GROENLAND
Geschiedenis

To read about GREENLAND in English - click here

Groenland Hotels

Steden GROENLAND

Nuuk

Geschiedenis

Oudheid

De Inuit, de oerbewoners van Groenland, kwamen via Alaska naar het oosten getrokken en uiteindelijk via het Canadese Ellesmer Island op Groenland terecht gekomen. Dit alles moet zich ongeveer 5.000 jaar geleden hebben afgespeeld gedurende een klimatologisch warme periode. Deze steentijdmensen worden Independence-1- cultuur genoemd (naar de vindplaats van archeologische vondsten) en vestigden zich in het noorden van Groenland. Deze nomadische groep bestond waarschijnlijk uit niet meer dan ca. 500 personen die zich in leven hielden door de jacht op ijsberen, muskusossen en andere dieren.

Het Saqqaq-volk bereikte Groenland ca. 1.000 jaar voor Christus. Zij brachten als eersten honden mee die gebruikt werden als lastdieren. De Saqqaq-cultuur en de Independence-1-cultuur versmolten en vestigde zich wat zuidelijker ter hoogte van de Disko-baai (West-Groenland). Ongeveer 500 v. Chr. werd het klimaat weer kouder en verdween de Saqqaq- cultuur op mysterieuze wijze. Ca. 100 v. Chr. Vestigde de Dorset-cultuur zich op Groenland. Zij kwamen van het tot Canada behorende Baffin Island en introduceerden de harpoen en de eerste sneeuwhutten of iglo’s.

advertentie

Vikingtijd

Ca. 900 na Chr. raakte de viking Gunnbjørn Ulffson uit de koers op weg naar IJsland en overwinterde in een fjord in de buurt van Ammassalik aan de oostkust van Groenland. Hij was daarmee de eerste Europeaan op Groenland. Rond 950 arriveert Snæbjørn Galti die gevlucht was uit IJsland vanwege een familievete. Toen hij weer naar huis terugkeerde waren er vele compagnons van Galti gestorven. In 982 wordt de Noor Erik de Rode (Eiríkur Raude Porvaldsson) verbannen naar IJsland na een bloedwraak- kwestie. Hij zeilde echter door naar Groenland en rondde Kaap Farewell waarna hij landde op een klein eiland en daar ook overwinterde. De volgende zomer zeilde hij verder en bouwde een boerderij op een geschikt stuk land.

In 986 keerde Erik terug naar IJsland en prees “Grænland” aan als een uitstekend land om zich te vestigen. Dit was uiteraard alleen bedoeld om mensen naar Groenland te lokken. Niet lang daarna vertrok hij dan ook met dertig schepen naar Groenland, waarvan er maar veertien aankwamen. Er werden twee nederzettingen gesticht, allebei aan de westkust: de Oostkolonie (Østerbygd) en de Westkolonie (Vesterbygd) in het gebied van de tegenwoordige hoofdstad Nuuk. Op het hoogtepunt van de vikingtijd waren er 300 boerderijen op Groenland en woonden er ca. 5.000 vikingen.

De Dorset- cultuur en alle andere culturen gaan rond het jaar 1000 op in de Thule- cultuur, de laatste groep Inuit die Groenland bereikten en zich binnen 150 jaar over heel Groenland verspreidden. Zij gebruiken de kajak voor de robbenjacht en de hondenslede voor het vervoer van mensen en goederen. Een klimaatverandering in de 12e eeuw dwong de Thule zuidwaarts te gaan en als gevolg daarvan versplinterde de Thule-cultuur in een aantal subculturen. Er zijn veel archeologische bewijzen dat de hedendaagse Inuit, de Inussuk- cultuur, afstammen van de Thule.

advertentie

Noorse overheersing

In 1261 werd Groenland geannexeerd door Noorwegen en er werd een handelsmonopolie afgekondigd. Eind 13e eeuw werd het weer kouder op Groenland waardoor de gletsjers oprukten, dieren stierven van de kou en de zee bezaaid was met ijs waardoor scheepvaart niet meer mogelijk was. De toestand werd nog verergerd doordat de haven van Bergen in Noorwegen vernietigd was door de oorlog met de Hanse –steden in 1392. Hierdoor was er geen aanvoer van goederen en voorraden naar Groenland mogelijk. Rond 1400 was er geen enkel contact meer mogelijk met Groenland en een eeuw later waren alle Europeanen verdwenen. Er doen verschillende verhalen de ronde wat er met ze gebeurd is. Onwaarschijnlijk is dat ze door de Inuit uitgeroeid zijn omdat de Inuit daar de middelen niet voor hadden. Andere theorieën waren dramatische klimatologische veranderingen, een rupsenplaag, massale emigratie naar Noord- Amerika, totale vermenging met de Inuit of gekidnapt door Engelse piraten. Deze laatste theorie wordt enigszins ondersteund door op schrift gestelde documenten, maar verklaard nog steeds waarom alle inwoners op een gegeven moment verdwenen waren. De verdwijning van de Groenlandse kolonie blijft een van de grootste mysteries in de geschiedenis.

advertentie

Deense overheersing

Na de verovering door Denemarken van Noorwegen in 1380 en het verdwijnen van de Groenlandse kolonie duurde het een hele tijd voordat geprobeerd werd om van Groenland weer een kolonie te maken. Door de speculaties over een noordwest- passage via Groenland naar het Verre Oosten kwam Groenland weer in beeld. Ook de walvisvangst zorgde ervoor dat er jaarlijks rond de tienduizend Europeanen bestaande uit Denen, Britten, Noren, Hollanders, Duitsers en Basken in Groenland aan wal kwamen en zich daar uiteraard ook vermengden met de Inuit. Hoewel de Deense koning Christian IV al in 1605 Groenland claimde, duurde het tot 1721 voordat er weer een handelspost en een zendingspost gevestigd werden op Groenland. De missionarissen van de zendingspost waren zeer succesvol in het bekeren van de Groenlandse bevolking tot het christendom.

In 1776 riepen de Denen een handelsmonopolie uit waardoor alleen Deense schepen van de Koninklijke Groenlandse Handelsmaatschappij handel mochten drijven met Groenland. Dit handelsmonopolie zou uiteindelijk duren tot 1950. In 1888 slaagde Fridtjof Nansen erin om als eerste Europeaan het landijs over te steken. In 1924 werd de soevereiniteit over Groenland door Denemarken, betwist door Noorwegen. De zaak werd voorgelegd aan het Internationale Gerechtshof in Den Haag. Het resultaat was dat Denemarken de soevereiniteit kreeg over het gehele eiland.

In 1940 werd Denemarken bezet door de Duitsers en begin 1941 werden er al militaire bases door de Amerikanen gevestigd op Groenland hoewel ze op dat moment nog niet eens officieel in oorlog waren met de Duitsers. De Denen kwamen met de Amerikanen overeen dat de bases na de oorlog zouden worden afgebroken. Door de Koude Oorlog zou dit pas in 1958 gebeuren.

In 1953 werd Groenland officieel een provincie van Denemarken en werden de Groenlanders volwaardige Deense staatsburgers. Twintig jaar later wilde de bevolking van Groenland echter meer zeggenschap hebben, vooral over binnenlandse aangelegenheden. Op 1 mei 1979 werd het provinciebestuur vervangen door het Landsting (parlement) en de Landstyre (regering) nadat de Groenlandse bevolking zich in een volksstemming had uitgesproken voor gedeeltelijke autonomie.

De grootste partij van Groenland, de sociaal-democratische Siumut, vormde in december 2002 met de extreem-linkse IA (Inuit Ataqatigiit, Eskimo Broederschap) een regeringscoalitie. De nieuwe regering streefde naar meer onafhankelijkheid ten opzichte van Denemarken. Op 15 januari 2003 stapte de IA uit de coalitie, omdat de chef van de kanselarij een vrouw opdracht had gegeven boze geesten uit te drijven. Premier Enoksen vormde vervolgens een nieuw kabinet met de Atássut-partij.

Op 26 november 2008 spraken de Groenlanders zich in een referendum massaal uit (met een drie vierde meerderheid) voor zelfbestuur. Groenland krijgt hierdoor op 21 juni 2009 zelfbestuur, en daarmee ook zelfbeschikkingsrecht op de natuurlijke rijkdommen van het land. Groenland blijft overigens voorlopig nog wel in los verband onderdeel van het Deense koninkrijk. De autonomie van Groenland wordt uitgebreid naar dertig nieuwe terreinen, waaronder politie, rechtspraak en het maritieme milieu.

De linkse oppositiepartij Inuit Ataqatgiit (IA) won begin juni 2009 de parlementsverkiezingen in Groenland. Daarmee kwam er een einde aan de dertigjarige alleenheerschappij van de sociaaldemocratische Siumut-partij. Met 44% van de stemmen was de IA de grote winnaar. De Siumut-partij, die sinds 1979 de regering vormde, kreeg slechts 26% van de stemmen, een duidelijke afstraffing door de kiezers voor een serie corruptieschandalen. In 2013 wordt Aleqa Hammond van de Siumit-partij gekozen als eerste vrouwelijke premier. In oktober 2014 stapt ze op vanwege een schandaal rond haar uitgavepatroon. In december 1014 vormt de Siumut-partij na verkiezingen een nieuwe coalitie, Kim Nielsen wordt premier.

Mute Bourup Egede kwam in april 2021 aan de macht nadat zijn linkse Inuit Ataqatigiit-partij de parlementsverkiezingen had gewonnen met als inzet het stopzetten van een mijnbouwproject voor zeldzame metalen om milieuredenen.
Onenigheid over het project leidde eerder dit jaar tot de val van de vorige regering, wat de weg vrijmaakte voor vervroegde verkiezingen.

advertentie

GROENLAND LINKS

Advertenties
• Rondreizen Groenland
• Groenland Hotels
• Groenland Cruises Tui
• Hotels Trivago
• Reisgidsen en kaarten Groenland

Nuttige links

Groenland Startnederland (N+E)
Reisinformatie Groenland (N)
Reizendoejezo - Groenland (N)
Rondreis Groenland (N)

Bronnen

Stadler, H. / Groenland

ECI

Swaney, D. / Iceland, Greenland & Faroe Islands

Lonely Planet

CIA - World Factbook

BBC - Country Profiles

laatst bijgewerkt november 2024
Samensteller: Arie Verrijp / Geert Willems