CHIOS
Geschiedenis

To read about CHIOS in English - click here

Hotels Trivago

Populaire bestemmingen GRIEKENLAND

Aegina	Alonissos	Andros
Chios	Hydra	Kalymnos
Karpathos	Kefalonia	Korfoe
Kos	Kreta	Lefkas
Lesbos	Mykonos	Naxos
Paros	Patmos	Peloponnesos
Poros	Rhodos	Samos
Santorini	Skiathos	Skopelos
Spetses	Thassos	Zakynthos

Geschiedenis

Prehistorie

Archeologisch onderzoek op Chios heeft uitgewezen dat Chios al minstens in het Neolithicum of Nieuwe Steentijd (ca. 4000 v.Chr.) bewoond werd. De belangrijkste vondsten uit deze periode zijn grotwoningen in het noorden bij Hagio Galas en resten van een nederzetting en necropolis bij Emporeio in het uiterste zuiden van het eiland. Veel zijn wetenschappers echter niet te weten gekomen over deze periode in de geschiedenis van Chios. De omvang en hoe lang deze nederzettingen zich op Chios gehandhaafd hebben, weet men niet. Wel viel de gelijke grootte van de huizen in Emporeio op, wat er op zou kunnen duiden dat er weinig sociaal onderscheid tussen de bewoners geweest is in het Neolithicum. De bewoners in die tijd hebben zeer waarschijnlijk geleefd van landbouw en veeteelt.

Archeologen nemen aan dat Chios in de Middelste Bronstijd (2300-1600 v.Chr.) niet bewoond is geweest, althans daar zijn geen bewijzen voor gevonden. Andere beweren daarentegen dat er nog onvoldoende archeologisch onderzoek gedaan is om zulke conclusies te trekken. Vast staat wel dat Chios in ca. 1100 v.Chr. werd geregeerd door een monarchie, en daarna een aantal eeuwen door een aristocratisch of zelfs tyranniek bestuur. Chios-stad is in de 11e eeuw v.Chr. ontstaan en was in de 7e eeuw v.Chr. al een van de belangrijkste en rijkste stadstaten. Uit de 9e eeuw v.Chr. is keramiek van Cyprus en van het Griekse eiland Evia gevonden. In dezelfde tijd vestigden Ionische Grieken van het Griekse vasteland zich op Chios. Ca. 800 v.Chr. zou op Chios de beroemde Griekse dichter en zanger Homerus geweest zijn, maar dat is nooit met zekerheid bewezen. In de 7e eeuw v.Chr. waren er contacten met Egypte, daar gevonden aardewerk afkomstig van Chios bewijst dat.

advertentie

Aardewerken schaal gemaakt in Chios en gevonden in Egypte _{Photo: Publiek domein}

Archaïsche periode (800-480 v.Chr.) en Klassieke Periode (ca. 500-323 v.Chr.)

In de 7e eeuw v.Chr. waren er contacten met Egypte, gevonden aardewerk van Chios bewijst dat. In dezelfde tijd vestigden zich Leleges, een kustvolk, op Chios. De Leleges, zelf onderworpen aan de Minoërs van Kreta, werden al snel weer verdreven door Ionische Grieken van het Griekse vasteland. In de tweede helft van de 6e eeuw v.Chr. werd Chios, samen met onder andere Samos, lid van de Ionische Bond (ook wel Panionion of Ionische Twaalfstedenbond), een bond of 'koinon' van twaalf Griekse steden aan de Ionische of Klein-Aziatische kust, en naast Chios ook het eiland Samos. De bedoeling van deze bond was om de territoriale en economische belangen te beschermen tegen het oprukkende Perzische Rijk, dat in 546 v.Chr. Chios bezet had. In de 6e eeuw v.Chr. stelde de regering van Chios een grondwet op zoals door de Atheense dichter, staatsman en wetgever Solon in Athene was ontwikkeld. Later werden daar nog democratische trekjes aan toegevoegd zoald een stemgerechtigd parlement en volksmagistraten, 'demarchoi'.

advertentie

Geschiedenis Chios: Ionische Bond _{Photo: Alexikoua CC 3.0 Unported no changes made}

Het verzet van de 'Bond' zou uiteindelijk leiden tot de Ionische Opstand (499-494 v.Chr.) en de Perzische Oorlogen (490-479 v.Chr.). In de Ionische Opstand had de grote vloot van Chios, ca. 100 schepen, nog een belangrijke rol, onder andere in de Zeeslag bij Lade in 494 v.Chr., maar de opstandelingen wisten het uiteindelijk niet te bolwerken tegen het machtige Perzische leger en Chios werd weer bezet door de Perzen. Ten tijde van het 'Bond'genootschap was Chios een van de eersten die munten sloeg, met als symbool een sfinx, een traditie die meer dan negen eeuwen zou duren.

In 479 v.Chr. verloren de Perzen de Slag van Mycale en dat betekende dat Chios weer bevrijd werd van de Perzische overheersing. Chios trad toen toe tot de Delische Bond (ook wel Delisch Attische of Attisch Delische Zeebond), die van 479-404 v.Chr. door Athene werd opgericht als tegenhanger van de Peloponnesische Bond van Sparta. Chios, waar op dat moment zo'n 120.000 mensen woonden, droeg niet financieel bij aan het bondgenootschap, maar leverde in plaats daarvan schepen.

advertentie

Atheense Rijk op haar hoogtepunt, ca. 450 v.Chr. _{Photo: Publiek domein}

In 412 v.Chr. kwam Chios tijdens de Peloponnesische Oorlog (431-404 v.Chr.) in opstand tegen Athene, maar wist zich pas met behulp van Sparta te bevrijden van Athene. In 378 v.Chr. werd Chios weer lid van de heropgerichte Delische Bond, maar kwam, samen met onder andere Rhodos en Kos, ook weer in opstand tegen Athene tijdens de zogenaamde Bondgenotenoorlog (357-355 v.Chr.). Dit resulteerde in een onafhankelijk Chios tot de opkomst van het Macedonische Rijk onder koning Philippus II, Athene werd in 338 v.Chr. door de Macedoniërs verslagen in de Slag bij Chaeronea.

advertentie

Chios geschiedenis: Overzicht Slag van Chaeronea in 338 v.Chr._{Photo: Publiek domein}

Hellenistische periode

In de decennia onmiddellijk voorafgaand aan de Macedonische overheersing van de Griekse stadstaten, was Chios de thuisbasis van een retorenschool die opgericht werd door Isocrates (436-338 v.Chr.). Na de Slag bij Leuctra in 371 v.Chr., tussen Sparta en Thebe, werden aanhangers van de Spartanen op Chios verbannen.

advertentie

Chios geschiedenis: Slag bij Leuctra (371 v.Chr.) _{Photo: Publiek domein}

Onder hen waren de van Chios afkomstige Damasistratus en zijn zoon Theopompus (ca. 378 v.Chr. - ca. 320 v.Chr.). Die laatste ging geschiedenis studeren bij Isocrates in Athene en zou inderdaad een bekende geschiedschrijver en redenaar zou worden.

Nadat Alexander de Grote in 333 v.Chr. Klein-Azië was binnengevallen keerde Theopompus met de andere ballingen weer terug naar Chios. Theopompus werd later nog eens verbannen na de dood van Alexander in 323 v.Chr., en zocht toen zijn toevlucht tot Egypte.

In diezelfde periode was Chios uitgegroeid tot de grootste wijnexporteur van Griekenland, een wijn die van een behoorlijke kwaliteit was en in amforen met als emblemen de karakteristieke sfinx en een tros druiven verhandeld werd tot in Gallië, Opper-Egypte en Zuid-Rusland toe.

Romeinse overheersing

Tijdens de Derde Macedonische Oorlog (171-168 v.Chr.), een strijd tussen Rome en de naar hegemonie over Griekenland strevende Macedonische koningen, werden 35 schepen, waarin ongeveer 1000 Galatische soldaten en een aantal paarden zaten, door Eumenes II van Pergamon (197-159 v.Chr.) naar zijn broer, de koning van Pergamon Attalus II Philadelphus (220-138 v.Chr.), gestuurd.

Attalus II Philadelphus_{Photo: Publiek domein}

Deze vloot vertrok vanaf de havenstad Elaea in Klein-Azië, nu West-Turkije, richting de haven van Phanae, om daar van boord te gaan en op te trekken naar Macedonië. Echter, vlootbevelhebber Antenor van koning Perseus van Macedonië (ca. 212-166 v.Chr.) onderschepte de vloot tussen Erythrae, een van de twaalf Ionische steden aan de westkust van Klein-Azië, en Chios .

Volgens geschiedschrijver Livius werden de Romeinen volledig overrompeld door Antenor. De officieren van Eumenes dachten in eerste instantie zelfs nog dat het bondgenoten van de Romeinen waren, maar waren totaal verrast toen het bleek dat het de Macedonische vijand was. Sommigen vluchtten van de schepen en zwommen naar Erythrae, anderen lieten hun schepen op de kust lopen en vluchtten naar Chios-stad. De bewoners van Chios-stad sloten echter hun poorten en toen was het voor de Macedoniërs niet moeilijk meer om het legertje Galatiërs in de pan te hakken; van de 1000 soldaten werden er 800 gedood en 200 werden er gevangen genomen. Na de Romeinse verovering in 146 v.Chr. werd Chios deel van de provincie Asia.

Byzantijnse overheersing

Na de definitieve splitsing van het Romeinse Rijk in 395 n.Chr. was Chios zes eeuwen lang een onderdeel van het Byzantijnse Rijk. Hier kwam een einde aan toen het eiland kort bezet werd (1090-1097) door Tzachas, een Turks bey uit de regio Smyrna tijdens de eerste bezetting van de Turken van de Egeïsche kust. De vloot van Tzachas veroverde Lesbos in 1089 en Chios in 1090, en daarna werd de Byzantijnse vloot van Niketas Kastamonites verslagen bij Oinousses, een buureilandje van Chios. In 1091 werden ook Samos en Rhodos door Tzachas veroverd, maar daarna werden de Turken al snel verdreven door de Byzantijnen onder leiding van de prominente admiraal Constantijn Dalassenos (ca. 1086-1093) en geholpen door de kruisvaarders van de Eerste Kruistocht. Tzachas leed een verpletterende nederlaag in de Zee van Marmara en in 1092 werd de hele vloot van Tzachas vernietigd door Delanassos en Johannes Doukas, een andere bekende Byzantijnse militair uit die tijd.

Geschiedenis Chios: Bey Tzachas _{Photo: VikiPicture CC 3.0 Unported no changes made}

Aan de dan ontstane relatieve stabiliteit kwam een einde door de Val van Constantinopel in 1204 na de Vierde Kruistocht, en tijdens de onrust van de 13e eeuw was Chios steeds slachtoffer van een regionale machtsstrijd tussen het keizerrijk van Nicea, het Keizerrijk Trebizonde en het Despotaat Epirus. Chios werd uiteindelijk een onderdeel van het Keizerrijk van Nicea (1204-1261).

Genuese en Ottomaanse overheersing

De Byzantijnse heersers hadden weinig invloed en door het Verdrag van Nymphaeum, werd de macht over Chios in 1261 overgedragen aan de Republiek Genua. In deze tijd werd Chios ook regelmatig aangevallen door piraten, en in 1302-1303 was het eiland weer een doelwit voor de vernieuwde Turkse vloot. Om een hernieuwde Turkse overheersing te voorkomen werd het eiland in 1304 namens de Byzantijnse keizer Andronicus II Paleologus heroverd door de Genuees Benedetto I Zaccaria (ca. 1235-1307). Zaccaria installeerde zich als een lankmoedige heerser over Chios, en de effectieve controle over het eiland bleef eigenlijk in handen van Griekse landeigenaren. Zaccaria werd opgevolgd door zijn zoon Paleologo en vervolgens door kleinzonen of neven als Benedetto II en Martino. Zij probeerden wel om Chios te bevrijden van de overheersende Byzantijnse invloeden en zich meer te richten op de Latijnse en pauselijke machten. De lokale bevolking bleef echter nog steeds trouw aan het Byzantijnse Rijk en verdreef de familie Zaccaria in 1329 van het eiland.

Deze lokale hegemonie duurde achter maar kort, in 1346 werd er in Genua een gecharterd 'bedrijf' of Maona, de"Maona di Chio e di Focea", opgericht ter exploitatie van Chios en de naburige stad Phocaea in Klein-Azië. Hoewel de eilandbewoners zich stevig verzetten en een eerste aanbod van bescherming afwezen, werd Chios overmeesterd door een Genuese vloot onder leiding van Simone Vignoso en bestuurd door de familie Giustiniani uit Genua. Opnieuw werd de macht over het eiland op een vreedzame manier geregeld en er werd een verdrag met de Griekse landeigenaren gesloten waarbij alle privileges behouden bleven zolang de autoriteit van Genua maar aanvaard werd.

Chios geschiedenis: expansie Genuese Rijk _{Photo: Kayac71 CC 3.0 Unported no changes made}

Genua, meer geïnteresseerd in het maken van winst dan het veroveren van Chios, controleerde de handelsposten en de magazijnen, en in het bijzonder de handel in mastiek, aluin, zout en pijnboomhars. De handel in graan, wijn en textiel werd gezamenlijk met de lokale bevolking uitgevoerd. Toch kwam de bevolking van Chios in 1347 weer in opstand tegen de bezetters, maar deze opstand mislukte en Genua bleef de controle houden over het eiland, maar stonden wel totale vrijheid van godsdienst toe. Op deze manier bleef Chios nog twee eeuwen onder Genuese controle.

Begin 15de eeuw waren Klein-Azië en veel eilanden in de Egeïsche Zee in handen van de Ottomanen, maar Chios bleef onder controle van Genuese families. Daarvoor betaalden zij de Ottomaanse sultan een som geld. In de 16de eeuw boette Genua flink aan macht en aanzien in door sterk teruglopende handelsactiviteiten, en de lokale Genuese machthebbers op Chios gingen langzaamaan op in de lokale bevolking. Tot 1566 bleef Chios in Genuese handen, toen bedacht de sultan dat Chios een perfecte uitvalsbasis vormde voor westerse aanvallen op Constantinopel. Niet veel later werd Chios dan ook bezet door Ottomaanse troepen en opgenomen in het Ottomaanse Rijk.

Chios in de 16e eeuw _{Photo: Publiek domein}

Toch behield Chios enige autonomie, want de Genuese families werden uiteindelijk vervangen door zogenaamde Fanarioten, Griekse intellectuelen die als hoge functionarissen werkzaam waren binnen het Ottomaanse Rijk. Uiteindelijk zouden deze Fanarioten een belangrijke rol spelen in het opkomende Griekse nationalisme en de daaruit voortvloeidende Griekse onafhankelijkheid in 1821.

19e eeuw

Toen de Griekse Onafhankelijkheidsoorlog uitbrak, waren de leidende figuren op Chios er niet zo happig op om de onafhankelijkheidsstrijders te helpen in hun strijd, bang als ze waren hun veiligheid en voorspoed onder de Ottomanen op het spel te zetten. Maar alles veranderde toen een paar honderd gewapende Grieken van het eiland Samos voet op Chiotische bodem zetten. Ze riepen de revolutie uit en vielen de Ottomanen aan, waarna de bewoners van Chios de kant van de Samotianen kozen en mee gingen vechten.

Daarop stuurde de Ottomaanse sultan Mahmud een grote legereenheid naar Chios en sloeg de opstand met grof geweld en veel bloedvergieten neer. In de 'Slachting van Chios' werden 100.000 van de 120.000 bewoners, ook vrouwen , kinderen en honderden monniken van het Nea Moni-klooster, van het eiland verdreven, gedood of als slaaf afgevoerd. Hele dorpen werden van de kaart geveegd, onder andere een aantal mastiekdorpen in het zuiden.

Ook het eilandje Psara, op drie uur varen van Chios-stad, werd zwaar getroffen. In 1824 werden in enkele uren tijd bijna alle bewoners van het eiland vermoord door Turkse Janitsaren. Een paar honderd bewoners van Psara overleefden de slachting, maar vluchtten naar elders. Psara bleef vervolgens enkele tientallen jaren onbewoond.

Schilderij van Eugène Delacroix over de Slachting op Chios _{Photo: Publiek domein}

In 1881 werd Chios getroffen door een aardbeving van 6.5 op de schaal van Richter, met veel schade als gevolg en bovendien tussen de 5500 en 10.000 doden.

20e eeuw

Chios sloot zich in 1912, na de Eerste Balkanoorlog, aan bij rest van onafhankelijk Griekenland. De Griekse marine bevrijdde Chios in november 1912 na felle gevechten met Turkije. Turkije erkende Chios en de andere Egeïsche eilanden als Grieks grondgebied bij het Verdrag van Londen in 1913.

Onderhandelingen tijdens de Conferentie van Londen in 1913_{Foto: Publiek domein}

Dit verdrag werd nog eens extra geëffectueerd door de volksverhuizingen die op gang kwamen na de Grieks-Turkse Oorlog van 1919-922. Turken verhuisden naar Turkije, Griekse vluchtelingen vestigden zich in het voormalige Turkse Kastro en in haastig gebouwde dorpen in het zuiden van Chios. In de Tweede Wereldoorlog was Chios van 1941 tot 1944 bezet door de Duitsers. Het grootste gedeelte van de joodse bevolking van Chios was al vóór het begin Tweede Wereldoorlog vertrokken naar veiliger gebieden.

In 1943 waarschuwde de lokale overheid de resterende joden dat de Gestapo orders had gekregen om alle joden te arresteren en naar Duitsland te transporteren. Sommige families werden van het eiland gesmokkeld, zij die bleven vielen in handen van de Duitsers en van hen heeft niemand ooit nog iets gehoord. Hoogst waarschijnlijk zijn zij allemaal omgekomen in Duitse concentratiekampen.

21e eeuw

Vanaf het strand van Chios waren de branden te zien _{Photo: Publiek domein}

In augustus 2012 werd de mastiekproductie op Chios ernstig bedreigd door uitgebreide bosbranden die de zuidelijke helft van het eiland in lichterlaaie zette. Meer dan 7000 ha bos, landbouwgrond en mastiekboomgaarden werden totaal verwoest. Omdat Chios dicht bij Turkije ligt wordt het eiland tijdens de vluchtelingencrisis 1n 2015, 2016 en 2017 overspoelt met migranten.

CHIOS LINKS

Advertenties
• Vliegtickets Chios | Vliegennaar.nl
• Chios RossHolidays
• Hotels Trivago
• Hotels Chios
• Reisgidsen en kaarten Chios
• Autoverhuur Sunny Cars Chios

Nuttige links

Reisinformatie Chios (N)
Startnederland Chios (N)

Bronnen

www.landenweb.nl/griekenland

Wikipedia

CIA - World Factbook

BBC - Country Profiles

laatst bijgewerkt november 2024
Samensteller: Arie Verrijp / Geert Willems