DUITSLAND
Samenleving
Samenleving
To read about GERMANY in English - click here
| ANWB vakantie boeken Duitsland |
Steden DUITSLAND
| Berlijn | Dortmund | Frankfurt |
| Hamburg | Heidelberg | Keulen |
Populaire bestemmingen DUITSLAND
| Beieren |
Samenleving
Staatsinrichting
De grondwet van 23 mei 1949 verklaarde de Bondsrepubliek tot een “federatieve, democratische, parlementaire en sociale rechtsstaat”.
In Duitsland zijn de drie machten bij de centrale regering als volgt verdeeld:
- wetgevend: de Bondsdag en de Bondsraad
- uitvoerend: de Bondsregering en de bondskanselier
- rechtsprekend: het Bundesverfassungsgericht en de rechterlijke macht in het algemeen
| advertentie |
|
|
Overzicht politieke systeem in DuitslandPhoto: Mortadelo2005, CC 3.0 Unported no changes made
De Bondsdag, het parlement, is het hoogste orgaan en oefent de wetgevende macht uit. De Bondsdag is te vergelijken met de Nederlandse Tweede kamer. De Bondsdag wordt voor vier jaar door het volk gekozen via algemeen direct kiesrecht, volgens een stelsel dat een compromis vormt tussen de evenredige vertegenwoordiging en het meerderheidsstelsel. In bepaalde gevallen kan hij ontbonden worden.
De belangrijkste taken zijn: wetgeving, het controleren van de regering en het kiezen van de bondskanselier. Op dit moment telt de Bondsdag 672 afgevaardigden die in 1999 van Bonn naar Berlijn verhuisd zijn.
De Bondsraad bestaat uit 69 leden van de zestien Duitse deelstaatregeringen (drie, vier, vijf of zes naar gelang het aantal inwoners van de desbetreffende deelstaat). De Bondsraad heeft o.a. een opschortend vetorecht tegen de meeste wetten die door de Bondsdag zijn aangenomen.
De Bondsraad is enigszins te vergelijken met de Nederlandse Eerste Kamer. Het grote verschil is dat de Bondsraad een grote stem heeft bij de totstandkoming van wetten die de deelstaten betreffen.
De politieke machtsverhoudingen in de Bondsraad zijn afhankelijk van de partijsamenstelling van de deelstaatregeringen. Het kan zo zijn dat de Bondsraad een andere meerderheid heeft dan de Bondsdag.
| advertentie |
|
Gebouw in Berlijn waar de bondsraad van Duitsland zeteltPhoto: campsmum / Patrick Jayne and Thomas CC 2.0 Generic no changes made
De Bondsregering bestaat uit de bondskanselier (de voorzitter van de regering), en de bondsministers. De bondskanselier wordt door de Bondsdag benoemd op voordracht van de bondspresident; de bondsministers worden door de bondspresident benoemd op voordracht van de bondskanselier. De bondskanselier heeft een grote persoonlijke macht want stippelt bijvoorbeeld de richtlijnen voor het regeringsbeleid uit, waardoor hij grote achting binnen het kabinet heeft.
Hoewel alle ministers verantwoording schuldig zijn aan de Bondsdag, kan alleen tegen de kanselier een zogenaamde “constructieve motie van wantrouwen” worden aangenomen, aangezien hij het enige kabinetslid is dat door het parlement gekozen is. Hij hoeft dan slechts af te treden indien de meerderheid het eens is over de keuze van een opvolger.
In de Duitse naoorlogse geschiedenis is het tot nu toe één keer gebeurd dat een kanselier door zo’n motie naar huis werd gestuurd (Helmut Schmidt in 1982).
Overzicht Bondskanseliers Duitsland sinds 1949
| naam | periode | politieke partij |
| Konrad Adenauer (1876-1967) | 1949-1963 | CDU |
| Ludwig Erhard (1897-1977) | 1963-1966 | CDU |
| Kurt Georg Kiesinger (1904-1988) | 1966-1969 | CDU |
| Willy Brandt (1913-1992) | 1969-1974 | SPD |
| Walter Scheel (1919-2016) | 1974 | FDP |
| Helmut Schmidt (1918-2015) | 1974-1982 | SPD |
| Helmut Kohl (1930-2017) | 1982-1998 | CDU |
| Gerhard Schröder (1944-) | 1998-2005 | SPD |
| Angela Merkel (1954- ) | 2005- | CDU |
De bondspresident is het staatshoofd maar heeft slechts zeer beperkte bevoegdheden en het is dan ook voornamelijk een representatieve functie. De president ondertekent nieuwe wetten, waarna ze in functie treden. Hij wordt voor vijf jaar gekozen door de bondsvergadering, een college bestaande uit de Bondsdag en een gelijk aantal afgevaardigden, gekozen door de parlementen van de deelstaten en kan één keer herkozen worden.
De functie van bondspresident is te vergelijken met die van de Nederlandse koningin. Het grote verschil is dat de Duitse president op eigen titel gevoelige thema’s mag aansnijden, terwijl de Nederlandse koningin geen politieke uitspraken mag doen.
Overzicht Bondspresidenten Duitsland sinds 1949
| naam | periode | politieke partij |
| Theodor Heuss (1884-1963) | 1949-1959 | FDP |
| Heinrich Lübke (1894-1972) | 1959-1969 | CDU |
| Gustav Heinemann (1899-1976) | 1969-1974 | SPD |
| Walter Scheel (1919-2016) | 1974-1979 | FDP |
| Karl Carstens (1914-1992) | 1979-1984 | CDU |
| Richard von Weizsäcker (1920-2015) | 1984-1994 | CDU |
| Roman Herzog (1934-2017) | 1994-1999 | CDU |
| Johannes Rau (1931-2006) | 1999-2004 | SPD |
| Horst Köhler (1943- ) | 2004-2010 | CDU |
| Christian Wulff (1959- ) | 2010-2012 | CDU |
| Joachim Gauck (1940- ) | 2012-2017 | partijloos |
| Frank-Walter Steinmeier (1956- ) | 2017- | SPD |
De hoogste rechtsprekende macht in Duitsland is het constitutioneel gerechtshof of Bundesverfassungsgericht, en samengevat kan men stellen dat het waakt over de grondwet. Het bestaat uit twee senaten van elk acht rechters die voor de helft gekozen worden door de Bondsraad en voor de andere helft door een kiescommissie van de Bondsdag.
Zowel deelstaten als individuen die het niet eens zijn over de interpretatie van de grondwet kunnen het Bundesverfassungsgericht vragen een oordeel te vellen. Ook kan elke Duitse staatsburger een klacht bij het gerechtshof neerleggen en de uitspraak van het hof is bindend voor alle staatsorganen, partijen en personen.
| advertentie |
|
|
Gebouw van het Bundesverfassungsgericht in Karlruhe, DuitslandPhoto: Guido Radig at German Wikipedia CC 3.0 Germany no changes made
De deelstaten of Länder hebben elk hun eigen volksvertegenwoordiging, de Landtag. De Landtag kiest een minister-president, die de andere leden van de regering benoemt. In Hamburg en Bremen heeft men in plaats van de Landtag de Bürgerschaft en in plaats van de regering de Senat.
De grondwet bakent de bevoegdheden van Bond en de deelstaten af. Buitenlandse zaken, nationaliteit, geldwezen, maten en gewichten, spoorwegen, luchtverkeer, octrooi- en auteursrecht zijn aan de Bond voorbehouden, en verder geldt: “Bondsrecht breekt deelstaatrecht”.
Voor de huidige politieke situatie, zie hoofdstuk geschiedenis.
Kiesstelsel
Het Duitse kiessysteem verschilt sterk van en is ingewikkelder dan het Nederlandse systeem. Zo kan de Duitse kiezer twee keer haar of zijn stem uitbrengen. Met de eerste stem of “Erststimme” kiest een kiezer een kandidaat in haar of zijn district volgens het meerderheidsprincipe of “Mehrheits/Persönlichkeitswahl”. Met de tweede stem of “Zweitstimme” kan er op een partijlijst gestemd worden volgens het principe van evenredige vertegenwoordiging of “Verhältniswahl”.
De zetels worden verdeeld aan de hand van de op de lijsten van partijen of “Landeslisten” uitgebrachte stemmen (Zweitstimme). Aan de hand van deze stemmen wordt berekend hoeveel zetels een partij heeft gekregen op nationaal niveau, die daarna worden verdeeld per deelstaat.
| advertentie |
|
|
Uitslag landelijke verkiezingen Duitsland 2017Photo: JDuggan101 CC 4.0 International no changes made
Pas daarna wordt er gekeken naar het aantal Erststimmen. Het aantal “Direktmandaten” wordt vervolgens afgetrokken van het aantal mandaten waarop een partij in een deelstaat recht heeft volgens de tweede stem. Het aantal zetels dat overblijft wordt verdeeld onder de kandidaten die het hoogst op een Landesliste staan maar geen Direktmandat hebben behaald. Kort gezegd geeft de tweede stem de doorslag voor de zetelverdeling in de Bondsdag.
Normaal gesproken kan een politieke partij pas toe treden tot de Bondsdag als zij minstens 5% van de stemmen behaald heeft. Ook wanneer een partij in drie of meer kiesdistricten de meeste stemmen krijgt kan zij toetreden tot de Bondsdag. Zo’n partij krijgt de status van “Gruppe” en dan heeft men niet zoveel rechten als van een direct gekozen fractie. Een beperking is bijvoorbeeld dat een “Gruppe” niet in alle commissies is vertegenwoordigd.
De Bondsrepubliek is opgedeeld in 328 kiesdistricten of “Wahlkreise” en elke kiezer mag een stem uitbrengen op een kandidaat binnen zijn of haar kiesdistrict (Erststimme). De kandidaat die de meeste stemmen wint binnen een district, wordt direct gekozen in de Bondsdag (Direktmandat).
| advertentie |
|
|
Wahlkreisen (kiesdistricten) DuitslandPhoto: Wahlatlas CC 3.0 Unported no changes made
Administratieve indeling
Duitsland is onderverdeeld in 16 Länder, elk met een eigen grondwet en een direct gekozen parlement en regering. De deelstaten zijn veel zelfstandiger dan de Nederlandse provincies en mogen o.a. op het gebied van onderwijs, natuurbescherming, waterhuishouding en gezondheidszorg een eigen beleid bepalen, mits ze binnen de kaders van de wetten die de Bondsregering heeft opgesteld.
Op buitenlandse politiek, defensie, spoorwegen, en een deel van de belastingen hebben de deelstaten geen invloed. Op het gebied van strafrecht, vreemdelingenbeleid, woningbouw en milieuwetgeving zijn de bondsregering en de regeringen van de deelstaten samen verantwoordelijk.
Conflicten tussen de deelstaten en de federale regering worden vaak opgelost door het Bundesverfassungsgericht.
| advertentie |
|
|
Overzicht Duitse deelstatenPhoto: Christiaan CC 3.0 Unported no changes made
Overzicht deelstaten Duitsland
| naam | hoofdstad | inwoners | oppervlakte |
| Baden-Württemberg | Stuttgart | 10.716.000 | 35.751 km² |
| Bayern | München | 12.692.000 | 70.553 km² |
| Berlijn | n.v.t. | 3.500.000 | 889 km² |
| Brandenburg | Potsdam | 2.500.000 | 29.053 km² |
| Bremen | n.v.t. | 661.000 | 326 km² |
| Hamburg | n.v.t. | 1.774.000 | 755 km² |
| Hessen | Wiesbaden | 6.094.000 | 21.114 km² |
| Mecklenburg-Vorpommern | Schwerin | 1.600.000 | 23.170 km² |
| Niedersachsen | Hannover | 7.860.000 | 47.343 km² |
| Nordrhein-Westfalen | Düsseldorf | 17.860.000 | 34.070 km² |
| Rheinland-Pfalz | Mainz | 4.012.000 | 19.486 km² |
| Saarland | Saarbrücken | 990.000 | 2.570 km² |
| Sachsen | Dresden | 4.056.000 | 18.338 km² |
| Sachsen-Anhalt | Magdeburg | 2.232.000 | 20.443 km² |
| Schleswig-Holstein | Kiel | 2.831.000 | 15.731 km² |
| Thüringen | Erfurt | 2.155.000 | 16.251 km² |
Korte beschrijving alle deelstaten van Duitsland:
Baden-Württemberg
| advertentie |
|
|
Ligging Baden-Württemberg in DuitslandPhoto: TUBS CC 3.0 Unported no changes made
Baden-Württemberg is de derde grootste deelstaat van Duitsland en qua oppervlakte even groot als België en Luxemburg samen. Het land staat bekend als het belangrijkste hightechgebied van Duitsland en zelfs van Europa! Ondernemingen als Mercedes Benz, Bosch, Porsche en Zeiss zijn van oorsprong allemaal ondernemingen uit deze deelstaat. Verder is Baden-Württemberg het land van de kuuroorden en baden. De deelstaat ontvangt elk jaar miljoenen gasten.
De belangrijkste industrieën zijn de elektrotechniek, machinebouw en de automobielindustrie. Ook jonge industrieën als de biotechnologie, ICT-sector, medicijntechniek en microtechnologie worden in Baden-Württemberg steeds belangrijker. Er bestaan onder andere biotechnologieparken in Heidelberg, Freiburg, Ulm en Karlsruhe en er zijn circa 2.200 software ondernemingen in de deelstaat gevestigd. Ongeveer een derde van alle goederen en diensten die in de deelstaat zijn geproduceerd is bestemd voor de export. Het exportvolume van Baden-Württemberg is groter dan die van Spanje, Zwitserland of Zweden. Groeisectoren zijn delen van de dienstverlening en de bouwnijverheid.
Ongeveer 70 procent van de bevolking is woonachtig in de stedelijke gebieden en de grootste steden zijn: Stuttgart, Mannheim, Karlsruhe en Freiburg.
Beieren (Bayern)
advertentie
Ligging Beieren in DuitslandPhoto: TUBS CC 3.0 Unported no changes made
Beieren is de grootste deelstaat van Duitsland en qua oppervlakte net zo groot als de Benelux of Ierland. De deelstaat stond bekend als een economisch achtergebleven gebied met een sterk agrarisch karakter, maar heeft zich sinds de Tweede Wereldoorlog sterk ontwikkeld tot één van de meest ontwikkelde deelstaten op het gebied van industrie en dienstverlening. Het aandeel van landbouw aan het BBP is nu nog maar 1,3%.
In Beierenzijn meer dan 600.000 midden en kleinbedrijven (MKB) gevestigd. Meer dan 77% van de Beierse werknemers is werkzaam in het MKB. Vooral de bedrijfsgerichte dienstverlening heeft zich in de afgelopen jaren positief ontwikkeld. Deze sector laat tussen 1996 en 1999 een groei zien van 12.400 ondernemingen tot een totaal van 127.000. Het is vooral aan het MKB te danken dat de deelstaat Beieren het laagste percentage werklozen in de Bondsrepubliek heeft. De laatste vier jaar heeft het MKB voor 144.000 nieuwe arbeidsplaatsen gezorgd waar het verlies aan arbeidsplaatsen bij grote ondernemingen mee gecompenseerd is. Beieren heeft ook grote multinationals op haar grondgebied zoals Dasa-Aerospace, BMW, Adidas, Siemens en Audi. Beieren heeft ook veel technologische sectoren zoals informatie- en communicatietechnologie, geneesmiddelenindustrie, biotechnologie en ruimetvaarttechnologie. Op het gebied van dienstverlening is Beieren vestigingsplaats nummer één en voor banken nummer twee in Duitsland. De regio München telt meer dan 10.000, veelal jonge, mediaondernemingen (gedrukte media, audiovisuele media, multimedia, reclame en informatiediensten).
De zes belangrijkste industrieën naar omzet zijn:
1. Automobielindustrie
2. Machinebouw
3. Elektrotechniek
4. Voedingsindustrie
5. Chemische industrie
6. Radio-, TV- en perstechniek
Berlijn
| advertentie |
|
|
Ligging Berlijn in DuitslandPhoto: TUBS CC 3.0 Unported no changes made
Berlijn is de hoofdstad van Duitsland en wordt ook beschouwd als één van de zestien deelstaten. In Berlijn wonen ongeveer evenveel mensen als in heel Ierland. De kleine deelstaat ligt midden in de deelstaat Brandenburg.
De dienstverlening is de grote motor achter de economie van BerlijnBelangrijke kernsectoren in Berlijn zijn verkeerstechniek, biotechnologie, media en communicatie, milieutechniek en de farmaceutische industrie.
De mediasector in Berlijn is één van de belangrijkste in Duitsland. Berlijn heeft 7.700 ondernemingen en ongeveer 70.000 werknemers die actief zijn in de media- en communicatiesector. In de stad concurreren 20 radiostations en 7 televisieomroepen produceren in Berlijn hun programma’s. Berlijn is ook de tweede uitgeversstad van Duitsland. Er verschijnen in Berlijn meer lokale publicaties dan waar ook in Europa. Er verschijnen onder andere 7 dagbladen, 4 zondagskranten, 1 weekkrant en 11 stadsmagazines.
De industrie in Berlijn wordt gekenmerkt door kleine en middelgrote ondernemingen. Van de 2.200 ondernemingen heeft 94 procent minder dan 200 werknemers in dienst. De grootste werkgevers in Berlijn zijn Deutsche Bahn AG, Siemens AG, Bankgesellschaft Berlin. Belangrijke productiebedrijven in Berlijn zijn: BMW (motorfietsen), Mercedes (automotoren), Ford, DaimlerChrysler, Gilette, Philip Morris en Samsung. Enkele ondernemingen met een (Europees) hoofdkantoor in Berlijn zijn: Siemens, Deutsche Bahn, Debis, IBM Deutschland en Coca-Cola. Ook zijn de medische en biotechnologie belangrijke sectoren met groeipotentieel. Berlijn is op dit moment de belangrijkste biotechniekregio met meer dan 120 bedrijven.
Brandenburg
Ligging Brandenburg in DuitslandPhoto: TUBS CC 3.0 Unported no changes made
Brandenburg grenst aan Polen en dit maakt de deelstaat interessant voor ondernemers die ook geïnteresseerd zijn in Oost-Europa als afzetgebied. De deelstaat is qua oppervlakte te vergelijken met België< en de grootste steden van Brandenburg zijn Potsdam, Cottbus en Brandenburg.
De deelstaat blijft samen met Mecklenburg-Vorpommern het zorgenkindje van de Neue Bundesländer. De economische groei blijft achter bij de andere deelstaten en het werkloosheidspercentage is nog steeds hoog (17,9 procent in juli 2000).
Het opleidingsniveau is Brandenburg is hoog want meer dan 80 procent van de bevolking heeft een opleiding genoten en één op de drie mensen bezit een hogeschool- of universiteitsdiploma.
Belangrijke industrietakken zijn energie, chemie, spoorwegbouw en houtverwerking, maar ook nieuwe industrieën als verkeerstechniek (lucht- en ruimtevaart), biotechnologie, media en communicatie en elektrotechniek komen sterk op. De grootste branche in Brandenburg is nog steeds de voedingsmiddelenindustrie die goed is voor een omzet van ongeveer 4 miljard mark.
Verder is Brandenburg bestemmingsland nummer één van de nieuwe deelstaten met betrekking tot toerisme. Er zijn circa 7.000 horecabedrijven die 45.000 mensen in dienst hebben en voor een omzet zorgen van ca. 909 miljoen euro.
Grote ondernemingen die zich in Brandenburg gevestigd zijn onder andere BMW/Rolls-Royce, Mercedes-Benz, ABB, Bosch-Siemens en BASF.
In Brandenburg zijn meer dan twintig Nederlandse ondernemingen actief.
Bremen
Ligging Bremen in DuitslandPhoto: TUBS CC 3.0 Unported no changes made
De kleinste deelstaat van Duitsland is Bremen en bestaat uit de stad Bremen en de havenstad Bremerhaven. Het gebied tussen Bremen en Bremerhaven (65 km) behoort niet tot de deelstaat Bremen maar tot de deelstaat Niedersachsen.
Er zijn meer dan 20.000 bedrijven in Bremen gevestigd. Transport, logistiek, scheepvaart en handel zijn de belangrijkste economische sectoren voor Bremen. Maar ook de automobielindustrie en de voedingsindustrie (bier, vis, koffie, chocolade) zijn in Bremen goed vertegenwoordigd. Enkele grote producenten zijn Beck & Co (Beck's Bier), Kellogg's, Kraft Jacobs Suchard en Nordsee.
Verder wordt Bremen ook wel aangeduid als call-center-city van Duitsland. Er zijn in Bremen ongeveer 40 call-centers met in totaal 2.000 werknemers.
Andere belangrijke industrieën zijn: staalproductie, elektrotechniek en vliegtuigbouw.
Hamburg
Ligging Hamburg in DuitslandPhoto: TUBS CC 3.0 Unported no changes made
De stadstaat Hamburg is na Berlijn de stad met de meeste inwoners in Duitsland. De 1,7 miljoen inwoners zorgen voor 4 procent van het totale bruto binnenlands product van Duitsland. De stad beschikt over één van de grootste havens van de wereld en ligt centraal tussen Scandinavië, Oost- en West-Europa.
Handel en dienstverlening zijn belangrijke economische sectoren in Hamburg, en ongeveer 75 procent van de beroepsbevolking is werkzaam in de dienstverlening. Met name verzekeringsmaatschappijen, banken, softwareontwikkelaars, consultants, advocaten, brancheorganisaties en handelsondernemingen zijn in Hamburg goed vertegenwoordigd. Verder is Hamburg samen met het Franse Toulouse toonaangevend op het gebied van de civiele luchtvaartindustrie in Europa. In Hamburg zijn de belangrijke ondernemingen Airbus en Lufthansa Technik gevestigd en de stad beschikt over een internationale luchthaven. Verschillende uitgeverijen, televisieomroepen, PR- en reclamebureaus en filmbedrijven hebben Hamburg als vestigingsplaats gekozen.
Van de 500 omzetsterkste ondernemingen in Duitsland zijn er 41 gevestigd in Hamburg en er zijn ongeveer 2.300 buitenlandse ondernemingen in Hamburg actief.
Hessen
Ligging Hessen in DuitslandPhoto: TUBS CC 3.0 Unported no changes made
De deelstaat Hessen is het verkeers- en dienstverleningscentrum van Duitsland. Het economische zwaartepunt is de Rhein-Main Region met als voornaamste stad Frankfurt. Frankfurt am Main is de grootste stad van Hessen en een van de belangrijkste financiële- en handelsplaatsen van Europa. Er hebben zich meer dan 400 financiële instellingen gevestigd, waarvan ruim tweederde buitenlandse banken zijn. Verder beschikt Frankfurt over het grootste station en de één na belangrijkste luchthaven (na Londen Heathrow) van Europa.
Naast de financiële dienstverlening en de transportsector staat Hessen ook bekend als beursland. Ongeveer 41 procent van alle Duitse beurzen vinden in Hessen Frankfurt plaats. Hessen heeft niet alleen maar dienstverlenende bedrijven, maar ook de industrie is in Hessen vertegenwoordigd. De grootste industriële sector is de chemische/farmaceutische industrie, de auto-industrie, de machinebouw, softwarebedrijven en de kunststof/gummi-industrie.
Enkele belangrijke ondernemingen in Hessen zijn: Opel, AEG, Deutsche Bank AG, Deutsche Bundesbahn, Mannesmann, Siemens, Linde, Hoechst, Lufthansa, FedEx, UPS, EMS en DHL.
De grootste steden van Hessen zijn: Frankfurt am Main, Wiesbaden, Kassel, Darmstadt en Offenbach am Main.
Mecklenburg-Vorpommern
Ligging Mecklenburg-Vorpommern in DuitslandPhoto: TUBS CC 3.0 Unported no changes made
Mecklenburg-Vorpommern is de meest noordoostelijke deelstaat van Duitsland en ligt centraal gelegen tussen Hamburg, Berlijn en het Poolse Szczecin. Mecklenburg-Vorpommern is de dunst bevolkte deelstaat van Duitsland en heeft een zeer hoog werkloosheidscijfer. In 1999 bedroeg het gemiddelde werkloosheidscijfer 19,4 procent. Het land is nog steeds in opbouw en investeringen door de overheid zijn nog steeds noodzakelijk.
De deelstaat heeft een maritiem karakter. Dit komt niet alleen door de kustlijn die een lengte heeft van 354 kilometer maar ook door de verschillende binnenmeren. Het grootste meer van Duitsland, Müritz, ligt in Mecklenburg-Vorpommern. De scheepsbouw is dan ook een belangrijke sector in Mecklenburg-Vorpommern.
In 2002 plaatste de UNESCO de Hanzesteden Stralsund en Wismar op de lijst van Werelderfgoederen. De steden staan bekend als vertegenwoordigers van de zogeheten Duitse"baksteengotiek".
Nedersaksen (Niedersachsen)
Ligging Nedersaksen in DuitslandPhoto: TUBS CC 3.0 Unported no changes made
Niedersachsen is de op één na grootste deelstaat van Duitsland en is groter dan bijvoorbeeld Nederland, België of Denemarken. De meeste inwoners en industrie zijn te vinden in het zuidelijke gedeelte van de deelstaat in de gebieden rond Hannover, Braunschweig en Hildesheim.
Meer dan 60% van het land in wordt voor landbouwactiviteiten gebruikt en toch is Niedersachsen geen agrarische deelstaat meer. Minder dan 4 procent van de beroepsbevolking is namelijk werkzaam in de landbouw. De meeste arbeidskrachten (39 procent) zijn actief in de dienstverlening. Ongeveer 30 procent van de beroepsbevolking is werkzaam in de industrie en 20 procent in de handel en transportsector.
Transport en logistiek zijn belangrijke factoren in Niedersachsen doordat belangrijke Noord-Zuid en Oost-West verbindingen dwars door de deelstaat lopen. Niedersachsen beschikt over een uitgebreide en kwalitatief hoogstaande verkeersinfrastructuur. Verder zijn ook de verzekeringssector, automobielsector en hoogwaardige industrieën, zoals de ICT sector en de biotechnologie, in Niedersachsen aanwezig.
Enkele grote ondernemingen in Niedersachsen zijn Volkswagen, Continental, Polygram, AEG, IBM, Minolta, Toshiba en Solvay. Verder zijn ook TUI, Duitsland grootste touroperator, en natuurlijk Deutsche Messe AG gesitueerd in Niedersachsen. In totaal zijn er 243.000 bedrijven in Niedersachsen gevestigd.
Noordrijn-Westfalen (Nordrhein-Westfalen)
Ligging Noordrijn-Westfalen in DuitslandPhoto: TUBS CC 3.0 Unported no changes made
Noordrijn-Westfalen is de belangrijkste deelstaat van Duitsland. Hier wonen de meeste inwoners en ongeveer 22 procent van het bruto binnenlands product wordt hier gegenereerd. Noordrijn-Westfalen is even groot als België en Luxemburg samen en heeft meer inwoners dan heel Nederland. Ook voor Nederland is dit een belangrijke deelstaat. Van de totale Nederlandse export naar Duitsland gaat er ruim 30% naar deze Duitse deelstaat.
Bijna alle industrieën zijn hier vertegenwoordigd en belangrijke sectoren zijn de technologie en de dienstverleningssector. De belangrijkste subsectoren zijn chemie, machinebouw, staalindustrie, voedingsmiddelenindustrie, metaalverwerking/automobielindustrie, elektronicasector en de papier-, uitgevers- en drukindustrie. 20 van de 40 grootste bedrijven van Duitsland zijn in NRW gevestigd waaronder VEBA, Deutsche Telekom, RWE, Bayer, Thyssen, Mannesmann, Ford, Krupp-Hoesch, Bertelsmann en Henkel.
Wat Nederland betreft: ons land is de eerste exporteur naar Noordrijn-Westfalen en de tweede importeur van Noordrijn-Westfalen.
Rijnland-Pfalz (Rheinland-Pfalz)
Ligging Rijnland-Pfalz in DuitslandPhoto: TUBS CC 3.0 Unported no changes made
Rijnland-Pfalz heeft een mooi en afwisselend landschap waadoor de Rijn en de Moezel zich een weg banen. Rijnland-Pfalz is het grootste wijnbouwland van Duitsland.
Het grootste chemieconcern van Europa, BASF, zetelt in Rijnland-Pfalz. BASF is met 44.850 werknemers de grootste werkgever in Rijnland. Verder is Rijnland de vestigingplaats van onder andere de glasfabriek Schott, Mercedes, Boehringer, Opel, IBM en de RTV-zenders ZDF, SAT1, 3sat en SWR.
De chemische industrie is de belangrijkste industrie in Rijnland-Pfalz met een omzet van meer dan 30 miljard mark. Verder zijn de machinebouw en de auto-industrie ook hier motoren achter de economie van het land. Andere grote industrieën zijn de kunststofindustrie, glasindustrie, metaalverwerking en de papier- en drukindustrie.
In 2002 plaatste de UNESCO het 65 kilometer lange Mittelrheintal tussen de steden Bingen en Koblenz op de kijst van Werelderfgoederen. In het Rijndal ligt onder meer de rots waarop volgens de legende de verleidelijke Loreley voorbijvarende schippers in het verderf stortte met haar gezang.
Saarland
Ligging Saarland in DuitslandPhoto: TUBS CC 3.0 Unported no changes made
Saarland is de kleine deelstaat van Duitsland en is net zo groot als de provincie Drenthe. De dienstverlening is een belangrijke motor achter de economie in Saarland en daaronder vallen toerisme, softwareontwikkeling, telecommunicatie en consultancy. Vooral het toerisme is in de afgelopen sterk gestegen. Sinds 1986 is het aantal overnachtingen in Saarland verdubbeld en er werken circa 20.000 mensen in deze sector.
De grootste groeisectoren in de industrie zijn de machinebouw, de automobielindustrie, de kunststofverwerkende industrie en de metaalverwerkende industrie geconstateerd. Twee grote ondernemingen in Saarland zijn Ford en Villeroy & Boch.
Saksen (Sachsen)
Ligging Saksen in DuitslandPhoto: TUBS CC 3.0 Unported no changes made
Sachsen grenst aan Tsjechië, Polen en enkele andere Duitse deelstaten. Door deze gunstige geografische ligging vervult Sachsen een belangrijke brugfunctie tussen Oost- en West-Europa. Qua inwoners is het land even groot als Denemarken en daarmee de grootste Oost-Duitse deelstaat. De deelstaat heeft een jonge bevolking met een gemiddelde leeftijd van 35 jaar. Het gemiddelde ligt hiermee een jaar lager dan in de andere nieuwe deelstaten en drie jaar lager dan in de oude deelstaten.
Van alle Oost-Duitse deelstaten gaat het relatief het beste met Sachsen. Weliswaar is de economische groei zeker niet overweldigend te noemen (1,3 procent in 1999); de exportquote neemt daarentegen gestaag toe (24,4 procent in 1999). De deelstaat is zeer populair bij nieuwe investeerders vanwege goede vestigingsplaatsfactoren zoals een uitstekend communicatienetwerk en infrastructuur, goed opgeleid personeel, goede investeringsregelingen en de nabijheid van hogescholen en universiteiten.
De werkloosheid is net als in de andere Oost-Duitse deelstaten vrij hoog. In 1999 bedroeg het werkloosheidscijfer 18,6 procent, iets onder het gemiddelde van alle Oost-Duitse deelstaten (19,1 procent).
Bijna alle industrieën zijn in Saksen vertegenwoordigd. Een belangrijke industrie in Saksen is de micro-elektronica en verder traditionele industrieën als de textielindustrie, de machinebouw en de auto-industrie. Enkele grote bedrijven in Saksen zijn Audi, Melitta, Stabag, Wella en de Dresdner Bank.
Saksen-Anhalt (Sachsen-Anhalt)
Ligging Saksen-Anhalt in DuitslandPhoto: TUBS CC 3.0 Unported no changes made
Saksen-Anhalt is ongeveer net zo groot als Hessen en ca. 25% van de bevolking woont in de steden Halle, Magdeburg en Dessau. Rond Saale en Unstrut liggen de meest noordelijke wijngebieden van Duitsland.
Chemie, machinebouw en de voedingsindustrie zijn de belangrijkste industrieën. Coca Cola, Nestlé, Erasco, Elf, Akzo Nobel, Dow Chemical en Bayer hebben veel geïnvesteerd in deze regio.
Sleeswijk-Holstein (Schleswig-Holstein)
Ligging Sleeswijk-Holstein in DuitslandPhoto: TUBS CC 3.0 Unported no changes made
Sleeswijk-Holstein is de meest noordelijke deelstaat van Duitsland en grenst onder andere aan Denemarken en aan de Noord- en Oostzee. Sleeswijk-Holstein verbindt Scandinavië met West-Europa en de deelstaat vormt dan ook een distributieschakel tussen deze twee gebieden. Het kanaal tussen de Noord- en Oostzee is één van de drukste (aangelegde) kanalen van de wereld.
Hamburg ligt vlakbij Sleeswijk-Holstein en de deelstaat profiteert daar behoorlijk van. Veel industrieën liggen in de buurt van Hamburg, maar nog net op het grondgebied van Sleeswijk-Holstein. In totaal zijn er ongeveer 100.000 bedrijven in de deelstaat gevestigd.
Belangrijke sectoren in Sleeswijk-Holstein zijn de machinebouw (Krupp Maschinebau), de voedingsindustrie, meet- en regeltechniek, chemische industrie en de uitgeverijbranche (Axel Springer Verlag). Omdat de deelstaat van oudsher erg sterk was in de landbouwsector heeft de voedingsindustrie zich hier zeer goed kunnen ontwikkelen.
Thüringen
Ligging Thüringen in DuitslandPhoto: TUBS CC 3.0 Unported no changes made
Thüringen ligt centraal in Duitsland en de belangrijkste steden zijn de hoofdstad Erfurt en de steden Gera, Jena en Weimar. Samen met het aangrenzende Saksen is Thüringen het meest geïndustrialiseerd van de Neue Bundesländer.
De industrie is de grootste motor van de economische groei in de deelstaat en wordt zeer sterk gedomineerd door het midden- en kleinbedrijf.
De elektrotechniek, optische industrie, fijnmechanica, machinebouw en de automobielindustrie zijn de industrieën die kenmerkend zijn voor Thüringen, naast handel en logistiek. Ikea heeft bijvoorbeeld in Saksen haar distributiecentrum staan en ook Otto en METRO zijn in Thüringen gevestigd. Andere industrieën die in Thüringen aanwezig zijn: voedingsindustrie, metaalindustrie en de glas- en keramische industrie.
Erfurt is, behalve regeringscentrum van de deelstaat, standplaats voor micro-elektronica, machinebouw en meubelindustrie.
De optische industrie, fijnemechanica en de medische techniek bevinden zich onder andere in de buurt van Jena. Jena probeert zich net als veel andere Duitse steden te profileren als een hightech vestigingsplaats voor startende ondernemers. Een van de bekendste starters is Intershop. Dit bedrijf is in 1994 opgericht en is in 6 jaar tijd uitgegroeid tot een van de belangrijkste software-specialisten op het gebied van e-commerce. De onderneming telt inmiddels meer dan 500 werknemers en is beursgenoteerd.
In Eisenach is vooral de automobielindustrie geconcentreerd. Hier produceert Opel bijvoorbeeld de Corsa en de Astra. Bosch is in Eisenach actief op het gebied van sensoren voor de automobielindustrie.
In Schwarza/Rudolstadt bevindt zich de grootste kunstvezelindustrie van Oost-Duitsland en Saalfeld is het centrum van de Thüringse staalindustrie.
Enkele andere ondernemingen die in Thüringen zijn gevestigd: BMW, Fujitsu, IBM, AlliedSignal, Lear Corporation.
Onderwijs
Kleuter- en basisonderwijs
Het kleuteronderwijs omvat Kindergarten en zogenoemde voorbereidingsklassen. “Kindergarten” is de traditionele vrijwillige vorm van kleuteronderwijs voor kinderen van 3 tot 6 jaar. De eveneens vrijwillige voorbereidingsklassen of “Vorklassen” zijn verbonden aan een basisschool, en bestemd voor kinderen van 5 jaar die nog niet schoolplichtig zijn, maar waarvan de ouders willen dat ze speciale begeleiding en voorbereiding voor de basisschool ontvangen.
Kindergarten in Berumbur-Kleinheide (Nedersaksen)Photo: GregorHelms CC 4.0 International no changes made
Vanaf de leeftijd van zes jaar zijn alle Duitse kinderen leerplichtig. Deze leerplicht duurt gewoonlijk 12 jaar, waarvan negen jaar volledig dagonderwijs en drie jaar gedeeltelijk verplicht onderwijs. In sommige deelstaten moeten de kinderen tien jaar volledig dagonderwijs volgen.
In de meeste deelstaten kunnen leerlingen vrijwillig een tiende schooljaar volgen om een diploma te behalen waarmee ze toegang krijgen tot het voortgezet middelbaar onderwijs.
De leerplicht omvat de basisschool (Grundschule) voor kinderen van 6 tot 10 jaar en de eerste fase van het secundair onderwijs voor 10 tot 15-jarigen. Na de basisschool kunnen in het voortgezet onderwijs diverse richtingen gekozen worden:
Hauptschule: algemeen vormend onderwijs van het vijfde tot het negende leerjaar.
Realschule: algemeen vormend onderwijs van een hoger niveau van het vijfde tot en met het tiende leerjaar. Met hun diploma kunnen leerlingen doorgaan naar een beroepsopleiding en naar schooltypes die worden afgesloten meteen VWO-diploma.
Gymnasium: hoogste niveau van middelbaar onderwijs en gaat meestal van het vijfde tot en met het dertiende leerjaar. Het “Abitur” geeft toegang tot de universiteit.
Stedelijk Goethe-Gymnasium in Ibbenbüren, Noord-Rijn Westfalen, DuitslandPhoto: J.-H. Janßen CC 3.0 Unported no changes made
Gesamtschule (Middenscholen): dezelfde vakken als in bovengenoemde schooltypes, maar het leerprogramma van Gesamtschulen omvat ook alle vakken die in andere schooltypen worden onderwezen. In het vijfde en zesde leerjaar krijgen alle leerlingen gezamenlijk les. De einddiploma’s worden onder dezelfde voorwaarden uitgereikt als op de traditionele schooltypes.
In de afgelopen jaren zijn in een aantal deelstaten nieuwe soorten scholen ingevoerd, waarin het onderwijsprogramma van de Hauptschule en de Realschule samengevoegd zijn.
Middelbaar onderwijs
Het hoger secundair onderwijs is facultatief. De tweede fase van het secundair voor de leeftijdsgroep van 16 tot 19 jaar biedt scholieren de volgende mogelijkheden:
Algemene vorming: het algemeen vormend onderwijs wordt gegeven in de hoogste klassen van het “Gymnasium”, meestal van het 11e tot en met het 13e leerjaar.
Beroepsonderwijs op basis van volledig dagonderwijs wordt gegeven aan de volgende scholen: Berufsaufbauschulen, Fachoberschulen, beruflichen Gymnasien/Fachgymnasien en Fachschulen. Verder bestaan er nog combinaties van algemene vorming en beroepsonderwijs.
Staatliche Fachschule für Agrarwirtschaft in Fürth (Beieren), Deutschlandaft und Forsten mit LandwirtschaftsschulePhoto: Janericloebe CC 3.0 Unported no changes made
De schoolprestaties worden beoordeeld met cijfers tussen de 1 en de 6, waarbij de 1 te vergelijken is met de Nederlandse 10.
Hoger onderwijs
Het hoger onderwijs in Duitsland kan zowel universitair als niet-universitair zijn. Tot het hoger onderwijs behoren:
Universiteiten en geïntegreerde universiteiten: op universiteiten bestaan diverse studierichtingen en kunnen studenten promoveren. Geïntegreerde universiteiten vormen een combinatie van universiteiten, hoger beroepsonderwijs en deels ook muziek- en kunstacademies.
De oudste universiteit van Duitsland is de Ruprecht-Karls-Universiteit in Heidelberg (Baden-Württemberg), deze stad kreeg op 23 oktober 1385 van paus Urbanus VI het recht om een universiteit te openen, de derde in het Heilige Roomse Rijk na Wenen en Praag.
Ruprecht-Karl-Universiteit in Heidelberg, DuitslandPhoto: Jan Beckendorf CC 2.0 Generic no changes made
Academische en gespecialiseerde instellingen voor hoger onderwijs zijn gecombineerd in de Gesamthochschulen.
Hoger beroepsonderwijs biedt vooral praktijkgerichte opleidingen voor ingenieurs in economie, landbouw, de sociale sector, bibliotheek- en documentatiewezen en informatica.
Pedagogische academies leiden op tot onderwijzers op basisscholen en leraren voor bepaalde schooltypes van de eerste fase van het middelbaar onderwijs; alle andere leraren worden opgeleid aan de universiteit. De universiteit in Duitsland met de meeste studenten is de FernUniversität in Hagen (Noordrijn-Westfalen), gespecialiseerd in afstandsonderwijs, met ca. 77.000 studenten.
FernUniversität Hagen is de universiteit met de meeste studenten in DuitslandPhoto: FernUniversität in Hagen CC 3.0 Unported no changes made
Meestal zijn de studies onderverdeeld in een “Grundstudium”, dat wordt afgesloten met een tussenexamen, en een “Hauptstadium”, dat wordt afgesloten met een academische graad.
Verder kunnen zogenaamde “Hochschulprüfungen” worden afgenomen waartoe de volgende examens behoren:
De “Diplomführung” waarmee de titel van doctorandus wordt verkregen.
De “Magisterprüfung” die de titel meester verstrekt.
De promotie die recht geeft op de titel doctor.
Enkele studies worden afgesloten met de “Staatsprüfung”. Het zijn de studies medicijnen, tandheelkunde, diergeneeskunde, farmacie, rechten en de academische lerarenopleiding.
DUITSLAND LINKS
Advertenties
• Berlijn met NS Hispeed
• Duitsland Tui Reizen
• Autohuur Duitsland
• ANWB vakantie boeken Duitsland
• Doorlopende reisverzekering, nu 10% korting!
• Parkvakanties Duitsland
• Camperreizen Duitsland
• Hotels Trivago
• Fietsvakanties Duitsland
• Auto huren in Duitsland
• Duitsland Hotels
• Reisgidsen en kaarten Duitsland
Nuttige links
Campersite Duitsland (N)Dieren in Duitsland (N)
Duitsland Fotoreportage
Duitsland Foto's
Lies & Teije's Reiswebsite (N+E)
Reisinformatie Duitsland (N)
Reizendoejezo – Duitsland (N)
Rondreis door Duitsland (N)
Vakantie Duitsland Jouwpagina (N+E)
Vakantiebestemming.info Duitsland Kastelen (N)
Bronnen
Ayer, E.H. / Germany
Lucent Books
Egert-Romanowska, J. / Duitsland
Van Reemst
Europese Unie : vijftien landendocumentaties
Europees Platform voor het Nederlandse Onderwijs
Mark, D.F.W. van der / De Bondsrepubliek Duitsland voor en na 1990 : geschiedenis, politiek, economie en ruimtelijke ontwikkeling
Landensurveys
Tatsachen über Deutschland
CIA - World Factbook
BBC - Country Profiles
laatst bijgewerkt november 2024Samensteller: Arie Verrijp / Geert Willems