CATALONIE
Samenleving

To read about CATALONIA in English - click here

Catalonie Tui Reizen

Populaire bestemmingen SPANJE

Andalusie	Catalonie	Costa blanca
Costa brava	Costa del sol	El hierro
Formentera	Fuerteventura	Gran canaria
Ibiza	La gomera	La palma
Lanzarote	Mallorca	Menorca
	Tenerife

Samenleving

Staatsinrichting

advertentie

Cortes, Spanje_{Foto: Ben Bender CC 3.0 Unported no changes made}

Op 22 november 1975 werd Spanje weer een parlementaire constitutionele monarchie. De staatsinrichting is gebaseerd op de grondwet (Constitución) die op 6 december 1978 werd goedgekeurd na een referendum. Ook de grote mate van autonomie van de verschillende volken en regio's werd hierin geregeld.

Het Spaanse parlement, de"Cortes Generales", bestaat uit het Congres van Afgevaardigden (Congreso de los Diputados), te vergelijken met onze Tweede Kamer, en de Senaat (Senado), te vergelijken met onze Eerste Kamer. Deze twee kamers worden door de koning bijeen geroepen en kunnen ook door hem ontbonden worden. Alleen het Congreso kan de regering tot aftreden dwingen na een motie van wantrouwen, een"moción de censura".

Het uit 350 leden bestaande Congres wordt voor vier jaar gekozen. De provincies vormen de kiesdistricten en de enclaves Ceuta en Melilla in Marokko worden elk door één afgevaardigde in het Congres vertegenwoordigd. Het Spaanse kiessysteem is een combinatie van een districtenstelsel en van evenredige vertegenwoordiging. Alle Spanjaarden van achttien jaar en ouder mogen stemmen.

De Senaat heeft 255 leden, regionale afgevaardigden met een zittingsduur van vier jaar en bijna elke provincie mag vier senatoren benoemen. Hierdoor is de stem van de kleinste provincie net zo gewichtig als de stem van de grootste provincie. Dit vindt men geen goede gang van zaken en daarom is men van plan om de hele opzet van de Senaat te veranderen. De bedoeling is dan dat de Senado de vertegenwoordiging in het landsbestuur gaat worden van de autonome regio's, en dus niet meer van de provincies. Vooralsnog zijn het echter niet meer dan plannen.

Nadat een ontwerp-regeringsprogramma is gemaakt wordt door het Congres de minister-president (Presidente del Gobierno) gekozen. Op voorstel van de minister-president kan de koning ministers benoemen of ontslaan. De minister-president is in Spanje zeer machtig en te vergelijken met de Britse premier of de Duitse Bondskanselier. De Spaanse ministers mogen tevens parlementslid zijn.

Nadat het Congres toestemming gegeven heeft, kan de koning, op voorstel van de minister-president, een referendum uitschrijven. Deze referenda hebben louter een consultatief karakter. Voor de huidige politieke situatie zie hoofdstuk geschiedenis.

advertentie

Koninklijk paleis Spanje_{Foto: Rodrig RM CC 4.0 International no changes made}

Het erfelijk staatshoofd van Spanje is de koning, de"Rey de España", tevens het symbool van de eenheid. De persoon van de koning is onschendbaar en treft geen enkele verantwoordelijkheid. Alle besluiten van de koning worden daarom door de minister-president gecontrasigneerd. Zodoende berust de uiteindelijke verantwoordelijkheid altijd bij degene die de besluiten van zijn handtekening voorziet.

De koning heeft dermate veel, weliswaar formele bevoegdheden, dat hij een grote invloed heeft op een aantal belangrijke zaken.

Enkele van zijn bevoegdheden zijn:

Het bekrachtigen van wetten.

Het uitvaardigen van wetten.

Hij schrijft referenda en verkiezingen uit.

Hij benoemt en ontslaat op voordracht van de premier ministers.

Hij is opperbevelhebber van de strijdkrachten.

Hij kan gratie verlenen.

advertentie

Administratieve indeling

advertentie

Spanjhe administratieve indeling_{Foto: TUBS CC 3.0 Unported no changes made}

Onder het regime van dictator Franco had Spanje een sterk gecentraliseerde staatsvorm. In 1978 veranderde de staatsvorm in een gedecentraliseerde structuur met zeventien autonome regio's (comunidades autónomas) die ieder hun eigen president, parlement, uitvoerende macht en hooggerechtshof hebben. Spanje bestaat op een lager niveau uit 52 provincies, inclusief de enclaves Ceuta en Melilla in Marokko die in 1995 werden uitgeroepen tot"Ciudad Autónoma", autonome steden met beperkte bevoegdheden. Deze provincies worden bestuurd door provinciale raden (Diputaciones Provincial). De leden van de proviciale rade worden in aansluiting op gemeenteraadsverkiezingen door de raadsleden in de provincie uit hun midden gekozen. Het dagelijks bestuur van de provincies is de"Comisión de Gobierno".

De gemeentes (municipios) worden bestuurd door burgemeesters en raadsleden (Ayuntamiento). De burgemeesters worden gekozen door de raadsleden en de raadsleden worden gekozen door de inwoners van de gemeenten. In 1998 waren er in Spanje 8097 gemeenten. Spanje kent heel veel zeer kleine gemeenten, soms met minder dan 100 inwoners. Ca. 86% van alle gemeenten heeft minder dan 500 inwoners. Sommige kleine gemeenten hebben als bestuur een zogenaamd"Asamblea Vecinal" waarin alle inwoners een soort buurtraad vormen die de beslissingen neemt.

Op 18 december 1979 kregen Catalonië en de Baskische provincies als eersten een vorm van zelfbestuur. De Baskische bevolking kiest een Baskische Nationale Raad die veel bevoegdheden heeft wat betreft o.a. handel, landbouw, onderwijs en gezondheidszorg. Deze Nationale Raad kiest een premier die vervolgens een regering vormt. Er bestaat zelfs een fiscale autonomie waardoor men zelf belasting kan heffen.

In Catalonië wordt een parlement gekozen. Dit parlement kiest vervolgen zelf de premier en de regering.

Het parlement, de president en de regering dragen samen de historische naam"Generalitat" (Generaliteit). De bevoegdheden liggen o.a. op het gebied van onderwijs, toerisme, energievoorziening, media en financiële instellingen. De Generaliteit kan zelf belastingen heffen en net als in de Baskische provincies heeft Catalonië een eigen politiemacht.

Onderwijs

advertentie

Bibliotheek van de universiteit van Salamanca_{Foto: Antoine Taveneaux CC 3.0 Unported no changes made}

Het onderwijs in Spanje is lange tijd achtergebleven bij de rest van het moderne Europa. Met name het platteland, waar de afstanden groot zijn en de verbindingen slecht waren, kende een groot aantal analfabeten. Ook het geld dat voor onderwijs werd uitgegeven stak schril af bij andere landen in Europa. De kentering werd ingezet vanaf 1962 onder het Franco-regime. In nauwelijks vijftien jaar tijd is het budget voor het onderwijs met 100% gestegen. Het analfabetisme onder vooral de ouderen werd aangepakt door het Servicio de Educación Permanente de Adultos. Deze organisatie verzorgt cursussen lager onder onderwijs voor ouderen. De zeggenschap over het onderwijs is trouwens in handen van de autonome regeringen. Ook het onderwijs op afstand, de Educación de Distancia", zorgt ervoor dat steeds meer mensen gebruik kunnen maken van het onderwijssysteem, en dat geldt dan voor lager tot en met universitair onderwijs. In 1999 volgden meer dan 130.000 mensen op deze manier universitair onderwijs via de Universidad Nacional de Educación de Distancia, die zelfs vestigingen in het buitenland heeft.

Een derde van het aantal leerlingen gaat naar privé-scholen die in handen zijn van particulieren of religieuzen. De meeste van deze scholen worden voor 100% gefinancierd door de overheid. Ze zijn dan wel verplicht een schoolbestuur te hebben en in principe iedere leerling toe te laten. Het onderwijs aan de staatsscholen is gratis.

Volgens de nieuwe onderwijswet van 1990, de Ley Orgánica de Ordenación General del Sistema Educativo (LOGSE), zijn er de volgende schooltypen in Spanje:

Allereerst de Educación Infantil, het peuter- en kleuteronderwijs. Dit niet verplichte onderwijs bestaat uit een cyclus van drie jaar of van zes jaar.

Daarna volgt het Educación Primaria, het basisonderwijs dat gegeven wordt van zes tot en met twaalf jaar en verplicht is. Er zijn drie cycli van elk twee jaar met een aantal verplichte en een aantal facultatieve vakken. Al in groep drie begint men met introduceren van een vreemde taal.

Het verplichte voortgezet onderwijs is het Educación Secundaria Obligatoria (ESO), van 12 tot 16 jaar, waarna de leerplicht stopt. Het ESO telt twee cycli van twee jaar. De tweede cyclus bevat de meeste vakken die in de eerste cyclus worden gegeven, aangevuld met een aantal keuzevakken dat stijgt tot 30%.

Na het ESO krijgen de leerlingen een certificaat dat toegang geeft tot het"Bachillerato". Ook kan men dan gaan studeren aan beroepsopleidingen.

Het Bachillerato geeft toegang tot de universiteit. Men krijgt verplichte kernvakken en vakken van de richting die men kiest: techniek, kunst, natuurwetenschappen of sociale wetenschappen. Bovendien zijn er ook nu weer een aantal keuzevakken.

Het middelbaar beroepsonderwijs, het Formación Profesional Grado Medio, is niet erg populair in Spanje. Het duurt gemiddeld ongeveer twee jaar en de leerlingen krijgen naast algemeen vormende vakken vooral beroepsgerichte vakken.

Het hoger beroepsonderwijs of Formación Profesional Grado Superior kan gevolgd worden met een diploma Bachillerato.

Het universitair onderwijs is verdeeld in drie cycli:

Na de eerste drie jaar is men"Diplomado" en met dat behaalde diploma kan de tweede cyclus gevolgd worden, die twee jaar duurt. Men is dan een"Licenciado", ongeveer te vergelijken met onze doctorandustitel. Hierna kan men doorstuderen voor de titel van"Doctor".

Spanje telt momenteel 62 universiteiten waarvan 19 particuliere. De universiteit van Salamanca is de oudste van Spanje en dateert van 1218. De Universidad Complutense van Madrid/Alcalá is een van de grootste ter wereld met meer dan 100.000 studenten. Andere grote universiteiten zijn die van Barcelona, Valencia, Sevilla, Granada en País Vasco. Het aantal universitaire studenten is in tien jaar verdubbeld tot meer dan 1,5 miljoen in 1999.

Gezondheidszorg

advertentie

Hospital Sant Pau, Barcelona_{Foto:Thomas Ledl CC 4.0 International no changes made}

In Spanje wordt van oudsher veel geld door de overheid uitgegeven aan de gezondheidszorg. Een aantal autonome gebieden regelt de gezondheidszorg zelf. De in 1942 opgezette Verplichte Ziektekosten Verzekering was zeer gebrekkig, en pas nadat in 1966 de Seguridad Social werd opgezet veranderde er veel ten goede. In 1971 viel al 75% van de bevolking onder deze regeling en in 1982 was dat percentage al gestegen naar 86%. De Seguridad Social is te vergelijken met ons Ziekenfonds. In 1986 werd de Ley General de Sanidad aangenomen, waardoor het mogelijk werd om de gehele bevolking onder te brengen in het Sistema Nacional de Salud, het Nationale Gezondheidsstelsel. Vanaf 1991 valt 99% van de Spaanse bevolking onder dit stelsel. Men denkt er over om deze regeling te gaan privatiseren.

Spanje kent verder een groot aantal privé-klinieken. Ca. 25% van de medische zorg wordt in privé-klinieken en andere privé-instellingen verzorgd.

Door de sterk verbeterde medische zorg behoort deze op dit moment tot de beste ter wereld. De levensverwachting van de bevolking is daardoor zeer hoog en de zuigelingensterfte is zeer laag. Ook het aantal artsen per 1000 inwoners en het aantal orgaantransplantaties per miljoen inwoners behoort tot de hoogste ter wereld.

Stierenvechten

advertentie

Valencia plaza de toros_{Foto: Dorieo CC 3.0 Unported no changes made}

Het stierenvechten stamt al uit de oudheid, de stier is dan ook het nationale dier van Spanje, en ook in de Middeleeuwen en de tijd van de Habsburgers werd deze"sport" beoefend. Eerst alleen door de adel maar later kwamen steeds meer"matadores" uit het gewone volk voort.

Er zijn op dit moment ongeveer 700 stierenfokkerijen waar vechtstieren of"toros bravos" gefokt worden. De duurste stieren kosten ongeveer 15.000 euro en een matador, de torero die de stier doodt, verdient tot 50.000 euro per"corrida", per stierengevecht. Per corrida worden zes stieren gedood. Jaarlijks worden er meer dan 13.000 corridas gehouden met 50 miljoen bezoekers en ca. 30.000 stieren.

Corridas vinden alleen plaats in de zomer en beginnen meestal in de namiddag. De voorstelling begint met een parade van drie matadores met hun helpers, de"cuadrilla". Onder begeleiding van typisch Spaanse muziek paraderen zij door de arena, de"plaza de toros". Daarna begint het gevecht en de cuadrilla's testen de stier en dagen hem uit.

Vervolgens komt de op een paard zittende"picador" in beeld die de stier in de schoft verwond, waardoor de stier verzwakt door het bloedverlies. Na de picador komen de"banderillos", die hun scherpe"banderillas" in de schouder van de stier steken. Tenslotte komt de matador die met een zwaardstoot een eind maakt aan de vaak ongelijke strijd. Hoewel alle stieren uiteindelijk sterven, vallen er ook regelmatig doden en gewonden onder de matadoren.

Ondanks vele protesten uit de hele wereld gaat dit Spaanse volksvermaak (fiesta nacional) nog steeds door met alsmaar toenemende bezoekersaantallen. Bovendien is het een heuse bedrijfstak waar vele miljoenen euro's mee verdiend worden en waar 170.000 werknemers direct bij betrokken zijn. Op de Canarische Eilanden zijn de corridas in deze vorm verboden, evenals in sommige gemeentes op het vasteland.

Het Nederlandse Comité Anti Stierenvechten is gevestigd in Utrecht. De landelijke Spaanse publieke omroep, RTVE, stopt in januari 2011 met het uitzenden van stierenvechten. De zender vindt het te gewelddadig voor eventueel kijkende kinderen. In Spanje woedt al tijden een debat over de bloederige traditie. In juli vorig jaar deed Catalonië het stierenvechten in de ban, als tweede regio na de Canarische Eilanden, waar sinds 1991 geen stierengevechten meer worden gehouden.

Economie

advertentie

Monument voor de SEAT 600 in Fuengirola_{Photo:LANOEL CC 3.0 Unported no changes made}

Catalonië is een belangrijke economische regio in Spanje. Catalonië neemt 1/5 van het Spaanse Bruto Nationaal Product voor haar rekening. Het is het gedeelte van Spanje dat het eerst geïndustrialiseerd is. Vooral de auto-industrie is belangrijk (SEAT). Ook de bouwsector levert veel arbeidsplaatsen, mede door de enorme opkomst van het toerisme in dit gebied.

CATALONIE LINKS

Advertenties
• Catalonie Tui Reizen
• Spanje met de Trein
• Hotels Trivago
• ANWB vakantie boeken Catalonie
• Auto huren in Barcelona
• Catalonië Hotels
• Reisgidsen en kaarten Catalonie

Nuttige links

Catalonie Startnederland (N+E)
Girona Startkabel (N)

Bronnen

Wikipedia

www.landenweb.nl/spanje

Hendriksen, B / Barcelona en Catalonië

CIA - World Factbook

BBC - Country Profiles

laatst bijgewerkt november 2024
Samensteller: Arie Verrijp / Geert Willems