IRAN
Geschiedenis

To read about IRAN in English - click here

Iran Sawadee Reizen

Geschiedenis

Tijdperk Shah

De geschiedenis van het moderne Iran begon in 1925, toen Reza Pahlavi zichzelf uitriep tot de Shah (koning) van Perzië. Onder zijn krachtige bewind werd de modernisering van het land voortvarend ter hand genomen. Toen bleek dat de Shah pro-Duitse sympathieën aan de dag legde, werd hij in 1941 vervangen door zijn zoon, Muhammad Reza Pahlavi. De nieuwe Shah werd een trouwe bondgenoot van het Westen en de VS.

Muhammad Reza Shah voerde vanaf de jaren zestig een sterk persoonlijk bewind, dat werd gekenmerkt door een reeks politieke, economische en sociale hervormingen. Het succes van deze hervormingen bleef echter voor brede lagen van de bevolking beperkt.

advertentie

Khomeini komt aan de macht

Het toenemend verzet tegen het bewind van Muhammad Reza Shah leidde begin 1979 tot diens val en vertrek. De macht kwam na een korte overgangsperiode in handen van de Islamitische geestelijke Ayatollah Khomeini, die kort daarop de Islamitische Republiek Iran uitriep.

Onder leiding van Khomeini werd een sterk isolationistisch bewind gevoerd en werden de Verenigde Staten en Israël uitgeroepen tot staatsvijanden. Van 1980 tot 1989 verkeerde Iran in een hevige oorlog met buurland Irak. Deze oorlog, die vele slachtoffers eiste, greep diep in op de Iraanse samenleving en economie.

Na de dood van Ayatollah Khomeini in 1990 is Iran geleidelijk een andere koers gaan varen. Onder Khatami, die in 1997 president werd, zette Iran koers op een tolerantere samenleving, rechtszekerheid voor allen en de opbouw van een civiele maatschappij.

advertentie

21e eeuw

De verkiezing van Mahmud Ahmadinejad tot president in juli 2005 betekende het einde van acht jaar regeringsverantwoordelijkheid van de hervormingsgezinden. Ahmadinejad dankte zijn populariteit onder meer aan zijn belofte prioriteit te geven aan de lediging van sociale noden, bestrijding van armoede en discriminatie en technologische vooruitgang.

In december 2006 houdt Iran een controversiële conferentie over de holaucaust.

In maart 2008 brengt Ahmadinejad een onverwachts officieel bezoek aan de voormalige vijand Irak. Bij parlementsverkiezingen verwerven conservatieven twee derde van de stemmen. In juli 2008 test Iran een langeafstandsraket waarmee het zegt doelen in Israël te kunnen raken. In juni 2009 worden verkiezingen gehouden en Ahmadinejad wordt tot winnaar uitgeroepen. Dit veroorzaakt felle protesten, omdat de tegenstanders onder leiding van Mousavi een hertelling van de stemmen eisen.

De invloedrijke raad van hoeders onder leiding van de geestelijke Khamenei scharen zich achter Ahmadinejad. Ahmadinejad begint in augustus 2009 aan zijn tweede termijn als president.

In mei 2010 stemt Iran er in toe, na bemiddeling van Turkije en Brazilië, uranium naar het westen te versturen om het daar te laten verrijken. Westerse staten reageren sceptisch omdat ze denken dar Iran toch door gaat met het verrijken van uranium. In juli 2010 worden onder meer door de EU scherpere sancties tegen Iran aangekondigd vanwege het nucleaire programma van Iran.

Sinds augustus 2013 is Hassan Rouhani de 7e president van Iran. In november 2013 zijn er bespreken in Geneve over het Iraanse atoomprogramma. Men bereikt een compromis en de sancties tegen Iran worden verlicht. In juni 2014 zegt president Rouhani steun toe aan Irak in de strijd tegen ISIS. In juli 2014 beginnen in Wenen de laatste ronde van onderhandelingen over het kernwapenprogramma van Iran. In juli 2015 worden de onderhandelingen met succes afgerond. Iran beperkt de activiteiten rond kernenergie in ruil voor verlichting van de internationale sancties. Bij de parlementsverkiezingen van februari en april 2016 doen de hervormingsgezinden het goed. In mei 2017 wordt Rouhani herkozen tot president en zijn er nieuwe aanvallen door IS. In december 2017 en januari 2018 zijn er zeldzame demonstraties vanwege de slechte economische situatie.

Ebrahim Raisa, een hardline geestelijke en bondgenoot van Khamenei, won de verkiezingen van 2021 van een reeks middelmatige conservatieve kandidaten, omdat voorstanders van hervormingen en prominente conservatieven zich niet kandidaat mochten stellen.

Zijn belangrijkste taak zal erin bestaan de economie, die het moeilijk heeft, weer op te bouwen - een taak die nog wordt bemoeilijkt door zijn vijandigheid tegenover de Verenigde Staten, die verlammende sancties tegen het land hebben ingesteld.

De hervomingsgezinde Messoud Pezeshkian, eerder minister van Volksgezondheid, won in juli 2024 met 53,7% van de stemmen de tweede ronde van de Iraanse presidentsverkiezingen. Pezeshkian versloeg de ultra-conservatieve Saeed Jalili, die 44,3% van de stemmen kreeg. Hij volgde hardliner Ebrahim Raisi op, die in mei 2024 omkwam door een helikopterongeluk. Pezeshkian pleitte voor een contructieve relatie met westerse regeringen en wordt daarin gesteund door prominente gematigde politici, waaronder oud-president Hassan Rouhani.

advertentie