INDONESIE
rondreis MH deel 1f

I N D O N E S I E

MEER REISINFO EN FOTO’S TE VINDEN OP ONZE TRAVELBLOG:
WWW.TANGATANGA.COM/HERLINDEMARC

INDONESIE – ALGEMEEN
Indonesië is een republiek bestaande uit 17.508 eilanden, waarvan ongeveer 6.000 bewoond – daarmee de grootste eilandenstaat ter wereld – en wordt bestuurd door een president, aan het hoofd van een verkozen parlement vanuit hoofdstad Jakarta op eiland Java. Als landsgrenzen op de eilanden heeft men Maleisië (Kalimantan of Borneo), Oost-Timor (Timor) en Papoea-Nieuw-Guinea (Irian Jaya). Verder wordt de eilandenstaat omringd door Singapore, Bruneï, de Filippijnen, Australië en de Nicobaren (onder Indisch bestuur). De evenaar loopt 5.000 km doorheen Indonesië. Met zijn 129 actieve vulkanen is Indonesië het land met de meeste vulkanen ter wereld. De hoogste berg is op Papua, Carstensz of Puncak Jaya met 5.030 m.
De vulkanische oorsprong en maakt de Indonesische bodem zeer vruchtbaar, mede dankzij een tropisch vochtig klimaat. Dit is een zege voor de dichte bevolking die voldoende voeding kan halen uit de landbouw. De natuurlijke bronnen van inkomsten van dit land bestaan vooral uit kruiden, rubber, thee, koffie, cacao, suiker, rijst, tabak, olie, gas en mijnbouw (bauxiet, tin, koper en nikkel).
Een ecologisch discussiepunt betreft het veelvuldig verbranden van rijstafval op de velden na de oogst. Dit brengt een ernstige luchtvervuiling teweeg, die men tot in Maleisië waarneemt … geen blauwe luchten in deze periodes.
Het land was tot 1945 een kolonie van Nederland, daarvan zijn nog duidelijke sporen merkbaar. De koffie werd er door de Nederlanders geïntroduceerd in 1696. De naam Indonesië bestaat sinds 1850, uitgevonden door een Schot, James Logan, als afkorting voor ‘indian archipelago’.
Het grote aantal eilanden wordt gegroepeerd tot: Java, Sumatra, Nusa Tenggara (met o. a. Bali, Lombok en Flores), Kalimantan (Indonesisch deel van Borneo), Sulawesi, Maluku (Molukken, Noord Molukken), Nieuw-Guinea (Papoea, West Papoea). Deze eilandengroepen hebben zeer verschillende eigen kenmerken, vooral wat etniciteit betreft. Men leeft hier in 3 verschillende tijdszones.
Met een visum voor 60 dagen bezochten wij in 55 dagen tijd slechts 3 van deze eilandengroepen. Het land is immens en verplaatsingen kosten veel tijd, wat ons niet toeliet een volledige rondreis te maken. Onderaan de bespreking van de algemene kenmerken van het land, vermelden we per bezocht eiland de specifieke eigenschappen en onze indrukken.

Seizoenen
De beste reisperiode in Indonesië is van juni tem september, kwestie van rekening te houden met de seizoenen. Het moessonseizoen is niet voorspelbaar, met wat pech komt men terecht in een periode van onophoudelijke hevige regenval. Voor Sulawesi wijkt dit lichtjes af, hier treft men de minste regenval in september.


Bevolking

Met zijn oppervlakte van 1,9 miljoen km², is Indonesië het 5de land ter wereld qua aantal inwoners, in totaal 240 miljoen. Ondanks de geboortebeperking die sinds de jaren ’60 met succes wordt nagestreefd, kent men nog steeds een bevolkingsgroei van 2,5 mio inwoners/jaar. Binnen de eilandengroep Indonesië zijn grote verschillen, zo is Java met 1.000 inwoners/km² het drukst bevolkt, Papoea met 7 inwoners/km² het minst bevolkte eiland.
Het land heeft de grootste moslimbevolking ter wereld, ooit door Islamitsiche handelaren meegebracht. Maar ook het hindoeïsme en boeddhisme zijn goed vertegenwoordigd door Indische invloeden uit het verleden. Verder komt men ook het protestantisme, rooms-katholicisme en confucianisme tegen. De gemiddelde leeftijd van de bevolking is 26,7 jaar, 28 % is jonger dan 15 jaar, 6 % is ouder dan 65 jaar. Men spreekt er 300 verschillende talen en dialecten.

Weetjes

Het Chinees is de meest verspreide buitenlandse keuken in Indonesie.
Hotelkamers hebben meestal een pijl op het plafond die naar mekka wijst, een gevolg van de wijdverspreide Moslimbevolking.
De eerste tricycles of rickshaws (fietsen) verschenen voor het eerst in het straatbeeld van Jakarta in 1936.
Regelmatig komt men langs de straatkant Nederlandse woorden tegen, die worden verder gebruikt sinds de Nederlandse bezetting. Velen zijn geïnteresseerd in het land en spreken zelfs fier een mondje Nederlands. Langs de andere kant komt men er ook veel Nederlandse toeristen tegen.
Eerste vragen die men je stelt op straat: ‘Where do you come from’ ‘where are you going’.

Financieel

Goed maandloon: 1 miljoen IDR
Brandstofprijzen voor auto’s: 5.000 IDR / liter
Kostprijs van een degelijke nieuwe motorfiets: 4 miljoen IDR

Valuta

1 EUR = 12.088,13 IDR (Indonesian Rupiah)
Overal zijn ATM geldautomaten te vinden (iets minder op Sulawesi):
Maximaal bedrag per opname: bij de automaten die biljetten van 100.000 IDR uitgeven, kan men per keer 2.500.000 IDR of 2.000.000 IDR opvragen, afhankelijk van de bank. De automaten die echter biljetten van 50.000 IDR uitgeven, beperken het totaalbedrag tot 1.250.000 IDR. Men kan wel meerdere opnames na elkaar uitvoeren. Het maximum bedrag per dag is 25.000.000 IDR.

JAVA
Java is 132.000 km² groot en is met zijn 130 miljoen inwoners het dichtstbevolkte eiland ter wereld, +/- 1.000 inwoners per km² is niet mis. Het wordt begrensd door de Java zee en de Indische oceaan en is gelegen tussen de Indonesische eilanden Sumatra en Bali. De hoofdstad Jakarta heeft op zijn beurt 10 miljoen inwoners, op 665 km². Het is een zeer vulkanisch eiland, de bekendste actieve vulkanen zijn Bromo en Merapi (laatste uitbarsting 2010), deze laatste hoort bij de 16 gevaarlijkste vulkanen ter wereld.
Hier kende men een Hindoeïstisch – Boeddhistisch verleden, waarvan nog een aantal tempel(ruïne)s overblijven, zoals Prambanan en Borobudur, die een Unesco erkenning kregen.
Van Maleisisch Borneo reizen we door naar Indonesië, om eerst het eiland Java te verkennen. Een ander land … andere gewoontes, een andere levensstandaard, … en dat ondervinden we onmiddellijk. Wat is het hier druk !
Indonesië heeft verschillende uurzones. Java leeft 1 uur achter op Maleisië, zo komen we opnieuw in de tijdszone van Thailand terecht, met een verschil van 5 uren voorsprong op de Belgische zomertijd.
Het verkeer is één chaos, men houdt er een zeer aparte rijstijl op na ... alles krioelt door elkaar, de minder sterke gaat wel opzij voor de grotere ... vrachtwagens, bussen, minibussen, auto's, en vooral massa's bromfietsen, scooters, fietsen, voetgangers ... en van 2 rijvakken maakt men er vaak gemakkelijk 3 of 4 ... een echte wirwar ...

Reizen met openbaar vervoer kan hier echt wel vermoeiend zijn !
Bussen zitten propvol (3 plaatsen waar het bij ons 2 smalle plaatsen zijn op locale bussen) ... geen airco, roken is geen probleem, ... snikheet, ... met alle geurtjes erbij ... Uren in de hitte staan wachten voor vertrek en daarna gaat alles zeer langzaam vooruit ...

Wanneer je je op straat vertoont, zijn er altijd onmiddellijk een aantal mannen rondom je die een of ander vervoermiddel aan te bieden hebben of iets willen verkopen ... tegen veel te hoge prijzen ... afwimpelen is de boodschap ... maar 'neen' begrijpen ze niet !
Dit geeft ons een eerder onaangenaam gevoel en maakt dat we steeds op onze hoede zijn wanneer we worden aangesproken of zelf iemand aanspreken.
We vinden het steeds jammer te moeten ondervinden dat we in het begin een eerder gereserveerde houding aannemen bij het contact met de zeer onschuldige en vriendelijke mensen, die enkel uit zijn op een babbel, zonder enige bijbedoeling. Deze mensen hebben meestal totaal geen binding met het toerisme en kennen vaak jammer genoeg slechts weinig Engels.

Toppers van onze reis
Borobudur
Bromo vulkaan
Ijen plateau

Afknappers van onze reis
Yogyakarta (door de vele opdringerige Batik-verkopers)
Merapi vulkaan (deze in de buurt van Yogyakarta).

BALI
Eiland Bali heeft een oppervlakte van 5.550 km², telt 3,2 miljoen inwoners, wordt begrensd door de Balinese zee en de Indische oceaan en is gelegen tussen de Indonesische eilanden Java en Lombok.
De hoofdstad is Denpasar. Zo’n 90 % van de bevolking is autochtoon, het Hindoeïsme is de meest verspreide religie (93 %). Hier heerst een uniek kastensysteem, met 4 kasten. Ook dit eiland is zeer vulkanisch van aard, enkel ervan zijn nog actief, zoals Gunung Batur en Bunung Anung.

Dit is het meest toeristische eiland van Indonesië, aantrekkelijk door zijn natuurschoon (rijstterrassen, vulkanen, watervallen), vele hindoetempels, Balinese kunst en cultuur (schilderwerken, houtsnijwerk, textiel, sieraden, typische beelden, dans en muziek), massage en relaxatie, strand- en uitgaansleven, … kortom, voor ieder wat wils.
In Bali moeten we onze klok weerom 1 uur vooruitzetten. We komen opnieuw in de tijdszone van Maleisië terecht, met een verschil van 6 uren voorsprong op de Belgische zomertijd.
Bali is minder druk bevolkt dan Java, wat we – eenmaal vertrokken vanuit het havenplaatsje Gilimanuk – vlug opmerken aan het verkeer op de wegen. Maar denk daarbij niet dat het rustig is …
Het straatbeeld wordt overheerst door een groot aantal scooters, een kleiner aantal auto’s en fietsen, bussen en minibussen. Locale verplaatsingen worden vaak verzorgd door zogenaamde Bemo-busjes, waarin personen en hun bezittingen worden vervoerd, voor langere afstanden worden (versleten) bussen ingezet. Toeristen laten zich gemakkelijk verleiden tot het gebruik van de merkelijk duurdere shuttlebusjes en taxi’s.
Hier zijn de Moslims merkbaar minder alom vertegenwoordigd. Hindoes offeren bloemen en plaatsen brandende geurstokjes aan de vele huis- en straattempeltjes.
Ook hier wordt je overrompeld door mannen die vervoer aanbieden, zowel aan de busterminals als langs de straatkant. We hebben sterk het gevoel dat er meer aanbod is dan toeristen … misschien omdat het einde van het toeristisch seizoen nadert ? Met toerismevervoer is hier blijkbaar veel te verdienen, men vraagt prijzen die echt niet realistisch zijn, wanneer men even de gemiddelde maandlonen en benzineprijzen ertegenover plaatst. Vele toeristen betalen zonder mopperen, men voelt dat het werkt … Op plaatsen waar men zich bedreigd voelt door het goedkope openbare vervoer, zal men de oorspronkelijke vraagprijs wel eens tot 1/3 minderen. Dit lijkt ons vaak het juiste tarief, we zijn overtuigd dat de chauffeurs ook hierbij nog winst maken.
Verkopers proberen je hun winkeltjes in te lokken om hun waren te tonen … straatverkopers zien we amper, dat valt mee.
Eenmaal weg van de toeristische paden, houdt dit alles op en is de bevolking weer supervriendelijk.

Toppers van onze reis
fietstocht naar de hotsprings Banjar met zijn massagestralen en de Boeddhistische tempel Dencarsic in de buurt van Lovina
wandeltochten naar de watervallen en de rijstterrassen in Munduk
rondwandeling tussen de rijstveldjes van Ubud, Gunung Kawi tempel te Tapaksiring.

Afknappers van onze reis
Bali botanical garden te Candikuning
Danau Buyan meer te Pancasari
uitzicht op de Batur vulkaan
Desa Pekraman Batur tempel.

SULAWESI

Sulawesi telt 15 miljoen inwoners en is het 11de grootste eiland ter wereld, met een oppervlakte van 175.000 km². De bevolking is grotendeels christelijk, maar ook de Moslims zijn op sommige plaatsen goed vertegenwoordigd. De hoofdstad is Makassar, ook wel eens Ujung Pandang genoemd. Tijdens de Nederlandse bezetting was het een zeer belangrijke havenstad, van waaruit de Nederlandse bezetter vele specerijen naar Europa verscheepte. Momenteel is de stad echter bekend om zijn goudsmeden.
Sulawesi volgt dezelfde tijdszone als Bali, dus heeft 6 uren voorsprong op de Belgische zomertijd.
We komen in een totaal andere wereld terecht, dit eiland van Indonesië is minder ver geëvolueerd dan de twee anderen die we bezochten.
In het bergachtige centrum van Sulawesi ligt Torajaland, bekend om zijn koffie (men gebruikt geen filtersysteem, het gruis drijft in de tas, wat wij persoonlijk niet zo kunnen waarderen). Een unieke architectuur en oude begraafplaatsen bepalen het landschap. Ondanks het Christendom worden hier nog een aantal zeer oude tradities, vooral begrafenisrituelen, gehandhaafd. Dit biedt vaak een boeiend – maar luguber – schouwspel.
Voor ons is het alvast een opluchting dat Sulawesi minder toeristisch is en dat men bijgevolg minder opdringerig doet tegenover een vreemdeling, meestal worden ook de prijzen van bv. vervoer en gidsen op een meer correcte manier voorgesteld. Toch blijven we steeds op onze hoede en trachten op voorhand een idee van de juiste prijs te hebben. Dit vinden we in onze reisgids, bij andere toeristen, soms in een toerismekantoor of aan de receptie van een hotel.
De afstanden in Sulawesi zijn niet enorm, maar verplaatsingen per bus verlopen langzaam door de minder goeie staat (de hoofdwegen vormen een uitzondering, het wegdek ligt er redelijk goed bij) van de smalle en bochtige wegen. De drukte van de andere eilanden valt hier grotendeels weg, eenmaal we de grote stad Makassar hebben verlaten.
Het openbaar vervoer is redelijk goed uitgebouwd. Op lange afstanden worden gewone lijnbussen ingezet, maar ook comfortabelere luxebussen, weliswaar zijn deze laatste wat minder comfortabel dan ze doen vermoeden omdat ze vaak oud en versleten zijn.
Pete-pete’s of bemo’s zijn geen echt luxe vervoermiddel, goed voor kortere afstanden. Vaak moeten we ze echter ook gebruiken op wat langere trajecten, waarbij we meer dan 2 uren onderweg zijn. In de kleine ‘minibusjes’ zit men op 2 lage banken in de lengterichting tegenover elkaar, zo kan men meer mensen vervoeren. Meestal zit, staat of hangt nog iemand in de open deuropening. Vooral bij iets langere afstanden wordt er enkel vertrokken wanneer het busje propvol zit, wat het comfort nog vermindert.
Bromfietstaxi’s zijn overal te vinden.
Sommige toeristen maken gebruik van gehuurde bromfietsen, wat zeer handig blijkt. De wegen zijn echter zeer gehavend, wat het rijden zeer bemoeilijkt.
Op de toeristische plaatsen worden auto’s met chauffeur en gidsen aangeboden, de prijs hiervoor is vaak sterk overdreven. Zelfs wanneer men zo’n auto met chauffeur (of gids) kan delen met anderen, blijft het duur. Afdingen is hier de boodschap, maar dit verloopt niet steeds naar wens, sommigen werken liever niet dan te moeten toegeven. Wanneer dit echter wel lukt, zelfs tegen een bodemprijs (tot soms 10 % van de initiële vraagprijs), is de discussie vlug vergeten en de dienstverlening is even goed als bij wie de hoge vraagprijs zonder meer betaalt. We hebben de indruk dat ze zich maar al te goed bewust zijn van hun ‘foute’ prijsstrategie en ons nadien meer beginnen te respecteren. Ze zijn zeker niet haatdragend !
Accommodatie in Sulawesi is soms beperkt aanwezig, hotels zijn vaak oncomfortabel en niet proper (lakens worden niet telkens ververst maar met een spuitbus ‘verfrist’, toiletpapier of handdoeken worden vaak niet voorzien, …). We sliepen bij enige twijfel in onze eigen zijden lakenzakken en hadden steeds een handdoek en rol toiletpapier in onze rugzak, ‘just in case’ … Rekening houdend met de prijs/kwaliteit verhouding en in vergelijking met andere Aziatische landen, vinden we de overnachtingen hier vrij duur.
Overal in het land moet men op de hoede zijn voor de minder goede hygiëne. Na 5 maanden reizen kregen we allebei voor het eerst maag- en darmproblemen in Sulawesi, Marc tot 2 x toe.

Toppers van onze reis
waterval Air Terjun Takapala in Malino
Tana Toraja
Air Terjun Salopa waterval in Tentena
gipsydorpje tijdens snorkeltocht Togean Islands

Afknappers van onze reis
Makassar
Manado

ONS REISVERSLAG
GRENSOVERGANG MALEISIE - INDONESIE
Voor onze verplaatsing van Maleisisch Borneo naar Indonesië, verkiezen we te vliegen. De goedkoopste oplossing die we hiervoor vinden is een vlucht van Kuching in Maleisië via Pontianak in Indonesië (provincie Kalimantan – Borneo), naar Yogyakarta op het eiland Java.
Er is slechts weinig tijd tussen beide vluchten, in aanmerking genomen dat we in Pontianak reeds door de douane moeten. Daarom wordt bij het boeken van ons ticket door het reisbureau contact opgenomen met de luchtvaartmaatschappij, om toelating te vragen deze beide vluchten te combineren. Gelukkig kan onze bagage worden doorgecheckt zodat we deze niet moeten recupereren en terug inchecken, wat redelijk wat tijdswinst betekent.
Het begint al goed … onze vlucht heeft 2 u 40 min. vertraging. Maar bij het inchecken worden we gerustgesteld, voor de 2de vlucht wordt hetzelfde toestel gebruikt, dus we kunnen deze niet missen.
Toch is het even spannend, wanneer we bij de migratiedienst staan aan te schuiven voor onze paspoortstempel … onze volgende vlucht wordt omgeroepen ‘last call’. We zien niemand van Batavia Air in de buurt om te verwittigen en kunnen zelf geen kant uit.
Gelukkig is de rij niet al te lang … vingerafdrukken worden genomen van ‘alle’ vingers, een foto … stempel in het paspoort en we kunnen verder …
En hier staat toch een man van Batavia Air die ons aan het zoeken is … hij loodst ons snel voorbij alle ‘obstakels’ en verdere controles. We moeten het gebouw ‘internationale luchthaven’ verlaten om enkele deuren verderop weer binnen te gaan ‘nationale luchthaven’. Daar moeten we eerst een taks betalen om te mogen vertrekken …
Wanneer we uiteindelijk aan de gate komen, is onze handbagage en ook wijzelf op 4 plaatsen door een scanner gegaan … lichtjes overdreven.
Het vliegtuig staat vertrekkensklaar, onze rugzakken liggen ernaast op de grond en worden in het ruim geladen van zodra men ons ziet aankomen. Deze zijn dus alvast mee …
Bij aankomst in Yogyakarta verloopt alles zeer vlot, we komen toe met een nationale vlucht en er is geen enkele controle. Onze rugzakken komen het eerste op de bagageband … en we stappen gewoon naar buiten.

Visum:
Bij aankomst in Indonesië kan men een visum kopen voor 30 dagen. Dit visum is verlengbaar ter plaatse, maar dat vraagt tijd en veel administratieve rompslomp (men moet 3 x terugkeren in 6 dagen tijd om dit rond te krijgen).
Omdat we toch langer wensen te blijven dan 30 dagen en niet willen vastzitten op één plaats tijdens onze reis, kopen we op voorhand een visum voor 60 dagen (niet verlengbaar). Dit kan bij Indonesische ambassades en/of consulaten in het buitenland. We hebben nogal wat verhalen gelezen, het zou een moeilijk proces zijn, vooral wanneer men geen retourticket kan aantonen.
In Kuching (Maleisisch Borneo) begeven we ons naar het consulaat om de aanvraag voor ons visum in te dienen. Dit kan enkel tijdens werkdagen, tussen 9.00 u en 12.00 u. (op vrijdag van 9.00 u tot 11.00 u).
Als voorbereiding hebben we pasfoto’s met rode achtergrond laten maken (volgens de fotograaf is dat niet echt noodzakelijk, maar we willen toch zeker zijn niet terug te moeten keren). Verder hebben we een vermoedelijke reisroute op papier gezet, die aantoont dat we het land per boot zullen verlaten en aldus geen retourticket hebben.
Bij aankomst in het consulaat, kunnen we met de computer een aanvraagformulier invullen en afprinten. Een supervriendelijke dame ontvangt ons. Ze kleeft onze pasfoto op de geprinte documenten (die we moeten ondertekenen), neemt een kopie van onze paspoorten en creditkaarten, rekent ons een bedrag van 170 MYR per persoon aan. Omdat we geen retourticket hebben, vraagt ze ons per brief een verzoek aan de consul te richten en hierin onze reisroute te beschrijven (we krijgen hiervoor pen en papier toegestopt). Het verzoek wordt onmiddellijk aanvaard, we mogen om 14.00 u reeds ons paspoort met visum komen ophalen.
Nog nooit zo snel en gemakkelijk vooraf een visum bekomen !
Ernaartoe:
taxi hotel – vlieghaven Kuching, 26 MYR (vaste prijs)
vlucht Kuching (Mal. Sarawak) – Pontianak (Ind. Kalimantan) – Yogyakarta (Ind. Java), 720 MYR pp. met Air Batavia (30 min. – 1 ¾ transittijd – 1 u 40 min.)
Luchthaventaks Pontianak: 30.000 IDR pp.
Valuta:
1 EUR = 12.088 IDR (Indonesian Rupiah)


YOGYAKARTA, vaak kortweg Jogja genoemd, is midden op het eiland Java gelegen en telt 700.000 inwoners. Gelegen in het meest seismische actieve deel van Java, wordt de stad en zijn omgeving vaak getroffen door aardbevingen en vulkaanuitbarstingen. Hier bevindt zich het centrum van de traditionele Javaanse ambachtelijke kunst, met de fijnste en kleurrijkste werken. Het is de meest populaire toeristenbestemming op Java , die ook wel eens de ziel van Java wordt genoemd, waar Jakarta het financieel en zakencentrum is.
Na onze eerste indrukken, leren we al vlug omgaan met het superdrukke verkeer van auto’s, maar ook vooral scooters, daar tussendoor fietstaxi’s en paardenkoetsen. Bij het oversteken, wachten we eerst een goed moment af, steken onze hand uit in de richting van het verkeer, net of we willen dat stoppen. En dat werkt, we gaan gewoon over, de auto’s en scooters vertragen wat of wijken uit als het nodig is.
We waren een beetje bang om de bus te nemen, door de verhalen van andere reizigers die we hierover hoorden en lazen. De eerste ervaringen vallen echter best mee. Ook het feit dat we in een moslimland zijn aangekomen tijdens de Ramadam … in Maleisië vertoefden we tussen veel meer moslims en maakten er de eerste helft van de Ramadam mee … zelfs daar hadden we er geen last van. Ook dat valt dus goed mee.
Hopelijk blijft dit niet bij eerste indrukken en zijn deze gewoontes niet enkel eigen aan de stad Yogyakarta. We zijn benieuwd.
Wat ons wel danig tegenvalt en een zeer slecht gevoel geeft bij ons bezoek aan Yogyakarta, is het ongelooflijke aandringen van de vele straatverkopers … die elke toerist trachten mee te nemen naar Batik tentoonstellingen (soms ook andere handwerken zoals wayang poppen, fijn uitgesneden lederwerk, …) om deze ernstig op te lichten. Wat verkocht wordt is vaak mooi … maar de prijzen sterk overdreven … meestal minstens 10 x de waarde ... en of het materiaal echt is … ?
Ze komen allen af met zeer doortrapte verhalen … velen waren zelf in België op bezoek of hebben er familie, ze spreken zelfs een mondje Nederlands (Indonesië was ooit een Nederlands kolonie), anderen komen verwittigen voor valse straatverkopers en trachten je aan het einde van een verhaal over zichzelf (de ene verwittigt ons voor oneerlijke batikverkopers op straat en ‘helpt’ ons, een andere is op weg naar het ziekenhuis omdat zijn vrouw daar ligt in afwachting van haar bevalling, een volgende is zogezegd op weg om een treinticket te kopen wanneer hij ons de 2de keer op rij tegenkomt – duidelijk volgde hij ons en ziet ons de andere kant opgaan, …) uiteindelijk mee te nemen naar een ‘eerlijke’ batikverkoop … We hebben zelfs het gevoel gevolgd te worden en dat de ene bedrieger de andere aflost, wanneer ze merken dat je er niet op ingaat.
Allemaal tonen ze eerst interesse voor waar naartoe je op weg bent en verklaren dat deze plaats nu net gesloten is om één of andere reden, of dat je later op de dag moet gaan omdat het er nu te rustig is omwille van de Ramadam, … de ‘verloren’ tijd ertussenin helpen ze je maar al te graag invullen !
We kwamen al op meerdere plaatsen waar opdringerige straatverkopers massaal rondliepen, maar nog nooit maakten we mee dat ze op zo’n doortrapte manier de toerist trachten te bedriegen als in Yogyakarta ! Meestal blijft het bij de waren gewoonweg te koop aanbieden tegen te hoge prijzen, die maar al te gemakkelijk worden aangepast bij afdingen.
Prambanan is een groot tempelcomplex dat werd gebouwd door de hindoe koning Rakai Pikatan, die gehuwd was met een boeddhistische prinses. Het bestaat uit 4 delen, waarvan er 2 tot het hindoeïsme en 2 tot het boeddhisme behoren. De belangrijkste bouwwerken zijn de hindoetempel Prambanan en de boeddhistische Sewu tempel.
In 2006 werden de gebouwen ernstig beschadigd door een zware aardbeving, de restauratiewerken zijn nog volop aan de gang. Het valt op dat de uitgebeelde taferelen rondom de verschillende niveaus van de tempels opnieuw werden samen gepuzzeld. Een mensenfiguur bestaat uit hoofd, lichaam en benen … maar vaak horen deze niet samen. De uitzichten op de tempels als geheel vinden we het mooiste, de hindoetempel Prambanan krijgt onze voorkeur. Het complex is erkend door Unesco.
De Merapi vulkaan, Indonesisch voor vuurberg, is 2.911 meter hoog. Het is een zeer actieve vulkaan die regelmatig met haar uitbarstingen slachtoffers maakt. Vanuit het dorpje Kaliurang, een toeristisch plaatsje, wandelen we naar een uitzichtpunt op de vulkaan. Deze uitstap wordt vanuit Yogyakarta aangeboden met een gids, ook jeeps rijden toeristen tot bij de ‘lavastromen’, ... Maar wanneer we ter plaatse komen, blijken de lavastromen grotendeels met groen te zijn begroeid. Misschien is er bovenaan wel nog wat verse lava te zien van recente uitbarstingen, wolken belemmeren het uitzicht.
Te Borobudur bezoeken we de befaamde boeddhistische tempel, die door Unesco werd erkend. Deze tempel werd gebouwd (periode 750 – 850) in de vorm van een enorme symmetrische stoepa, die bestaat uit 2 miljoen rotsblokken en als basis een vierkant heeft met zijde van 123 meter. De tempel bestaat uit 9 verdiepingen, waarvan de onderste 6 vierkant zijn, die bekroond worden door 6 ronde platforms. Hier bleven de uitgebeelde taferelen zeer goed bewaard, toch ziet men duidelijk dat een aantal rotsblokken zijn vervangen, doordat de beelden minder geërodeerd zijn. Bovenaan staan 72 kleine stoepa’s, rondom 1 grote centrale stoepa. Deze stoepa’s werden gebouwd rondom Boeddha beelden, die men door kleine openingen kan zien. Bijgeloof stelt dat wie zo’n Boeddhabeeld kan aanraken, het eeuwige geluk krijgt. Pech, … want door onderhoudswerken kunnen de ronde plateaus niet worden betreden tot november 2011.
’s Ochtends wordt de tempel bezocht door vele pelgrims, die bij wijze van gebed op elke etage 7 maal rondlopen, met de klok mee.
Voor we de tempel mogen betreden, moeten we beiden een sarong omdoen. Deze wordt ons bij de ingang uitgeleend. Dat is warm, zo over je kledij. Marc tracht er vanaf te zijn en stopt de zijne in ons rugzakje. Maar … niet veel verder wordt hij teruggefloten … en de sarong weer omgebonden !
In Yogyakarta zelf is voor ons niet zo veel te zien, behalve de enorme drukte en massa’s winkeltjes. We slenteren door kleine zijsteegjes, met mooi verzorgde huisjes, allemaal zeer netjes onderhouden. Het Sultan Palace of Kraton is een omwald zelfstandig stadje, dat het culturele en politieke hart van Yogyakarta vormt. Deze telt zo’n 25.000 inwoners, waarvan er een 1.000tal in dienst zijn van de sultan, die hier ook nog steeds woont. Een bezoek binnen de omwalling brengt ons naar verschillende gebouwtjes die zijn ingericht als museum, met voorwerpen uit de geschiedenis van het paleis, o.a. oude gebruiksvoorwerpen, foto’s en geschenken van hooggeplaatste personen, vooral Europese staatshoofden en leden van koningshuizen. En zelfs hier worden we niet gespaard van de opdringerigheid van de verkopers met hun grote verhalen … ze leiden de mensen uit het museumgedeelte van het paleis, naar het kraton woongedeelte. Daar zijn ambachtslieden aan het werk … dat eveneens te koop wordt aangeboden, tegen schandalige prijzen …

Ernaartoe:
- taxi hotel – vlieghaven Kuching, 26 MYR (vaste prijs)
- vlucht Kuching (Mal. Sarawak) – Pontianak (Ind. Kalimantan) – Yogyakarta (Ind. Java), 720 MYR pp. met Air Batavia (30 min. – 1 ¾ transittijd – 1 u 40 min.) + luchthaventaks Pontianak: 30.000 IDR pp.
- taxi luchthaven Yogyakarta – hotel, 50.000 IDR (er rijden ook bussen naar het centrum, maar onze vlucht heeft 2 u 40 min. vertraging, het is al donker waardoor het moeilijker zoeken is in het centrum)
Overnachtingen:
Gloria Amanda Hotel, 250.000 IDR per nacht (basisprijs 300.000 IDR p.n.) voor een kleine 2 persoonskamer met sanitair (warm water), incl. eenvoudig ontbijt, TV, airco, ventilator, klein zwembad, restaurantje aanwezig, gratis WIFI in de lobby, Jl. Sosrowijayan GT I n° 195, Yogyokarta, tel. (0274) 565 285, infogloriaamanda@gmail.com, www.gloriaamanda-hotel.com, kamers ruiken vochtig, doorgelegen matras, we worden geplaagd door wat muggen en enkele miertjes (in bed), beoordeling: 2/5
Malioboro Palace Hotel, 250.000 IDR per nacht (basisprijs 388.000 IDR p.n.) voor een kleine 2 persoonskamer met sanitair (beperkt – warm water, voldoende voor 1 douche), incl. eenvoudig ontbijt, TV, airco, restaurantje aanwezig, gratis WIFI in de lobby, propere kamer, goeie matras, vriendelijk onthaal, Jl. Sosrowijayan n° 3 – 5, Yogyokarta, tel. (0274) 553 027, mph_eka@yahoo.com, beoordeling: 4/5
Excursies:
Prambanan:
inkom: 111.500 IDR of 13 USD (welkomstdrankje inbegrepen)
ernaartoe en terug: groene stadsbus 1A, 3.000 IDR pp., 45 min. onderweg

Merapi vulkaan:
inkom: 20.000 IDR
ernaartoe en terug:
citybus 2 naar Mirota kampus, 2.500 IDR pp.
minibus naar Kaliurang, 10.000 IDR pp., 1 uur onderweg (afstappen aan de eindhalte, ingang Merapi vulkaanpark met wandeling naar uitzichtpunt)

Borobudur:
inkom: 127.500 IDR of 15 USD pp. (welkomstdrankje en lenen van sari inbegrepen)
ernaartoe en terug:
bus 3A (3 haltes) + bus 2B naar Jombor busstation, 3.000 IDR pp. (terug met enkel bus 2A)
bus Jombor busstation – Borobudur busstation, 20.000 IDR pp.

Sultan Palace of Kraton:
inkom: 12.500 IDR pp. + 1.000 IDR per camera
In Yogyakarta heeft men een zeer gemakkelijk systeem van stadsbussen. Deze stoppen enkel aan de vaste halteplaatsen, waar de passagiers wachten op een verhoog, nadat ze hun rit hebben betaald. Een rit kost 3.000 IDR pp., onderweg mag je veranderen van bus zonder bijbetaling, zolang je maar op het podium blijft. Het personeel van de busdiensten geeft onderling door waar toeristen moeten over- of afstappen, we kregen zelfs een briefje met de route naar Borobudur.
Er zijn nog andere citybussen, die een gewoon systeem hanteren en stoppen langs de straatkant.

SOLO is de populaire naam voor de stad Surakarta (560.000 inwoners) op het Indonesische eiland Java. Net als Yogyakarta is het een stad die de Javaanse kunst en cultuur naar boven brengt. Echter hier is de authenticiteit beter bewaard gebleven, de stad is de minst verwesterde van het Javaanse eiland.
Hier komen we aan in een ietwat minder drukke stad dan Yogyakarta. We voelen onmiddellijk het minder toeristische karakter, worden op straat wel aangesproken door fietstaxi’s, maar daar blijft het dan ook bij. Goed om te bekomen van de storende opdringerigheid en oneerlijke verhalen van de straatverkopers in Yogyakarta, die ons toch wel heeft aangegrepen. We waren hierop helemaal niet voorbereid en vermoeden dat dit mede het gevolg is van 2 maanden reizen in Maleisië, met zijn uiterst pure en eerlijke bevolking.
De namiddag in Solo gebruiken we om rustig door de straten te wandelen. Bij het paleis Istana Mengkunegaran aarzelen we even, maar beslissen niet naar binnen te gaan, het trekt ons echt niet aan. Wel genieten we van de rust en vriendelijke groetende mensen in de kleine goed onderhouden steegjes die de grotere straten verbinden. Overal hangen Hindoe vlaggen op, weerom een teken dat ook hier niet enkel de Islam heerst.

Ernaartoe:
trein Yogyakarta – Solo, 10.000 IDR pp., 1 ¼ uren onderweg
officiële taxi treinstation – hotel Solo, 15.000 IDR (de taximeter staat aan en toont een lager bedrag, maar dit is echter het officiële minimum tarief dat uithangt in de taxi, die we delen met een vriendelijke locale dame die niet wil dat wij voor de rit betalen)
Overnachtingen:
Hotel Istana Griya 2, 225.000 IDR per nacht voor een mooie ruime en propere 2 persoonskamer aan een binnenplaats, incl. kruidig Indonesisch ontbijt, TV, airco, sanitair (warm water), thee of koffie gratis, WIFI gratis, Jl. Imam Bonjol n° 35, Solo, tel. 0271 661 118, rudi_istanagriya@yahoo.co.id, minpunt: de receptioniste is nogal onverschillig (het water van de douche is koud ? haalt haar schouders op, ‘de gas zal op zijn’; ze wil slechts een busticket boeken bij de maatschappij van haar keuze ? ‘de anderen zijn volgeboekt’; het minibusje dat zij bestelde voor ons komt 1 uur te laat ? ‘in Indonesië is niemand op tijd’), beoordeling: 4/5

MALANG is gelegen in Oost Java en telt 780.000 inwoners, die zijn rijkdom haalt uit de koffieteelt. Het is een relatief propere stad met een aangenaam koel klimaat, die bekend staat om de vele oude grote koloniale gebouwen uit de Nederlandse bezettingsperiode, die langs brede lanen gelegen zijn. De stad heeft een rijke cultuur, er is een belangrijke universiteit gevestigd.
Onderweg van Solo naar Malang maken we voor het eerst de Indonesische rijstijl mee. We zijn echt onder de indruk … wat een chaos … alles rijdt door elkaar, vrachtwagens, bussen, minibussen, auto’s, bromfietsen, fietsers, voetgangers, ... We trachten het systeem te doorgronden, want dat moet er zijn … we zien geen ongelukken … Uiteindelijk concluderen we maar dat de grootste steeds voorrang heeft en wie het meest durft het snelst vordert …
Onze moslim chauffeur lijdt duidelijk onder het strenge vastenregime van de Ramadam, een maand lang niet te mogen eten en drinken tussen zonsopgang en –ondergang … in deze hitte … Reeds meer dan een uur kijkt hij voortdurend op zijn klok, stipt om 17.34 u – vandaag het tijdstip dat er weerom mag gegeten en gedronken worden sinds +/- 4.00 u deze ochtend – stopt hij bij een kraampje en koopt een grote beker drank en wat te eten. De beker gaat in 1 teug naar binnen.
Na een ‘avontuurlijke’ rit van 7 uren in een minibusje zonder enige verkoeling (37° C) komen we ’s avonds aan in Malang. Het is al donker en we hebben echt geen zin meer om nog te gaan zoeken naar een geschikt hotel, kiezen er vlug eentje uit de lijst in ons reishandboek en laten ons daar afzetten. We komen in een groot koloniaal Nederlands huis terecht met zeer hoge zolderingen. Indrukwekkend hoe men de oude aankleding en het meubilair heeft weten te bewaren.
Een wandeling langs de brede boulevard Jl. Besarijen en zijn omgeving, de zogenaamde miljonairsbuurt, brengt ons langs enorme grote huizen waarvan velen dateren uit de Nederlandse koloniale periode. Een aantal hiervan zijn mooi gerestaureerd, vaak met moderne accenten en hebben grote ramen. Anderen geven echt een verwaarloosde indruk. Een deel van deze buurt is beveiligd. We genieten van deze rustige wandeling en het rondkijken, dit geeft ons een totaal ander beeld dan het Indonesië dat we totnogtoe zagen.
De vogeltjesmarkt bestaat uit enkele aflopende smalle straatjes, aan weerszijden afgeboord door kraampjes met duizenden vogelkooitjes. Hier worden zoveel soorten vogels verkocht, grote, kleine, kleurrijke, maar ook zangvogels. Mannen zoeken zich een weg met hun bromfietsjes, tussen de vele voetgangers door … op zoek naar een geschikt exemplaar.
De ernaast gelegen bloemenmarkt (Pasar Bunga) is net een grote tropische openlucht plantenwinkel, waar vele kamerplanten van bij ons worden verkocht, maar dan 10 keer zo groot …
Het stadhuis Balai Kota, in koloniale stijl, is gelegen aan het grote Tugu plein en vinden het jammer dat de duizenden waterlelies in de grote vijver op het plein niet in bloei staan.
In de stationsbuurt is het een levendige bedoening van komen en gaan. Kraampjes bieden op straat wat drank en versnaperingen aan de vertrekkende of aankomende treinreizigers, blauwe minibusjes wachten op passagiers. En ook hier zien we ze weer … de mannen die op straat zitten en ‘geld’ verkopen. Ze maken grapjes en lachen ons toe, aan verkopen wordt op dat moment echt niet gedacht.
Deze ‘geld’ verkoop staat mee in het kader van het einde van de Ramadam volgende week, dus wij, toeristen zijn hier niet de doelgroep deze keer ... Aan het einde van de Ramadam, of vastenperiode, wordt er gefeest, wat men vaak ook Suikerfeesten noemt. Na een maand van enkel eten en drinken wanneer de zon onder is (hier in Indonesië tussen 17.30 u en 4.00 u), keert men eindelijk terug naar een normaal voedingspatroon. En dit wordt gevierd. Het feest begint met gebed in de moskee, waarna men samen met familie van feestelijke maaltijden geniet. Hierbij draagt elke moslim nieuwe kledij. Wie op familiebezoek gaat, deelt als geschenk ‘geld’ uit, waarbij wordt verondersteld dat het ‘ongebruikte’ briefjes zijn. Daardoor staan nu (een week op voorhand) lange rijen mensen aan de bankloketten. Niet iedereen heeft de mogelijkheid of tijd hiervoor uren uit te trekken. Zij kunnen op straat geld kopen van de mannen die dit als handeltje doen, ze gaan naar de bank om hun geld te wisselen en verkopen dit op straat tegen een commissie van 10 %. Dat we enkel kleine coupures zien (het geld is mooi in plastiek verpakt), heeft een reden. Uitdelen van grote bedragen zou de moslim vlug bankroet maken …

Ernaartoe:
minibus hotel Solo – hotel Malang, 140.000 IDR pp., oud minibusje zonder airco, uit de ventilatie komt hete lucht, raampjes open met 37 °C op weg, wilde rit van 7 uren tussen het andere verkeer doorslingeren, op overvolle wegen, we zijn slechts met 2 passagiers
Overnachtingen:
Hotel Splendid Inn, 260.000 IDR pn, voor een zeer ruime 2 persoonskamer met sanitair (warm water, 5 minuten na aanvraag aan de receptie), lekker ontbijt en namiddagsnack inbegrepen, gratis WIFI, TV, airco, uitnodigend zwembad, groot huis in Nederlandse stijl uit de periode van Nederlandse bezetting met het authentieke meubilair ‘vergane glorie’, zeer grote ruimtes met hoge zolderingen, alles vrij goed onderhouden, maar uitgeleefd, we kregen eerst een kamer toegewezen waarin 100den vliegjes zaten … na een poging ze met een spuitbus te verdrijven, kregen we uiteindelijk een andere kamer toegewezen, ook hier bleken de matrassen niet echt optimaal, Jl. Mojopahit 4, Malang, tel. 0341 366 860, splendidinn@gmail.com, beoordeling: 2/5
Hotel Sahid Montana Malang, 329.000 IDR per nacht (normale prijs: 600.000 IDR p.n.) voor een 2 persoonskamer met sanitair (warm water), inclusief goed ontbijt en heerlijke namiddagsnack, TV, airco, gratis WIFI, goed restaurant aanwezig met heerlijke verse fruitsapjes, Jl. Kahuripan n° 9, Malang, tel. (62-341) 362 751, www.sahidmontana.com, sales@sahidmontana.com, beoordeling: 4/5
Excursies:
Verkenning van de stad, te voet: koloniale buurt, vogeltjesmarkt en ernaast gelegen bloemenmarkt, het plein Jl. Tugu met het stadshuis, stationsbuurt. Rustige wandeling, zonder echte hoogtepunten, aangenaam en boeiend omdat het een minder toeristische omgeving is waar niemand je iets tracht op te dringen en het gewone ‘drukke’ leven zijn gang gaat.
Het openbare stadsvervoer in Malang bestaat uit kleine minibusjes, de routes zijn herkenbaar door lettercodes. Prijs per rit: 2.500 IDR pp.
Let op: we willen het toerismekantoor bezoeken dat in Lonely Planet staat aangeduid aan de Jl Gede n° 6, dit blijkt echter de gouverneurswoning te zijn, en is dit altijd zo geweest volgens de bewaker.

CEMORO LAWANG is een klein plaatsje op de rand van de grote Tengger krater, waarin zich de eerder kleine Bromo vulkaan bevindt. Hier heeft men prachtige uitzichten op de krater en zijn omgeving. De bevolking leeft er van de groenteteelt en het toerisme. Het is een proper, rustig en aangenaam koel plaatsje (’s nachts eerder koud), waar het leven langzaam voortkabbelt.
’s Avonds kunnen we van aan de Tengger kraterrand genieten van een prachtige zonsondergang, mooie intense kleuren tooien de krater en zijn omgeving. We hebben de keuze tussen verschillende uitzichtpunten in en nabij het dorpje. Ook van de zonsopgang genieten we in de nabijheid van het dorp, we verkiezen te wandelen en worden ook hierbij beloond met de mooiste rode gloed omheen de krater.
’s Ochtends maken we een wandeling naar het uitzichtpunt Pananjakan. Eens de verkopers (mutsen, handschoenen, sjaals, mondmaskers, postkaartjes, … logies, … vervoer, …) afgewimpeld, worden we enkel nog begroet en aangemoedigd door de vriendelijke bewoners die naast hun kleine huisjes en op hun veldjes aan het werk zijn. We herkennen hier enkele van de verkopers, die ons nu breed toelachen zonder nog te denken aan hun koopwaar … Het is een prachtige wandeling, waarbij we telkens weer worden beloond met de meest schitterende uitzichten op de vulkaankrater en omringende bergomgeving. Helemaal boven kijken we neer op de Tengger krater, waarin de Bromo vulkaan (2.392 meter hoog) en nog enkele andere topjes te zien zijn. Omdat deze omringd worden door wat wolken, beslissen we hier wat te relaxen en genieten van de omgeving. Een Indonesische toerist komt ons vervoegen. Hij reed 3 uren met zijn bromfiets om aan zijn 7-jarig zoontje de Bromo vulkaan te tonen. Samen wachten we tot de wolken optrekken en praten ondertussen over ditjes en datjes.
Werkelijk een machtig beeld om neer te kijken op een actieve vulkaan, die regelmatig een rookpluim uitstoot ! In de verte steekt de actieve vulkaan Gunung Semeru boven dit ganse schouwspel uit, de hoogste vulkaan van dit gebied (3.667 meter), die ook af en toe wat rook produceert.

Ernaartoe:
locaal vervoer , blauwe minibus AL (of AG) hotel – busterminal Arjosani, 3.000 IDR pp.
aircobus Malang – Probolinggo, 23.000 IDR pp., 2 ¼ uren onderweg, deze zet ons af aan een reisbureautje, van waar we met openbaar vervoer verder kunnen reizen.

Let op: Tijdens het wachten probeert men onze verdere reis voor ons te organiseren tegen ‘te’ hoge prijzen, alle hotels zouden volgeboekt zijn in Cemoro Lawang omwille van het hoogseizoen, we gaan hier wijselijk niet op in !
Bij aankomst in Cemoro Lawang blijken er amper kamers ingenomen, keuze volop.

minibus Probolinggo – Cemoro Lawang, 25.000 IDR pp., 1 ¼ uren onderweg.

Let op: Het minibusje stopt al na enkele 10-tallen meters, probeert ons het dubbele van de prijs te rekenen om onmiddellijk verder te rijden ‘anders zou het wel eens 3 uren kunnen duren eer het busje vol zit en we vertrekken’ (we zijn nu met 4 passagiers – allen toeristen). Ook hier gaan we niet op in. 10 minuten later rijden we terug naar onze vertrekplaats en pikken nog 3 Franse toeristen op, om onmiddellijk nadien te vertrekken (?).
Overnachtingen:
In Cemoro Lawang kan men opteren voor goedkoop logies ‘homestay’, meestal zeer basis kamers met gezamenlijk sanitair en koud water, minder goeie matrassen, vaak in een vochtige omgeving. Er zijn ook enkele hotels, die hogere prijzen aanrekenen, maar de kamers zijn vaak zeer degelijk en comfortabel.
We vinden dit een prachtige locatie en beslissen 2 nachten te blijven, daarom kiezen we voor een comfortabele kamer met warm water (geen luxe, want ’s avonds koelt het danig af, we zagen tijdens een ochtendwandeling bevroren rijm op het gras).
Lava Hostel, 300.000 IDR per nacht (basisprijs 360.000 IDR p.n.) voor een 2 persoonskamer met sanitair (warm water), inclusief lekker ontbijt + vers fruit, proper, zeer goede matras, TV, zitplaats voor de kamer, comfortabel, goed en betaalbaar restaurant (waar men als hotelgast gans de dag door kan plaatsnemen, zonder te hoeven consumeren), vriendelijk en behulpzaam, tel. (+63-355) 541 020, Beoordeling: 5/5
Excursies:
uitzichtpunt Pananjakan: AANRADER !
Men kan ’s nachts per 4x4 de berg oprijden om de zonsopgang boven de Bromo vulkaan te gaan bewonderen. Deze wagens rijden echter niet zeer ver, het is nog ¼ uur wandelen naar een eerste uitzichtpunt (niet veel hoger dan het dorp), maar om het echte uitzichtpunt ‘Pananjakan’ te bereiken moet men van bij de wagen nog 1 ¼ uren te voet verder klimmen.
De rit kan ook achterop een bromfiets worden gemaakt. Sommige bestuurders maken een omweg door de krater en rijden langs de andere kant de berg op zo toch het hoogste punt ‘Pananjakan’ te bereiken.
Te voet vanuit Cemoro Lawang is het iets minder dan 2 uren stappen tot ‘Pananjakan’.

kraterrand Bromo vulkaan

Na het bewonderen van de zonsopgang, brengen de 4x4 chauffeurs (kan ook per bromfiets) hun passagiers tot in de grote krater, nabij de Bromo vulkaankrater. Van daaruit kan men nog een stukje verder per paard of te voet (+/- 45 min.) tot aan de eigenlijke krater. Daar leidt een trap tot boven op de kraterrand.

BONDOWOSO is een klein provinciestadje, het zou een van de properste stadjes van het Indonesische eiland Java zijn. Wordt vooral gebruikt als doorreisstad voor toeristen op doorreis naar het Kawah Ijen of het eiland Bali.
Een bewogen reisdag:
We vertrekken ’s ochtends met het eerste minibusje (openbaar vervoer) vanuit Cemoro Lawang, waar we nog vlug een blik op de prachtige bergomgeving werpen ter afscheid. Tijdens het wachten maken we kennis met Michael en Thomas, een 23-jarige identieke tweeling, die naar dezelfde bestemming reizen. Wanneer we uitstappen aan de busterminal van Probolinggo, het dorpje beneden aan de grote weg, worden we onmiddellijk omringd door gretige verkopers van ‘vervoer’ naar alle mogelijke toeristische bestemmingen … tegen VEEEEEEEL te hoge prijzen. Uiteindelijk geraken we ze kwijt en stappen de straat over naar de drukke busterminal. Daar vinden we een uurrooster voor de bussen naar onze volgende bestemming Bondowoso: gemiddeld 3 bussen per uur, we zullen vlug verder kunnen reizen.
Maar … dit is buiten de Ramadam gerekend, die zijn einde nadert ! De moslims zijn reeds nu aan het reizen om samen met familie het einde van hun vastenperiode te gaan vieren.
Het is ongelooflijk druk, de eerste bus zit propvol, we kunnen niet mee. Geen probleem … er zal wel vlug een andere komen …
Zo’n 3 uren ‘rechtstaan in de blakende zon’ later is er nog steeds geen bus naar Bondowoso. Bussen naar vele andere bestemmingen passeren ons bij hopen … En niemand kan ons informeren. Vermoedelijk zijn de bussen naar Bondowoso nu ingezet op andere, drukkere lijnen.
We beslissen via een omweg verder te reizen en nemen een bus naar het stadje Jember. Als haringen in een bakje (met 3 personen op een plaats die voor 2 nog smal is) zitten we 3 uren in de snikhete bus … met de bagage op schoot …
In Jember moeten we ons met het openbaar vervoer verplaatsen tussen 2 verschillende busterminals. Maar halfweg blokkeert de motor van ons busje … wanneer het begint te roken vlucht iedereen de straat op …
Uiteindelijk geraken we toch op onze bestemming na een supervermoeiende reisdag. Een fietstaxi brengt ons naar ons hotelletje. Ook dit is reizen in Indonesië … Het is ondertussen al donker en we verlangen enkel naar een goeie maaltijd en … ons bed !
Wanneer we ons in het stadje begeven, worden we onmiddellijk opgenomen in een enorme drukte. Het is feest ! Iedereen lacht en eet. Overal wordt vuurwerk verkocht … en afgeschoten … Nochtans … de moslims hebben nog 3 dagen te gaan voor de vastenperiode eindigt ... maar waarom wachten ?
Ijen plateau:
Kawah Ijen, beter bekend als Ijen plateau, is een hoogvlakte die wordt gedomineerd door 3 vulkaankraters: Ijen (2.368 m), Merapi (2.800 m), Raung (3.332 m). Het klimaat is zeer geschikt voor de koffieteelt, meerdere plantages zijn hier gevestigd.
Ijen betekent ‘eenzame berg’ in de Javaanse taal. Aan de rand van het turkooiskleurige zwavelrijke kratermeer (doorsnee 361 meter) van deze vulkaan wordt zwavel gewonnen, die door sterke mannen zo’n 200 meter naar boven tot op de kraterrand wordt gedragen en van daar nog 3 kilometer de berg af.
In 2 rieten manden die met een bamboestaaf over hun schouders worden gedragen, nemen ze per keer zo’n 70 tot 100 kilogram zwavel mee. De meeste mannen gaan maar 1 keer per dag op en af, sommigen kiezen ervoor een lichtere lading mee te nemen (50 tot 60 kg) en gaan 2 x heen en weer.
Per kilogram krijgen ze van een nabijgelegen suikerraffinaderij 600 IDR betaald, wat overeenkomt met 0,5 EUR.
Om 3.00 u staan we op, ons ontbijt staat al klaar. En stipt om 4.00 u vertrekken we samen met Thomas en Michael in onze gehuurde 4x4 met chauffeur naar Kawah Ijen. Het is nog donker wanneer we de berg op hotsen en botsen door de grote diepe putten in het asfalt… wat een weg … en dit gedurende 3 uren … Wanneer het licht begint te worden, zijn we omringd door groen gebergte en rijden we tussen de koffieplantages door. Een landschap uit de duizend !
Van de ingang van het park is het nog 3 kilometer stappen naar de kraterrand. Samen met de zwaveldragers wandelen we de berg op. Enkele van de mannen komen bij ons lopen en vertellen hun verhaal. Eenmaal boven, staat er een bordje ‘verboden toegang’, hier dalen de zwaveldragers af, de krater in, om hun last te gaan ophalen. We willen dit graag van nabij zien en gaan verder. 2 mannen begeleiden ons op het smalle steile pad, 200 meter naar beneden. We zetten vlug ons masker op en maken dit vochtig, om de sterke zwaveldamp tegen te houden. Hier is het anders moeilijk om te ademen. Wat hebben deze mannen een ongezond beroep … en hun rug …
Beneden komen we bij de plaats waar de zwavel wordt gewonnen. De zwavel vloeit langzaam uit openingen in de vulkaanwand, met dieprode kleur. Wanneer hij afkoelt en stolt, verandert de kleur via oranje tot felgeel.
Iemand stopt ons een nog warm stuk zwavel toe. De kleine poeltjes bevatten +/- 40 °C warm water, dat een beetje kleverig aanvoelt. Een man toont ons hoe een coca blikje na enkele minuten onderdompeling, volledig ingepakt is door een dikke laag zwavel, die zich op alles zo vlug afzet. We zien de mannen hun manden vullen en weer vertrekken, bergop.
Zelf gaan we een kijkje nemen aan de rand van het meer, wat een ‘adembenemende’ kleurenpracht !
We klimmen terug de krater uit, met een enorm respect voor deze mensen, die voor een klein loon (het gemiddelde loon in Indonesië) zo’n immense en ongezonde arbeid verrichten ... en bovendien nog supervriendelijk blijven tegen de toeristen, die hun werkplaats komen bewonderen zonder enige last.
Nog een wandeling over de kraterrand om de omgeving van alle kanten te kunnen bewonderen … en we moeten afscheid nemen van dit moois. Met de zwaveldragers wandelen we de 3 km terug naar de parking. Ondertussen komen de wolken uit het dal opzetten, goed dat we hier zo vroeg aankwamen.
We nemen een andere weg terug, hier is gedurende een aantal kilometers de weg ‘weg’ … rotsblokken, steengruis, modder, diepe putten, … onze 4x4 heeft het moeilijk. Soms krabt de ervaren chauffeur even in zijn haar en vraagt ons uit te stappen, een eindje te stappen. Geen probleem, we genieten van de stilte in het prachtige nevelige regenwoud.

Ernaartoe:
- minibusje Cemoro Lawang – busterminal Probolinggo, 25.000 IDR pp., 1 ¼ uren onderweg (vertrekt pas bij voldoende passagiers).
- bus Probolinggo – Jember, 15.000 IDR pp., 3 uren onderweg
- minibus A of B tussen 2 busstations te Jember, 5.000 IDR pp.
- bus Jember – Bondowoso, 5.000 IDR pp., ¾ u onderweg
- fietstaxi busstation naar hotel Jember, 10.000 IDR per fietstaxi (voor 2 personen + bagage)
Overnachting:
Hotel Anugerah, 100.000 IDR per nacht voor een basis 2-persoonskamer met sanitair (franse WC en koud water), inclusief beperkt ontbijt (om 3.30 u ’s nachts), TV, ventilator, goed restaurantje, zeer vriendelijke mensen, regelen voor ons het vervoer naar Kawah Ijen per 4x4 aan een eerlijke prijs, wanneer we vragen naar de locale specialiteit TAPU, die ze zelf niet hebben, komt de man ons even later een doosje brengen dat hij vlug is gaan kopen – zodat we kunnen proeven, Jl. Sutoyo n° 12, Bondowoso, tel. 0332 421 870. Goed als uitvalsbasis voor Kawah Ijen. Beoordeling: 3/5
Excursies:
Kawah Ijen / Ijen plateau: AANRADER !
inkom: 15.000 IDR pp. + 30.000 IDR per camera
ernaartoe en terug (we delen deze kost met 4 personen):
4x4 vanuit Bondowoso en terug, incl. chauffeur: 500.000 IDR, we mogen hiervan 12 uren gebruik maken

terugrit naar Ketapang (ferry naar Bali) in plaats van Bondowoso: 200.000 IDR extra. Dit bespaart ons veel tijd en komt niet veel duurder uit dan wanneer we zelf vanuit Bondowoso zouden moeten doorreizen (fietstaxi naar busstation + bus naar Ketapang)
We kiezen voor de oplossing vanuit Bondowoso, omdat het openbaar vervoer naar/van Kawah Ijen zeer beperkt is, zo ook de accommodatie ter plaatse. Velen logeren daar met een georganiseerde tour en vullen de bedden op.

GILIMANUK is een havenplaatsje in Bali, gelegen nabij de aanlegplaats van de ferry van/naar Java. Hier is niets te beleven voor de toerist, er zijn dan ook slechts 2 hotelletjes.
De ferry die ons 3 km ver moet overzetten van Ketapang (eiland Java) naar Gilimanuk (eiland Bali), doet hierover welgeteld 1 ¼ uren. Na een 5-tal minuten liggen we de ganse tijd te dobberen op zee voor de haven, waar we samen met een ganse rij andere ferry’s onze beurt om aan te meren moeten afwachten … Weerom speelt het einde van de Ramadam ons parten … de vele moslims die hun familie in Java (waar de grootste populatie moslims is gevestigd) gaan bezoeken, staan in kilometerlange files aan te schuiven voor de haven, op het eiland Bali. Alle beschikbare ferry’s werden op deze lijn ingezet … dat er niet voldoende aanlegmogelijkheden zijn hiervoor … daar heeft men niet bij nagedacht !
We wandelen naar de busterminal en nemen afscheid van Michael en Thomas, na we twee dagen met hen te hebben optrokken. ’t Was leuk gezelschap !
De vertraging en het uurverschil (Bali leeft 1 uur voor op Java) maken dat de laatste bus naar onze volgende bestemming is vertrokken. We kunnen enkel nog beroep doen op het ‘veel’ te dure privétransport. Dan maar hier overnachten … een lijnbus naar een andere bestemming wil ons aan het hotel afzetten.
’s Avonds gaan we langs de drukke donkere weg op zoek naar een restaurantje, maar hier is niets te vinden met deze naam … wel zijn er kraampjes langs de weg, waar nog steeds urenlange files staan aan te schuiven. Volgens de locale mensen is dit al 2 dagen aan de gang …
We vinden een ‘warung’, zijnde een klein locaal restaurantje met een tweetal tafeltjes, het is Javaanse keuken en de vriendelijke man bereidt zijn schotels allemaal vers in zijn wok. We genieten van een heerlijke maaltijd en drinken 6 flesjes water, waarvoor we in totaal 20.000 IDR moeten betalen (1,5 EUR !) …

Ernaartoe:
De gehuurde 4x4 met chauffeur, brengt ons naar het Ijen plateau en na het bezoek hiervan rijdt hij verder door tot aan de ferry te Ketapang (zie ook verhaal Bondowoso – Ijen plateau). Voor deze uitbreiding van onze dagtocht, betalen we extra 200.000 IDR, ttz 50.000 IDR per persoon want we maken deze uitstap kostendelend met zijn 4.
Mochten we terug naar Bondowoso zijn gereden, zoals voorzien, dan zouden we enorm veel extra tijd spenderen, want de weg van Kawah Ijen daar naartoe is een heel eind langer + het openbaar vervoer Bondowoso – Ketapang (de kostprijs voor de verplaatsing met de fietstaxi naar busstation Bondowoso +bus naar Ketapang, zou niet zoveel verschillen van wat we nu betalen).
Ferry Ketapang (Java) – Gilimanuk (Bali), 6.000 IDR pp., overzet van 3 km, kan niet zo lang duren, maar we zijn deze keer wel 1 ¼ uren onderweg (zie hoger).
Lijnbus naar Denpasar zet ons af aan het hotel, 5.000 IDR pp.
Overnachting:
Hotel Lestari, 250.000 IDR per nacht, voor een basis 2 persoonskamer met niet overdekt sanitair (WC zonder bril, warm water), inclusief sober ontbijt, TV, airco, slechte matras, zithoek voor de kamer, vriendelijk en behulpzaam onthaal, goede oplossing voor wie vastzit in Gilimanuk, anders niet aan te raden, jl. Raya Gilimanuk km 3, tel. (0365) 61 504. Beoordeling: 2/5

LOVINA is een eerder rustige toeristische strandlocatie, gelegen aan de noordwest kust van Bali, met stranden van grijs-zwart vulkanisch zand. Het plaatsje is opgedeeld in een 8-tal wijken. De meeste toeristen komen hier een dagje naartoe voor een dolfijnen uitstap op zee.
Bij aankomst in Lovina wandelen we met onze rugzakken langs de grote weg, richting hotelbuurt. We worden vriendelijk aangesproken door een Nederlander, die ons fier zijn hotelletje toont … We hoeven niet langer te zoeken, dit biedt ons de rust die we zoeken na de voorbije drukke dagen … we blijven hier dan ook enkele dagen plakken …
Met de fiets begeven we ons naar de warmwaterbaden van Banjar. Het is een 8-tal km rijden langs de drukke weg … al bij al valt dat nog mee, we gaan gewoon achter elkaar op het randje van de weg rijden en ‘zetten ons verstand op nul’. En het werkt … bromfietsen, auto’s, bussen, vrachtwagens, … ze steken ons allemaal op hun beurt voorbij … aan het getoeter besteden we weinig aandacht, we weten dat ze dat uit gewoonte doen en wijken niet van ons plaatsje op de weg !
Eenmaal afgeslagen op een kleinere weg, is het veel rustiger rijden. We komen door kleine dorpjes waar groot en klein ons vriendelijk toeroepen en wuiven … Hier zien we het gewone leven van Indonesië zijn gangetje gaan, zonder al die toeristische verkoopspraatjes. Af en toe stoppen we om een slokje te drinken en maken een praatje met de mensen op straat. Heerlijk !
Banjar Hot Springs is blijkbaar een populaire plaats, zowel voor de locale bevolking als voor toeristen. Er zijn 3 warmwaterbaden met zacht groen natuurlijk warm zwavelwater. Het bronwater wordt op temperatuur gebracht door toevoeging van koud water, zodat de baden verschillende temperaturen krijgen, het minst warme bad is 38 °C. In elk bad kan je voor een heerlijke massage onder een krachtige waterstralen plaatsnemen. Dit is zeer deugddoend voor schouders en rug.
De Boeddhistische tempel Dencarsic is onze volgende locatie. We dalen af van Banjar en … moeten weerom de berg op … en dit is echt een zware klim, een eindje kunnen we niet anders dan naast onze fietsen lopen. Maar eenmaal in de tempel kunnen we relaxen in de rustgevendheid van deze mooie omgeving in Balinese stijl … eerst even een sarong lenen, want dat is de verplichte dracht voor man en vrouw. De zeer speciale tempel bestaat uit meerdere losstaande gebouwen in een mooie kleurrijke bloementuin langs een helling. Bovenaan de trappen komen we bij de stoepa, die ons sterk doet denken aan een mini Borobudur.
Een restaurantje in ’t dorp biedt ’s avonds een gratis voorstelling van Balinese dansen. Dit willen we wel eens zien, nu we hier toch zijn … en we moeten toch iets gaan eten. Verschillende acts worden opgevoerd door jonge meisjes in sierlijke gewaden, ze maken houterige bewegingen en buigen hun vingers bijna helemaal naar achteren, terwijl ze hun ogen wegdraaien om het wit de nadruk te geven. Een man als een soort monster uitgedost, staat een nummertje te kreunen … ‘t zal er wel bij horen zeker, maar appetijtelijk vinden we het zeker niet. Het laatste dansje wordt opgevoerd door een zeer jong meisje, eerder nog een kind … vergezeld van een doordringende zweetgeur … het meisje is zeer gespannen, ze blijft de ganse tijd voor ons tafeltje dansen, net alsof we hier alleen zitten … en het eten, dat we al niet zo bijzonder vinden, wordt er alleen nog minder lekker door …
Uiteindelijk concluderen we dat deze dansen niet echt onze voorkeur genieten, we vinden de opvoering hiervan totaal niet spontaan, het gaat er allemaal nogal kunstmatig aan toe. Misschien ligt het aan ons, misschien zijn de dansers niet professioneel genoeg, … misschien gaan we nog wel eens een keertje kijken, om dit spektakel een tweede kans te geven.

Ernaartoe:
bus Gilimanuk – Lovina (wijk Kalibukbuk), 25.000 IDR pp., 2 ½ uren onderweg

Overnachtingen:
Rattan Hotel en Resto, 300.000 IDR per nacht, voor een luchtige ruime en kraakpropere 2 persoonskamer met sanitair (warm water), inclusief heerlijk ontbijt, ventilator, zitplaats voor de kamer, zwembad, kleinschalig hotel met 4 kamers in balinese stijl, in een bloemenrijk tuintje met uitnodigend zwembad, vriendelijke Nederlandse uitbater die de zaak pas heeft overgenomen en nog verder uitwerkt, de ligging langs de hoofdweg is niet storend voor de gasten omdat de kamers achterin gelegen zijn, 5 min. wandelen van het strand en de drukke toeristenbuurt met restaurants, bars en winkeltjes, 500 meter verderop langs de weg heeft men toegang tot een rustig stuk strand, tel. +62 (0) 362 42 288, www.ratanresto-lovina.com, sijfoudewater@gmail.com, AANRADER voor wie eventjes rustig wenst te relaxen ! Beoordeling: 5/5
Excursies:
Hot Springs Banjar:
inkom: 5.000 IDR pp., locker: 3.000 IDR, toilet: 2.000 IDR, parking: donatie
Dencarsic boeddhistische tempel:
inkom: donatie
Ernaartoe en terug:
huur fietsen: 35.000 IDR per dag voor 2 fietsen met mandje en 5 versnellingen, zeer goed onderhouden

zie ook rondreis MH deel 2

Veel reisplezier, www.tangatanga.com/herlindemarc