ESWATINI
Samenleving

To read about ESWATINI in English - click here

Bouw je Zuid-Afrika-rondreis inclusief Swaziland

Samenleving

Staatsinrichting

De staatsvorm van Eswatini heeft het karakter van een absolute monarchie. De inmiddels herziene grondwet is onduidelijk over het verbod op politieke partijen. Daarbij behoudt de koning ook onder de nieuwe grondwet de ultieme rechterlijke, uitvoerende en wetgevende macht. De koning benoemt de rechters in het land maar ook de “Judicial Services Commission” (welke toeziet op de benoeming van rechters). Hij kan te allen tijde zijn vetorecht gebruiken en het parlement ontslaan, een recht waarvan hij regelmatig gebruik maakt. Het rechtssysteem is gebaseerd op Romeins-Nederlands- en gewoonterecht naar Zuid-Afrikaans model. In veel gevallen verwijst de grondwet naar het gewoonterecht, dat op zijn beurt echter nauwelijks gecodificeerd is. De Koning interpreteert het gewoonterecht veelal op eigen wijze. Daardoor blijven veel intransparante praktijken bestaan, die niet aan de democratische eisen van een moderne rechtsstaat voldoen. Eswatini heeft een parlement (National Assembly) dat vrijwel alleen adviserende bevoegdheden heeft. De leden worden via een weinig doorzichtige procedure in de lokale gemeenschappen aangewezen. Zij vertegenwoordigen officieel geen achterban. De regering legt verantwoording af aan het parlement. In de praktijk hebben de koning (Ngwenyama) en de koningin-moeder (Ndlovukazi) bijna absolute macht, alhoewel zij binnen het traditionele systeem wel gecontroleerd worden. Hoe dit proces verloopt, is echter ondoorzichtig en onduidelijk. De koning wordt omringd door diverse groepen van adviseurs, onder meer bestaande uit leden van de koninklijke familie, stamoudsten, traditionele heelmeesters en vertegenwoordigers van het leger.

In 1978 is een traditioneel kiesstelsel - tinkhundla - ingevoerd. Dit stelsel is gebaseerd op het stemmen op een individu en niet een partij. Het kiessysteem omvat drie fasen: in eerste instantie nomineren de lokale stamhoofden een groot aantal kandidaten voor de National Assembly, gevolgd door een eerste en tweede verkiezingsronde. Bij de verkiezingsronde worden uit deze kandidaten 55 van de 65 leden gekozen. Tien leden worden benoemd door de Koning. Van de 30 senatoren worden 20 leden door de koning benoemd, de overige leden worden door de Assembly gekozen.

advertentie

Politiek

De laatste jaren neemt de kritiek op de absolute monarchie toe. Dit verzet richt zich niet zozeer op afschaffing van de monarchie, als wel op de rol van het koningshuis waarbij wordt gestreefd naar een meer democratisch staatsbestel en het weer toelaten van politieke partijen. In 1996 werd de Constitutional Review Commission ingesteld, die een nieuwe grondwet moest voorbereiden. De Commissie rondde haar werk in 2004 af, maar de nieuwe grondwet (zie hierboven) blijft onderwerp van kritiek. In december 2005 veroorzaakten Molotov-coctails op parlementsgebouwen en huizen van parlementsleden veel politieke onrust. Vijftien personen werden gearresteerd maar in maart 2006 op borgtocht vrijgelaten. Inmiddels is één persoon veroordeeld tot een lichte straf. Het huidige parlement heeft zitting tot 2008. Indien blijkt dat ook bij de volgende verkiezingen geen politieke partijen worden toegelaten, kan gevreesd worden voor meer protesten en politieke onrust.

De binnenlandse politiek in Eswatini kenmerkt zich door de strijd tussen de “traditionelen” en de “modernisten”. De oppositie tegen het regerend koningshuis (de “modernisten”) wordt bepaald door twee politieke groeperingen: het Ngwane National Liberatory Congress (NNLC) en het meer links-georiënteerde People’s United Democratic Movement (PUDEMO). Hoewel de stem van oppositionele krachten in het land zich steeds luider laat horen, lijkt de voornamelijk rurale en traditioneel ingestelde Eswatini-bevolking (nog) niet in staat en bereid om op korte termijn verandering in de politieke situatie van Eswatini teweeg te brengen. De Southern African Development Community (SADC) buurlanden hebben zich slechts in zeer bedekte termen negatief uitgelaten over het gebrek aan democratische ontwikkeling in het land. De EU is een politieke dialoog aangegaan en verschillende lidstaten waaronder Nederland, hebben regelmatig hun zorgen geuit over de politieke situatie in het land. Hoewel zich positieve ontwikkelingen hebben voorgedaan, bijvoorbeeld op het gebied van het herstel van de rechtsstaat en de ratificatie van een aantal mensenrechten-verdragen van de Verenigde Naties, is de EU teleurgesteld over de voortgang op het gebied van democratie en goed bestuur. De EU heeft het geweld van eind 2005 openlijk veroordeeld.

Een ander heet hangijzer en katalysator voor onrust, naast corruptiepraktijken en overmatige bestedingen van de koning, is de slechte economische situatie in het land. Als gevolg van het ineenstorten van de textielindustrie, de lagere suikerprijzen, extreme droogte en slecht economisch beleid (zie ook paragraaf 3.6) is het aantal banen met de helft afgenomen en leeft ruim tweederde van de Eswatini’s beneden de armoedegrens. De vakbond Eswatini Federation of Trade Unions (SFTU), radicaler dan de Eswatini Federation of Labour (SFL) en de Sive Siyinqaba Sibhale Sinje, fungeert als een belangrijke mobilisator om de onvrede te uiten.

De actuele politieke situatie staat beschreven in het hoofdstuk geschiedenis.

Economie

Vóór de onafhankelijkheid in 1968 was de economie van Eswatini grotendeels gestoeld op landbouw. Sinds de jaren tachtig is de nadruk meer komen te liggen op de agro-industrie en is het aandeel van de landbouw in het bruto nationaal product teruggelopen naar slechts 6,5% (2017). De industriële sector, waaronder de textielindustrie, beslaat nu circa 45% van het BNP. De dienstensector is goed voor 48,6% van het BNP.

Ruim 60% van het land valt onder zeggenschap van de Koning onder het Eswatini Nation Land (SNL) pact en wordt verdeeld en beheerd door de lokale stamhoofden. Naar het principe van gemeenschappelijk gebruik wordt het vooral gebruikt voor veehouderij en het verbouwen van maïs. Niettemin belemmert het ontbreken van eigendomsrechten toekomstige investeringen in het land. De overige 40% van het land is in particulier eigendom en wordt met name gebruikt voor de commerciële teelt. Suiker, katoen, citrusvruchten en ananas zijn de belangrijkste exportproducten. Andere producten zoals asbest, kolen en diamanten worden in beperkte mate in de mijnbouw gewonnen en dienen bijna uitsluitend voor de export. Het toerisme is in Eswatini nog een beperkte sector, maar biedt mogelijkheden voor groei. Eswatini is samen met Botawana, Lesotho, Namibië en Zuid-Afrika verenigd in een douane-unie: de Southern African Customs Union (SACU) die opgericht werd in 1969. Eswatini is voor ongeveer 50% afhankelijk van de via deze unie verkregen inkomsten.

De economische positie van Eswatini is zwak en is de afgelopen jaren verder ondermijnd door de crisis in de rechtsstaat van het land, zwak bestuur, het ineenstorten van de textielsector en de extreme droogte in 2003 en 2004 die de agrarische sector een flinke slag heeft toegediend. De effecten van de HIV/AIDS-epidemie lijken hiernaast ook steeds sterker zichtbaar te worden: zo komen de uitgaven aan de gezondheidszorg steeds meer onder druk te staan en dalen de inkomsten uit arbeid als gevolg van de gevolgen van HIV/AIDS op de arbeidsmarkt. De jaarlijkse economische groei was in 2010-2013 nagenoeg nihil en de bevolkingsgroei werkt negatief. In 2017 is er sprake van een economische groei van 1,7%. De inflatie is relatief laag met 6,2% in 2017. Het monetaire beleid wordt vooral bepaald door de ontwikkelingen in dit buurland.

De Eswatini regering heeft economische liberalisatie en privatisering tot prioriteit van haar economisch beleid gemaakt, maar het beleid is voornamelijk reactief en zwak bestuur vormt een belemmering voor de uitvoering ervan. De aanpak van de AIDS-epidemie heeft eveneens prioriteit, al blijft dit grotendeels afhankelijk van (buitenlandse) donoren. Het gebrek aan goed bestuur kan deze donorsteun in gevaar brengen. Al met al heeft de economische terugval geleid tot een forse stijging van de armoede in het land: tweederde van de Eswatini’s leeft inmiddels onder de armoedegrens en rond de 30% is werkloos (2017).