IBIZA
Geschiedenis

To read about IBIZA in English - click here

Naar Ibiza met Sunweb

Populaire bestemmingen SPANJE

Andalusie	Catalonie	Costa blanca
Costa brava	Costa del sol	El hierro
Formentera	Fuerteventura	Gran canaria
Ibiza	La gomera	La palma
Lanzarote	Mallorca	Menorca
	Tenerife

Geschiedenis

Prehistorie en oudheid

advertentie

Bouw van een Talyot, Ibiza_{Photo: Juan Costa CC 3.0 Unported no changes made}

Ca. 4000 v.Chr., in het jonge steentijdperk, arriveerden de eerste bewoners op de eilanden van de Balearen, die in holen en grotten gingen leven. Uit die prehistorische tijd zijn op Ibiza veel voorwerpen gevonden, onder andere rotsschilderingen in de grot des Vi (Spaans: pintures rupestres de sa Cova des Vi).

Ca. 2000 v.Chr. ontstond op alle eilanden de pre-Talayotische cultuur, die bekend werd door de “navetas”, stenen gebouwen met dikke muren in de vorm van een hoefijzer. De precieze betekenis van deze gebouwen is nog onduidelijk, maar uit deze periode zijn geen wapens gevonden, dus men had deze constructies zeer waarschijnlijk niet nodig om zich te verdedigen. Op Formentera staat het Ca na Costa, een met grote stenen gebouwd gedenkteken uit de periode 1900-1600 v.Chr.

Ca.1300 v.Chr. ontwikkelde zich op Menorca en Mallorca de Talayotische cultuur, befaamd vanwege de ‘talayot’, ronde of vierkante torenachtige gebouwen met een centrale ruimte en met gigantische muren gemaakte van steenklompen.

De bewoners van de Balearen waren uitstekende steenslingeraars. De Moren noemden hen ‘baal yarah’, dat later werd verbasterd tot “baliarides”, en evolueerde in de loop der tijd tot de huidige naam, Balearen. Ca. 1000 v.Chr. werden er verdedigingswerken gebouwd en uit deze tijd heeft men wél wapens gevonden. Menorca onderscheidt zich weer van de andere eilanden door de zogenaamde “taula’s”, verticaal geplaatste platte stenen met daar bovenop horizontaal een andere platte steen.

Ibiza werd sinds 654 v. Chr. volledig overheerst door de Noord-Afrikaanse (nu: Tunesië) Carthagers, of Puniërs, zoals ze door de Romeinen genoemd werden. Zij noemden het eiland in die tijd “Ibosim”. Carthago was gesticht door de Feniciërs, een zeevaardersvolk dat door de Tunesische nazaten vernoemd werd naar hun woonplaats Carthago.

advertentie

Overblijfselen Carthaagse nederzetting Sa Caleta, Ibiza_{Photo: Stavros 1 CC 3.0 Unported no changes made}

Vanuit de havenstad Eivissa (Ibiza-stad) werd er door de Carthagers handel gedreven met andere havensteden in het Middellandse-Zeegebied. De Carthagers exploiteerden verder de zoutpannen van Ibiza en er werd lood gedolven. De bossen werden gebruikt voor het maken van schepen en verder verhandelden ze keramiek, gezouten vis, vijgen en amandelen. De beroemde Carthaagse veldheer Hannibal maakte gebruik van de kwaliteiten van de steenslingeraars. Onder zijn soldaten waren ca. 1000 “baliarides” uit Ibiza en Mallorca. Hannibal trok vaak ten strijde tegen de Romeinen, die in de laatste eeuwen voor het begin van de christelijke jaartelling de heerschappij rond de Middellandse Zee overnamen.

In 149 v.Chr. werden de Carthagers definitief door de Romeinen verslagen en de stad Carthago totaal vernietigd. In 123 v.Chr. werden Mallorca en Menorca bezet en het belangrijke handelscentrum Ibiza (Romeins: Ebusus) kreeg een speciale status als bondgenoot van het Romeinse rijk. De Romeinen bouwden op Ibiza de haven Porus Magnus (nu: Sant Antoni de Portmany) en op Formentera zijn verschillende verdedigingswerken gevonden. Zeer belangrijk voor de Romeinen waren de zoutmijnen op Ibiza. Het zout werd vooral gebruikt voor het goed houden van voedingswaren op de schepen van de Romeinen. Ibiza en Formentera werden in de Romeinse tijd ook wel de Pitiusa-eilanden genoemd naar de vele naaldbomen die toen nog op de eilanden groeiden.

Vanaf de 2e eeuw werden de bewoners van de Balearen gekerstend en vanaf de 5e eeuw werden de eilanden achtereenvolgens bezet door Vandalen, Byzantijnen en Germaanse Visigoten. Dit was mogelijk doordat het West-Romeinse rijk in de 5e eeuw ineenstortte.

Moren en Catalanen

advertentie

Taifa van Denia_{Photo: Tyk CC 3.0 Unported no changes made}

Al vanaf de 7e eeuw probeerde de Moren uit Noord-Afrika de Balearen te annexeren, maar hun pogingen hadden pas succes in 902. De leider van de Moren, Isam al Jawlani van het emiraat van Córdoba, benoemde een islamitische gouverneur die zich op Mallorca vestigde. De Moren noemden Ibiza Yebisha, een tijd later Eivissa, een naam die de bewoners nu nog steeds gebruiken. De eilanden werden door de Moren voornamelijk gebruikt om aanvallen uit te voeren op de Franse en Catalaanse kusten. Rond het jaar 1000 viel het emiraat Córdoba uit elkaar en werden de Balearen overgenomen door het islamitische koninkrijk Denia.

In 1077 werden de Balearen een onafhankelijke ‘taifa’ (taifa’s waren de gebieden die na de val van het emiraat Córdoba uiteenvielen. Belangrijkste inkomstenbron in die tijd was de piraterij en vooral de handelsvloot van Pisa had daar veel onder te lijden. Samen met de Catalanen ondernam Pisa in 1114 een strafexpeditie naar de Balearen en de stad Medina Mayurqa werd totaal vernietigd. De bewoners van de eilanden kregen echter hulp uit onverwachte hoek, namelijk van de Almoraviden, een islamitische sekte uit Noord-Afrika. De tegenstanders uit Pisa en Catalonië sloegen op de vlucht, maar in 1203 werden de Balearen alsnog bezet, nu door de Almohadians uit Denia en Algerije.

Enige opmerkelijke zaken in deze periode waren de aanleg van een nu nog steeds functionerend irrigatiesysteem en de redelijke mate van godsdienstvrijheid die ondanks de islamitische overheersing gedoogd werd. Architectuur, kleding en muziek werden wel sterk beïnvloed door de Arabische cultuur.

Koninkrijk Mallorca

advertentie

Jaume I van Aragon, Ibiza_{Photo: Publiek domein}

In 1229 kwam er een einde aan de islamitische overheersing. Mallorca kwam nu onder het gezag van de veroveraar Jaume I van het Spaanse Aragón. In 1235 was de beurt aan Ibiza en het eiland kwam onder het gezag van de Catalaans-Aragónese confederatie en werd uiteindelijk een Catalaans domein. Het Catalaans werd in deze tijd ingevoerd als de officiële taal. In 1276 overleed Jaume I en zijn rijk werd verdeeld onder zijn twee zonen, waarvan Jaume II de Balearen kreeg. Op dat moment was het koninkrijk Mallorca onafhankelijk.

Onder Jaume II en Jaume III ging het de Balearen economisch zeer voor de wind, dit tot grote ergernis van de koning van Aragón. In de eeuwen hierna hadden Ibiza en Formentera veel te lijden onder de aanvallen van berber-piraten of “corsairs” uit Noord-Afrika. Spanje had ondertussen haar aandacht verlegd naar de nieuw ontdekte gebieden in Amerika. Ook vele Ibizensers waren geduchte zeerovers die zelfs van molotovcocktails (ampolles de foc = vuurflessen) gebruikt maakten. Als gevolg hiervan leefden er vele eeuwen slaven op Ibiza, zowel islamitische als christelijke. Deze praktijken stopten pas in 1824.

In de 14e eeuw kwamen de Aragónezen weer in beeld en in 1343 werden delen van de Balearen bezet door de legers van Pedro IV. Uiteindelijk werd koning Jaume III in 1349 definitief verslagen door Pedro en dat betekende het einde van het koninkrijk Mallorca, en het begin van een zeer moeilijke periode voor de bewoners van de eilanden. Zij moesten hoge belastingen gaan betalen en leefden daardoor in grote armoede. De rijke kooplieden konden hun gerieflijke leventje voortzetten en dat zorgde voor veel wrevel onder de gewone bevolking.

In 1391 en 1450 resulteerde dit in meerdere opstanden en sociale conflicten tussen de arme plattelandsbevolking en de stedelijke elite. De elite wist deze strijd in haar voordeel te beslechten en durfde het aan om de belastingen nog verder te verhogen. Tot halverwege de 17e eeuw bleef het zeer onrustig op met name Mallorca. Ook de adellijke families onderling en de piraterij zorgden voor veel onrust. Pas vanaf ca. 1650 begon de economie zich weer wat te herstellen.

advertentie

Spaanse successieoorlog_{Photo: Rebel redcoat CC 3.0 Unported no changes made}

Begin achttiende eeuw stierf de Spaanse tak van het Habsburgse Huis uit en er ontstond een oorlog tussen de troonopvolgers. Uit deze zogenaamde Spaanse Successieoorlog (1701-1714) kwamen de Bourbons als overwinnaars te voorschijn, en Filips V, een neef van de Franse koning, besteeg de Spaanse troon. Filips voerde een nieuw administratief-politiek systeem in wat voor de Balearen slecht uitpakte.

Zo werd het Castiliaans ingevoerd als officiële taal en de eilanden werden militair en economisch ondergeschikt gemaakt aan het vasteland van Spanje. In de achttiende eeuw werden er op Ibiza en Formentera nog meer wachttorens gebouwd om de eilanden beter te kunnen verdedigen.

Tussen 1808 en 1812 voerde Spanje de onafhankelijkheidsoorlog tegen het Frankrijk van Napoleon. De Balearen werden beschermd door de Engelsen waardoor veel mensen van het vasteland naar de eilanden vluchtten. Ook andere gebeurtenissen op het vasteland lieten hun sporen na en hadden grote invloed op de ontwikkeling van de Balearen. Dit werd nog versterkt toen er in 1837 een veerboot ging varen tussen Mallorca en het Spaanse vasteland.

In die tijd ontstond ook de beweging ‘La Renaixença’, die vooral opkwam voor de eigen identiteit van de eilanden. Met deze beweging werden de eerste stappen gezet op weg naar een grotere autonomie ten opzicht van het Spaanse moederland.

20e eeuw tot heden

Aan de relatieve rust tussen de beide wereldoorlogen kwam een einde in de jaren dertig van de vorige eeuw. Allereerst was daar natuurlijk de wereldwijde economische crisis die ook de Balearen trof, en in 1936 behaalde het volksfront, een samenwerkingsverband tussen communisten, socialisten, syndicalisten en liberale republikeinen, een verkiezingsoverwinning en kwam er een volksfrontregering aan het bewind. Hun grote tegenstander, generaal Francisco Franco, werd aanvankelijk nog ‘verbannen” als militair gouverneur naar de Canarische Eilanden.

Kaart Spaanse Burgeroorlog 1938_{Photo: Booshank at English Wikipedia CC 3.0 Unported no changes made}

In 1936 keerde hij echter terug naar het vasteland en sloot zich aan bij andere opstandige militairen. Er brak een burgeroorlog uit waaruit Franco in 1939 als overwinnaar te voorschijn kwam. De Balearen werden natuurlijk ook betrokken bij deze zwarte periode uit de Spaanse geschiedenis. In deze strijd steunden Ibiza en Mallorca vanaf het begin Franco, terwijl Menorca de kant van de volksfrontregering koos. Opvallend is dat onder het Franco-regime, zeker in de jaren veertig en vijftig van de vorige eeuw, de tijd op Ibiza vrijwel stilstond.

In de jaren vijftig kwamen de eerste hippies naar Ibiza, in de jaren zestig gevolgd door kunstenaars en schrijvers. Volgens de lokale bevolking is de datum 1 juni 1958 cruciaal geweest voor de ontwikkeling van Ibiza tot een waar toeristenparadijs. Dit was namelijk de dag dat het vliegveld geopend werd. Waardeloze stukken land werden steeds duurder, zeker toen de eerste toeristen op Ibiza landden. In nauwelijks twintig jaar tijd veranderde het eiland van relatieve armoedig tot een van de rijkste Spaanse provincies.

Hippie markt Ibiza_{Photo: DetFerMai CC 4.0 International no changes made}

Vanaf de jaren zeventig werden Ibiza en Formentera definitief ontdekt door de toeristen, die in groten getale genoten van de zon en de cultuur. Tragisch was het zeer ernstige vliegtuigongeluk op 7 januari 1972. 104 mensen werden gedood toen een passagiersvliegtuig tegen de berg Sa Talaia opvloog. In 1975 stierf Franco en Spanje veranderde onder de impulsen van koning Juan Carlos de Bourbon in een parlementaire democratie. Door die democratisering werden de provincies van Spanje steeds autonomer. De eerste eilandregering werd op 19 april 1979 geïnstalleerd en Cosme Vidal Juan was de eerste president. De volgend verkiezingen werden gewonnen door Antonio Mari Calbet, die twintig jaar aan het bewind bleef.

Op 29 oktober 1977 werd de eerste ‘groene’ partij (GEN) opgericht, die zich verzette tegen de totale afhankelijkheid van de toeristen industrie met al haar ernstige gevolgen voor de het milieu en de natuur op het eiland. In 1999 werd er door de GEN een demonstratie georganiseerd tegen de aanleg van een golfbaan in Cala d’Hort. Er namen 11.000 mensen aan deel, de grootste demonstratie ooit op Ibiza gehouden. Een van de gevolgen van deze demonstratie was de neergang van de Conservatieve Partij. De verkiezingen van 13 juni 1999 weren gewonnen door een linkse colaitie onder de naam Pacto met de eerste vrouwelijke president, Pilar Costa.

Ibiza Party Island_{Photo: Lim Ashley CC 2.0 Generic no changes made}

In de 21e eeuw komt de dancecultuur op en staat Ibiza voornamelijk bekend alls"Party Island".

Zie verder ook de geschiedenis van Spanje op Landenweb.

IBIZA LINKS

Advertenties
• Vliegennaar.nl | Ibiza vluchten.nl
• Ibiza Tui Reizen
• Naar Ibiza met Sunweb
• Ibiza Hotels
• Hotels Trivago
• Autohuur Ibiza
• Auto huren in Ibiza
• Boeken, ook tweedehands, over IBIZA bij Bol.com

Nuttige links

Ibiza Magazine (N)
Ibiza Startbelgië (N+E)
Reisinformatie Ibiza (N)

Bronnen

Mallorca & Ibiza, Menorca & Formentera

APA Publications

Mischke, R. / Ibiza, Formentera

Het Spectrum

Rokebrand, R. / Reishandboek Ibiza en Formentera

Elmar

Sale, R. / Ibiza & Formentera

Kosmos-Z&K

Schmid, N. / Ibiza, Formentera

Deltas

CIA - World Factbook

BBC - Country Profiles

laatst bijgewerkt oktober 2024
Samensteller: Arie Verrijp / Geert Willems