van een soort bijenkorf waar vroeger het water in koel gehouden werd. Een ingenieuze uitvinding van toch wel enkele honderden jaren geleden. Daarna weer verder met de bus, we zijn onderweg wel een keer gestopt om te plassen. Ook werd er een paar keer gestopt om de spullen voor de picknicklunch van die dag in te kopen. Toen we alles bij elkaar hadden waren we de picknickplaats waar we zouden lunchen al voorbij, maar een andere plaats met zittafels was ook prima. Dus daar maar uitgepakt en wat gegeten. 0 Na het opruimen was het nog een kwartiertje rijden voordat we bij de oudheidkundige site van Pasargadae aankwamen. Toen we daar waren bleek de bus een halflekke band te hebben, en moest onze chauffeur dus op zoek naar een garage omdat we zo natuurlijk niet verder konden. Dat gaf ons de gelegenheid om maar liefst anderhalf uur om de site te bezichtigen, en die hadden we ook hard nodig om alle belangrijke plekjes te kunnen bekijken. En die waren er een aantal: de tombe van Cyrus, een van de koningen van het Achaemenidische rijk in 550 BC. Ook de verschillende paleizen en de gevangenistoren waren de moeite waard. Dat laatste was niet het geval als het ging over de burcht, hoewel die wel een mooi uitzicht gaf over de gehele site. Er waren ook gedeelten van poorten en gebouwen waarop de reliëfs en tekeningen nog goed te zien waren, erg mooi allemaal. Toen we na een aantal keer vragen in ons hotel aankwamen was het hotel prima. We zijn met achten met de bus gaan eten (wij, Jan en Marianne, Liesbeth en Bertie, Maryam en de chauffeur), We zijn naar een luxe Soofi's restaurant gegaan waar ook livemuziek was en waar we heerlijk vis en garnalen hebben gegeten met een groot glas limoen/munt sap. Op de kamer in het hotel hebben we nog koffie en thee genomen en zijn toen gaan slapen.


Maandag 12 oktober, Shiraz

0 We zijn voor de wekker wakker geworden na een goede nachtrust. Lekker douchen, goed ontbijten en dan samen op pad. Onderweg naar de burcht hebben we een oud vrouwtje eerst maar eens voorzien van geld voor haar maaltijden van die dag en zijn we langs het postkantoor gegaan voor postzegels. Ook hier weer vriendelijke mensen die je willen helpen, en die er zelfs voor zorgen dat je niet teveel postzegels plakt als je het niet begrijpt. Bij de burcht hebben we eerst wat foto's van de buitenkant gemaakt voordat we naar binnen gingen. Binnen was een expositie van oude foto's, en was er een kamer met wassen beelden in de kleding van de tijd dat de burcht in gebruik was. Toen we net naar buiten wilden gaan zagen we dat er ook nog een hammam was, en daar zijn we ook nog maar even gaan kijken. Die was verrassend mooi (zoals vaak als je iets onverwacht tegenkomt). We zijn op zoek gegaan naar het Bach-e Naranjestan museum, onderweg hebben we nog wat deodorant voor Piet gekocht, die had hij in Nederland laten liggen en dat is niet zo handig. Het museum hebben we in eerste instantie niet gevonden, maar we kwamen wel terecht bij het mausoleum van Sayyed Mir Ahmad (the King of the Lignt). Er was een vrouwen en een manneningang, dus we spraken af het mausoleum te gaan bezoeken en we zouden elkaar wel aan de andere kant van de ingangen zien. Ik werd in geweigerd, moest eerst maar eens zorgen dat ik een chador om had. Die kreeg ik bij de plek waar ik mijn tassen (inclusief camera) in moest leveren. Het zag er allemaal heel betrouwbaar uit, dus ik heb inderdaad alles maar gegeven, en kreeg een bonnetje en een chador te leen. Toen de jongeman vroeg of ik ervaring had met het omdoen van zo'n ding, en ik daar nee op zei, zorgde die knul er voor dat iemand die ook stond te wachten mij even hielp. Dus ik naar de ingang voor de tweede poging en ik was er zo maar door. Toen ik naar de manneningang ging bleek Piet er niet door te mogen. Je moet of moslim zijn of lid van een groep was de stelling van de bewaker. Ondanks al mijn vragen en zeggen dat we samen een groep waren, en dat we het tegen niemand zouden zeggen bleef hij onverbiddelijk: Piet mocht er niet in. 0 Dus die zei tegen mij dat ik maar moest gaan kijken, het zou zonde zijn om dat niet te doen. En daar had hij gelijk in, ik had het liever niet willen missen. Een ontzettend groot complex met een heiligdom dat helemaal met spiegelmozaïeken is gemaakt. Er waren aan mijn kant vrouwen die de overledene aan het aanbidden waren (zijn tombe dan), maar ook vrouwen die gezellig met elkaar aan het kletsen waren terwijl de kinderen door de zaal aan het rennen waren. Overal werd ik aangesproken en geholpen als mijn (synthetische) chador weer eens een eigen leven ging lijden. Ik heb ook nog even over het grote plein gelopen maar wilde niet te lang blijven omdat Piet natuurlijk buiten zat te wachten. Ik heb mijn spullen weer opgehaald, ze lagen keurig voor me klaar, en heb mijn chador maar weer ingeleverd. Vervolgens op zoek naar Piet. Niet te vinden dus! Na even zoeken ben ik naar de overkant van de straat gegaan omdat het daar wat minder druk was, en hij me daar beter zou zien als hij terug zou komen van zijn wandeling. Toen ik net was overgestoken kwam de bewaker naar me toe met de mededeling dat hij toch Piet maar had binnengelaten. Ik moest maar in het zonnetje op een bankje blijven zitten, hij zou Piet wel vertellen waar ik was als hij terug zou komen. Piet kwam al snel weer terug en was behalve in de shrine waar ik was geweest ook nog geweest in een ander mausoleum op het complex waar twee broers van Mir Ahmad begraven waren. Hij liep daar op een gegeven moment tussen alleen maar vrouwen, dus had kennelijk de verkeerde afslag genomen. Toch blijkt hier dan ook weer de gastvrijheid van de bevolking: er werd niets van gezegd en hij kon rustig verder gaan met kijken en luisteren naar iemand die zat voor te bidden (of eigenlijk zingen). Nadat Piet naar mij werd gewezen door onze alleraardigste bewaker/portie hebben we nog foto's gemaakt aan de buitenkant, binnen mocht dat niet. Daarna nog een korte wandeling door de bazaar voordat we een taxi namen om naar de tombe van Hafez te gaan. Helaas ging het bezoek aan die tombe niet door: het was de sterfdag van de beroemdste dichter van Iran en president Ahmadinejad was er met zijn hele gevolg. Daarbij mocht dus niemand (toerist of lagere klassen van eigen volk) bij. Toen heeft de taxi ons maar gebracht naar de tombe van Sa'adi. Daar was het net zo mooi. Nadat we de tombe en een deel van de tuin hebben bewonderd zijn we thee gaan drinken en een ijsje gaan eten in het theehuis bij de visvijver. Lekker ontspanne ook nog even wat geschreven in het dagboek, en genoten van het kijken naar de mensen die binnen kwamen voor thee en ijs. Vanaf de tombe/tuin hebben we een taxi genomen naar Bagh-e-Naranjestan omdat we het toch graag wilden zien. Het was een prachtig museum met een mooie tuin en een fantastisch paviljoen. In de kelder was een tentoonstelling van voorwerpen die ze in de omgeving gevonden hadden, jammer dat ze er niet bij hebben gezet uit welke periode en waar het gevonden was. Op de begane grond was een ontvangsthal met veel spiegels en spiegeltjes, in allerlei formaten dus, en kamers met prachtig beschilderde wanden en plafonds. Op de eerste verdieping waren alleen de plafonds de moeite waard, maar die waren dan ook wel bijzonder: afbeeldingen van rondborstige Beierse vrouwen en landschappen met kerkjes die je in Oostenrijk zou verwachten, maar niet in Iran. 0 Toen we op het punt stonden om weg te gaan kregen we water aangeboden van een studente. Omdat we niet onbeleefd wilden zijn heb ik het aangenomen, en er is verder niemand ziek geweest, dus het zal wel goed zijn geweest... Tijdens de wandeling op zoek naar Sharzeh restaurant waar we die avond zouden gaan eten kwamen we langs de Vakil hammam, nu een museum voro tapijten. Natuurlijk zijn we daar even naar binnen gegaan, het was leuk om te zien. Dat gold zeker ook voor de gelijknamige moskee. Verder zoekend naar het restaurant kwamen langs een winkel waar je van alles kon kopen, en daar hebben we een leesbril voor piet gekocht. Daar konden we ook gelijk vragen war het restaurant was, het is nog niet gemakkelijk om in Iran de plekken te vinden waar je naar toe wilt, en de stad Shiraz is daar geen uitzondering op. Op aanwijzingen van de verkoper van de leesbril hebben we het gevonden, hoewel het nog niet voor acht uur open was (dat wisten we al). We liepen terug naar het hotel, namen twee biertjes met bloemetjes en zijn toen gaan opfrissen. Om half acht zijn we gaan lopen om te gaan eten. Toen we aankwamen stonden Maryam en Olga ook te wachten tot ze naar binnen konden. Hoewel we samen aankamen zijn we toch alleen gaan eten, daar hadden we nou eenmaal zin in en een toevallige ontmoeting verandert daar niet altijd wat aan. We zaten op een soort galerij en er was live muziek. Leuk, er kwam zelfs een gast(muzikant) mee trommelen. Toen we gegeten hadden en voldoende foto's en film hadden van de muzikanten zijn we weer naar het hotel gelopen. Ik moest nog wel even terug omdat Piet zijn leesbril op tafel had laten liggen. Gelukkig zijn ze in Iran in de meeste restaurants sneller met serveren van het eten dan met het afruimen van de tafel, dus de bril lag er nog. Terug in het hotel zijn we gelijk naar boven gegaan en gaan slapen, het was een vermoeiende dag vol indrukken.


Dinsdag 13 oktober, Shiraz bezoek aan Persepolis

We zijn om acht uur na een redelijk ontbijt vertrokken voor onze dag naar Persepolis en de graven. Bij het hotel stond Lily, onze gids voor die dag, al te wachten. Onderweg naar de site vertelde ze dat er geen rugzakken mee naar binnen mochten, dus toen hebben we alle belangrijke zaken maar in een plastic tasje gedaan, we zouden het onderweg allemaal wel opeten en drinken. Op de site werd, na enige misverstanden duidelijk dat we na de uitgebreide rondleiding onder begeleiding van Lily, nog ongeveer drie kwartier hadden om zelf rond te lopen. 0 Toen dat helder was zijn we toch allemaal mee gaan lopen, hoewel wij niet altijd in de buurt waren toen de verhalen verteld werden. Het is een prachtige archeologische site van de paleisstad van de koningen der Achaemeniden in de vijfde eeuw voor Christus. De site is werkelijk indrukwekkend, en er wordt ook volop gerestaureerd. De belangrijkste reliëfs en schilderingen worden beschermd door een tenten dak. Ook zijn er een aantal beelden in een soort glazen kooi gezet zodat mensen er af zouden blijven. We zijn ook naar boven op een (kleine) heuvel gelopen naar een tombe die was uitgehakt in de rotsen. Na een korte klim waren we al snel boven waar niet alleen de tombe te zien was, maar waar je ook een fantastisch uitzicht over de site hebt. Daar kon je goed zien dat er verschillende paleizen waren, hoe groot die waren en hoe groot de paleizenstad eigenlijk was geweest. Na nog een eigen rondje over de site hebben we nog een boekje gekocht en hebben we daarna met de hele groep een speciaal Iraans ijsje gegeten. Toen iedereen voorzien was en de wespen van zich had afgeslagen zijn we verder gegaan om de koningsgraven van Naqhs-e-Rostam te bezoeken. Deze zijn uitgehouwen uit de rotsen en voorzien van mooie reliëfs in diezelfde bergwanden. Op de eerste plaats heb ik ook nog een sleutelhanger gekocht voor aan een van mijn rugzakken. De tweede plaats met koningsgraven was heel anders, dat leek veel meer op de graven die we op Sulawesi of Petra hadden gezien: hoog in de rotsen uitgehouwen, en natuurlijk voorzien van mooie reliëfs en andere beeldhouwzaken. Onderweg terug naar Shiraz zijn we nog een late fastfood lunch gaan doen. We hadden intussen wel ergens zin in na al die oudheden. 0 Toen we terug kwamen in Shiraz lieten wij en een groot gedeelte van de groep zich afzetten in de buurt van de tombe van Hafez. Daar was het een drukte van belang, er werden verzen uit de Koran en gedichten van de dichter voorgelezen en gezongen. Lekker even mensen kijken, hoewel we op enig moment wel genoeg hadden van het gezang uit de Koran wat door de zangers in de microfoon werd gedaan (en de luidsprekers stonden op vol volume). Toen we terugkwamen in het hotel hebben we alleen de rugzak van Piet op de kamer gegooid en zijn we gaan lopen naar het theehuis in de bazaar. Dat stond te boek als een goed en goedkoop restaurantje, in een authentieke sfeer. Toen we thee hadden gedronken en net ons eten wilden bestellen kwamen Jan en Marianne binnen. Soms is gezelschap dan ook helemaal niet erg, dus die schoven lekker aan. Ik nam dizi, een stamppotje met een soort soep, ik vond het prima te eten. Piet nam kip met rijst, biertje erbij en het was weer helemaal prima. Ooit wennen we nog aan dat alcoholvrije spul (denk het niet). Na het eten nog een afknappertje in het hotel en lekker op tijd naar de kamer om de koffers in te pakken. De volgende dag naar Isfahan!


Woensdag 14 oktober, op weg naar Isfahan

We zouden om acht uur weg gaan, maar het ontbijt verliep wat rommelig. Toch hadden we om half acht gegeten en konden we de hotelrekening betalen: IR260.000 (€18,00) voor de barrekening en de was, kunnen we dus niet voor tobben. We zijn gaan rijden, er was weinig spannends aan. In de tuin van een boer gepicknickt, verder prima. In de bus hebben we de excursies afgerekend, kregen we geld terug uit de fooienpot en hebben we een envelopje gemaakt voor de chauffeur. Afgesproken dat we het afscheid van de chauffeur die avond zouden doen, en morgen een bezoek zouden gaan brengen aan een krachtshow. We hebben met onze reisgenoten het afscheid van Maryam besproken. 0 De mensen uit Limburg doen het op dezelfde avond als voor de chauffeur omdat zij de laatste avond met familie in Teheran willen doorbrengen. Om half vijf kwamen we aan in weer een prima hotel, met een mooie kamer en complete badkamer. Aan de straatkant, maar verder niks mis mee. We hebben tot nu toe toch steeds goede kamers gehad. We hebben een kopje soep gedaan en zijn toen naar het plein Meydan-e-Emam Khomeini gelopen: prachtig, gezellig en vooral: op tien minuten lopen vanaf het hotel. Helemaal goed dus. We hebben op het plein de laatste ansichtkaarten voor het thuisfront gekocht en hebben een "biertje" meegenomen naar de kamer. 's-Avonds zijn we met de complete groep gaan eten bij een luxe restaurant bovenop een hotel. Het restaurant draaide rond, dus het uitzicht was steeds anders. Het eten was ook prima. We hebben daar de envelop aan de chauffeur gegeven, dit was de laatste keer dat hij bij ons was. Na het eten hebben we nog koffie gedronken in de koffiebar van het hotel, dat duurde even omdat ze kennelijk niet berekend zijn op zoveel mensen tegelijk, die dan ook allemaal nog verschillende koffie willen hebben. Terug naar het hotel, de chauffeur nog een handje gegeven en gelijk naar de kamer gegaan.


Donderdag 15 oktober, Isfahan

We hebben om half zeven de wekker laten aflopen, dit is tenslotte een van de steden waar het meest te zien is, en we willen zo weinig mogelijk missen (maar zeker ook niet als een idioot door de stad moeten rennen). Na een goed ontbijt zijn we om kwart over acht gaan lopen naar de Vrijdagsmoskee. Was toch drie kwartier lopen, maar dat is helemaal niet erg op dat tijdstip. Er was nog niet heel veel verkeer, en het was ook nog niet zo warm in mijn bedekte kleren en hoofddoek. De moskee was indrukwekkend groot en mooi. Prachtige zuilenhallen, oude koepels en een heel mooie merhab (gebedsnis). We hebben de moskee heel erg op ons gemak bekeken, waarbij we veel gefilmd hebben met een Duits ondergeluid. We zijn zowat heel de dag die groep tegen gekomen. Na de moskee zijn we even door de bazaar gelopen, deze keer een met de gewone dingen zoals die bij ons ook op de markt zouden liggen. Maar een souvenir kopen zat er dus niet in. Tijdens het teruglopen naar het plein hebben we nog foto's gemaakt van de minaret van de Ali moskee, deze is bijzonder omdat hij helemaal gedraaid is. We hebben ook een bezoek gebracht aan het mausoleum van Harun Vilayet, een bekende en belangrijke pelgrimssite. Hier mochten we gewoon naar binnen en zelfs foto's maken. Ze waren de binnenplaats opnieuw aan het bestraten en er nieuwe riolering in aan het leggen, dus het was weer een bouwput, eigenlijk net als heel de omgeving van de grote Vrijdagsmoskee. Toen we langs een winkeltje/barretje kwamen waar ze vers sap verkochten zijn we daar even gaan zitten om een sapje te doen, natuurlijk met wat lekkers erbij. Terug op het grote plein zijn we op zoek gegaan naar een theehuis, maar dat konden we helaas niet vinden. Omdat ik toch echt wel zin had in een bakkie, en moe werd van al het geslenter, en ik moest plassen zijn we naar het Chehel Sotun paleis gegaan. Eerst maar eens plassen en thee en ijs in het theehuis. Daar hebben we enkele Irakese Koerden op de film en foto gezet. Dat mocht als wij dan ook maar op de foto wilden, digitale camera's blijven leuk. Na het uitrusten hebben we het paleis bezocht: prachtig. Fantastisch mooie fresco's, het was dan ook erg druk, maar dat heeft ook wel wat. 0 We zijn na het uitgebreide bezoek aan het paleis terug gegaan naar het plein waar we snoep en noga hebben gekocht. Daarna hebben we de Sheikh Lotfolla moskee bezocht. Ook deze mag er weer zijn, hij is niet meer in gebruik als gebedsgebouw, maar dat maakt hem niet minder mooi. Een lange gang die leidt naar een de centrale ruimte, allebei met schitterende betegeling, vooral veel blauw. Het was lastig foto's te maken, met flits had je last van weerkaatsing en zonder was het op verschillende plekken te donker voor mooie foto's. We hebben in een metaalslagerij een vaasje gekocht als souvenir. Het is er weer een souvenir wat niet echt herkenbaar is als uit een bepaald land en dat is toch waar we toch steeds naar zoeken. We hebben daarna het theehuis op het dak opgezocht en lekker gezeten met een paar potjes thee en wat koekjes. Daarna op zoek naar wat lichts om te eten. Het werd uiteindelijk een geroosterde kip uit een soort afhaaltent, met een paar "biertjes" op de hotelkamer. Weer eens wat anders, maar smaakte erg goed. We werden daarna opgehaald door een luxe bus met chauffeur opgehaald om naar de Zurkhane krachttraining te gaan. Dat was in een sportschool waar in een verlaagde ring de krachtpatsers onder begeleiding van trom en zang hun training deden. Een van die zware jongens deed een oefening voor, en de rest volgden hem. Er werd gewerkt met grote knuppels, plankjes en een soort bellenramen. Er was er ook een die met twee houten planken van een kilo of dertig aan het draaien was. Ze deden zelfs ook een derwisj ronddans, maar dat kwam niet in de buurt van wat we in Egypte hebben gezien. Maakt niet uit, het was allemaal wat klein, maar wel heel leuk om te zien. Je kon op het einde ook goed zien (en ruiken) dat de jongens goed bezig waren geweest. Alweer een speciale traditie van een land dat we bezocht hebben. Toen we terug gingen naar het hotel met onze luxe bus kocht Maryam nog voor allemaal een ijsje voor in de bus. Nadat we bij het hotel waren aangekomen zijn wij gelijk naar het plein gelopen om daar foto's te maken van de verlichte gebouwen. Ook toen kwamen er mensen naar ons toe om hun Engels te oefenen, om te vragen wat wij van hun land vinden, en vooral om ons welkom te heten. Na de foto's en gesprekjes zijn we teruggelopen naar het hotel en lekker naar bed gegaan, het was weer een volle dag.


Vrijdag 16 oktober, Isfahan

Een uurtje later opgestaan, we hadden tenslotte toch tijd genoeg. Eerst maar eens rustig ontbeten en toen weer op pad. Op het plein aangekomen bleek de grote Imam moskee op vrijdag gesloten te zijn. SHIT!, dit was de laatste dag dat we in Isfahan waren en deze zouden we dus missen. Nogmaals gekeken in de boekjes, maar daar stond toch echt in dat de Imam moskee op vrijdag open zou zijn. Spijt dat we hem gisteren niet hebben bezocht, maar niets meer aan te doen. Dan maar op weg naar de Vank kathedraal in de Armeense wijk aan de overkant van de rivier. Op weg daar naar toe waren een regenboog bij een fontein en mooie mensen en gebouwen zeker wel wat stops voor foto en film waard. Verder onderweg kwamen we natuurlijk weer mensen tegen, en kregen we zelfs een uitnodiging voor het avondeten. Jammer dat het in Shiraz was, daar hadden we net geen tijd voor. We hebben wel de moeder en dochter die ons hadden uitgenodigd op de foto gezet, hadden we toch nog wat om ons te herinneren aan de uitnodiging. Even gezocht naar de kathedraal, maar op enig moment toch gewoon gevonden. Werkelijk subliem!, vol met fresco's van scènes uit het oude en nieuwe testament. 0 Fotograferen mocht niet, filmen wel, maar daar moest je een ticket van IR25.000 voor kopen aan de kassa. Dan maar kaarten kopen bij de "oppasser" in de kerk en nog stiekem wat gefilmd. Maar dat is dus niets voor ons en daar hadden we dus al snel genoeg van. Toch maar naar de oppasser voor een filmticket. Maar hij zei dat filmen geen probleem was, en dat ik mijn gang mocht gaan. Beetje raar omdat hij net daarvoor wel een Iraanse had gecontroleerd op haar filmticket. Het zal allemaal wel, wij hebben met een gerust hart kunnen filmen voor de prijs van de kaarten (IR20.000). Na het uitgebreid bekijken van de kathedraal en een kort bezoek aan het museum hebben we nog even gezocht naar de Bethlehem-kerk, maar die was gesloten (zoals ook al voorspeld was in de Lonely Planet). We wilden onderweg terug onder de brug een kopje thee gaan doen, maar toen we het daar binnen zagen liepen we maar door. Lokaal is prima, maar dit zag er helemaal niet uit ten opzichte van wat we eerder al hadden gezien. Onderweg terug hebben we bij een fastfood restaurant een pizza en colaatje gedaan. Prima, beetje moeilijk om je verstaanbaar te maken, maar het ging eigenlijk best. Terug op het plein waar de moskee nog steeds gesloten was hebben we het Ali Quapa paleis bezocht. Maar ook dat was weer heel erg mooi, compleet met fluisterhoeken in de hal waar je zachtjes wat kon zeggen en dat het aan de andere hoek nog heel goed te horen was. Ook de muziekkamer was bijzonder, daar hadden ze allerlei figuren gesneden uit een (leek wel) verlaagd plafond om de akoestiek te verbeteren Nadat we nog wat foto's en film hadden geschoten van de gebouwen op het plein heb ik een paar mooie oorbellen gekocht. Daar was de enige verkoper die (een beetje) vervelend was. Hij begreep maar niet dat ik het hangertje er niet bij hoefde en alleen de prijs wilde weten van de oorbellen. Uiteindelijk toch gelukt, een paar mooie zilveren met blauwe oorbellen voor € 17,00. Bij het Abbasi hotel tegenover ons eigen hotel hebben we heerlijk in de tuin thee gedronken. Dit is wel een luxe hotel, met een prachtig restaurant, waarbij dus de keuze voor vanavond alweer vast stond. Een "biertje" op de hoek gekocht en op de kamer opgedronken. 's-Avonds dus in het Abbasi hotel gegeten,in een prachtige eetzaal met pluche stoelen, kroonluchters en fresco's op de wanden en plafonds. Het was een prima locatie, met lekker eten, alleen het blikje cola zero vervangen door een flesje droog wit zou wel lekker geweest zijn. Het idee van snel eten kwam ook hier weer op de proppen: het voorgerecht was nog niet op toen het hoofdgerecht kwam. Dat heb ik dus maar even terug gestuurd, in zo'n ambiance moet je toch genoeg tijd nemen om te eten. We hebben na het eten nog koffie gedronken in de cafetaria. Die werd speciaal voor ons open gedaan omdat we niet buiten wilden zitten en er geen koffie mee de lobby in mocht. Na de koffie zijn we overgestoken naar ons eigen hotel, hebben we de spullen ingepakt en zijn we bijna gelijk gaan slapen.


Zaterdag 17 oktober, van Isfahan via Qom naar Teheran

Vroeg opgestaan om nog een keer over het plein te kunnen lopen, ook een beetje in de hoop dat de moskee om acht uur open zou gaan, maar helaas. De openingstijd was toch echt negen uur, en dat was voor ons te laat. We liepen een beetje achterlangs om over de muren toch nog wat foto's te kunnen maken toen we door een bouwvakker naar binnen werden gebracht via een achterdeurtje. Het was er prachtig, maar ook weer met veel steigers en veel tentdoek voor de bescherming van mozaïeken en gelovigen tegen de barre zon. Toen we aangehouden werden door een bouwvakker binnen zeiden we dat het mocht van iemand anders en dat we zo weg zouden zijn, dus die liet ons nog even lopen. Maar toen de bewaker kwam was hij toch echt onverbiddelijk: door de achterdeur naar binnen, en door de voordeur eruit. Toch nog een klein bezoek kunnen brengen, al was het maar heel kort.0 Gezien dat de grote Imam Moskee zeer de moeite waard is. Terug in het hotel gingen we met de groep al snel weer op weg voor de laatste reisdag terug naar Teheran. Onderweg konden we vlak voor ons bezoek aan Qom nog even gaan plassen en een hamburger met frietjes eten als lunch. Daarna Qom, heel erg indrukwekkend. We mochten met de bus niet de binnenstad in, dus gingen we vanaf de rand van de stad met taxi's verder. Een paar gingen niet mee, eigen keuze, maar wij willen graag zien wat mensen beweegt en bezig houdt. We mochten ook alleen de camera's meenemen, de rest moest in de bus blijven, we zouden toch alleen maar naar het heiligdom van de zus van Imam Reza gaan. Daar aangekomen moesten wij bij de poort wachten totdat Maryam terug kwam met een door de imam getekend autorisatieformulier. Daarna moesten de vrouwen een chador gaan halen (leuk voor de foto) en werden we door de imam ontvangen waarvan we een hele verhandeling kregen over de verbondenheid tussen de islam en het christendom, dat de Taliban geen echte moslims waren, dat de Koran een vredelievend boek was enz. Het sneed wel hout, maar daar waren we eigenlijk niet voor gekomen, we wilden graag rond gaan wandelen. Dat mocht uiteindelijk, maar we moesten wel als groep bij elkaar blijven, niet te lang stil blijven staan, en niet te dichtbij mensen of shrine komen. Het was allemaal wat hectisch en stressen, vooral voor Maryam. De steeds weer wegglijdende chador hielp ook al niet mee aan een ontspannen bezoek, het filmen ging zo wel heel erg lastig. Toch was het een indrukwekkend bezoek, zoals overal op de wereld waar mensen in volledige devotie iets aanbidden. Ten we weer weg gingen na ons korte bezoek, en onze chadors weer moesten inleveren zag ik waarom Maryam zo zenuwachtig was geweest: zij moest haar (Nederlandse) paspoort inleveren en als de groep zich niet goed zou gedragen zou zij moeite hebben om het weer terug te krijgen. Terug met taxi's naar de plaats van de bus en dit bijzondere bezoek was ook weer voorbij. Net de bus verder naar Teheran waar we een uur of anderhalf van de verkeerschaos konden genieten voordat we bij ons hotel waren. Het is altijd maar weer afwachten of iedereen het overleeft; brommertjes razen overal doorheen, en de strepen op de weg kunnen ze net zo goed weglaten. Het zou zo een grote stad in Europa kunnen zijn. Gelukkig hadden we toch weer ieder een eigen kamer, dat viel in ieder geval niet tegen. Met de groep reizigers van de groep en Maryam en haar man Ehsan gaan eten bij een Mexicaans restaurant. Bij een kleine evaluatie bleek dat iedereen het prima naar zijn of haar zin had gehad. Snel terug naar het hotel om nog een paar uurtjes te kunnen slapen, alle uurtjes zijn meegenomen. Om 01.00 uur vertrokken naar het vliegveld, geld terug gewisseld, koffie van het laatste geld gekocht. We konden niet shoppen, de schappen waren voor driekwart leeg, viel dus een beetje tegen. Het inchecken en boarden ging prima, toen ik eenmaal in het systeem gevonden was. De grondsteward kreeg het een beetje warm toen hij me niet kon vinden, gelukkig keek hij ook onder mijn meisjesnaam, en was ik er toen ineens wel. Het vliegtuig was niet vol, dus toen we eenmaal opgestegen waren zijn Piet en ik naar achteren verhuisd en hadden we samen vier stoelen op rij tot onze beschikking. Dat slaapt ineens een stuk beter. We hebben in het vliegtuig nog wat gegeten en om acht uur 's-morgens landden we in Nederland.