CALIFORNIE
Geschiedenis

To read about CALIFORNIA in English - click here

Hotels Californie

Steden CALIFORNIE

Los angeles

San francisco

Populaire bestemmingen VERENIGDE STATEN

Arizona	Californie	Florida
Hawaii	Utah

Geschiedenis

Californië vóór de komst van de Europeanen

Al duizenden jaren voor de komst van de Europeanen leefden er vele indianenstammen in het gebied wat nu als Californië bestempeld wordt. Archeologische vondsten wijzen uit dat er al minstens 13.000 v.Chr. mensen leefden in het westen van de Verenigde Staten. Californië telde ten tijde van de komst van de Europeanen naar schatting zo'n 300.000 inwoners.

De indianen woonden in kleine dorpen, zowel langs de kust, in de bossen als in de woestijn. Over deze stammen is niet veel bekend, belangrijke archeologische vondsten zijn er bijna niet, geschreven bronnen en grote bouwwerken als bij de Inca's en Azteken al helemaal niet. Wat overblijft zijn bewerkte schelpen, pijlpunten en wat rotstekeningen, ander andere van de Chumash-stam.

advertentie

Chumash rotstekeningen, Simi Valley, Californië_{Photo: Niceley CC 4.0 Internationalno changes made}

Europeanen ontdekken Californië

De eerste Europeanen die voet zetten op Californische bodem waren Spaanse ontdekkingsreizigers. Zij waren op zoek naar uitbreiding van hun kolonie Nieuw-Spanje die, onder het Verdrag van Tordesillas (1494), bestond uit het gebied ten westen van Brazilië en geheel Noord-Amerika ten westen van de Rocky Mountains.

In 1535 dacht de Spaanse ontdekkingsreiziger Hernán Cortés (1485-1547), veroveraar van Mexico en vernietiger van het Azteken-rijk, een korte zeeweg naar Azië ontdekt te hebben, maar in feite landde hij op het zuidelijkste puntje van het huidige schiereiland Baja California en noemde het Santa Cruz.

advertentie

Hernan Cortez Californie_{Photo: Publiek domein}

De eerste ontdekkingsreiziger die de naam Californië voor het eerst gebruikte en de Amerikaanse staat daadwerkelijk betrad, was Juan Rodríguez Cabrillo of João Rodrigues Cabrilho (±1499-1543), een Portugees in Spaanse dienst. Hij ontdekte in 1542 San Diego Bay en voer verder richting de Channel Islands voor de kust bij Santa Barbara. Pas vijftig jaar later, in 1592, waagde de Griek Juan de Fuca (eigenlijke naam Ioánnis Fokás, 1536-1602), net als Cabrillo in Spaanse dienst, de gevaarlijke reis.

Ondertussen waren de Engelsen ook actief in de wateren voor de West-Amerikaanse kust. In 1579 was de ontdekkingsreiziger Sir Francis Drake (±1540-1596) geland op wat nu Drake's Bay net ten noorden van San Francisco is. Hij nam al het land van de inheemse Miwok-indianen in bezit en noemde het gebied Nova Albion (New England).

De meest gedegen ontdekkingsreis langs de West-Amerikaanse kust werd in 1602 uitgevoerd door de Spanjaard Sebastián Vizcaíno (±1548-1624) en was de naamgever van veel nu onder dezelfde naam bekend staande plaatsen. Een van die namen en plaatsen, honderd kilometer ten zuiden van San Francisco, is Monterey. Deze plaats zou voor een periode van 75 jaar het militaire en bestuurlijke centrum van de Spaanse kolonie vormen. Ook was hier het hoofdkwartier gevestigd van de franciscaner missieposten die overal in Californië tussen 1769 en 1823 gesticht werden.

Kolonisatie: Spanjaarden en Russen

De definitieve kolonisatie van Californië begon pas echt in 1769 met een combinatie van militaire noodzakelijkheid, om andere naties buiten de deur te houden, en religieuze bedoelingen, om de indianen te bekeren. Een legertje van zo'n driehonderd soldaten vertrok samen met de Spaanse franciscaner missionaris Junípero Serra (1713-1784), gedeeltelijk over en land en over zee naar 'Las Indias', zoals de Spanjaarden hun nieuwe kolonie vaak noemden. Daarnaast was er nog een expeditie van de Spaanse militair en ontdekkingsreiziger Gaspar de Portolá Rovira (1716-1786) over land.

advertentie

Junípero Serra, missionaris in Californië_{Photo: Publiek domein}

In juni 1770, nadat er al een kleine missiepost en een fort door Serra gesticht waren in San Diego, arriveerde er een tweede expeditie in Monterey, en ook daar werden een missiepost en een klein fort gebouwd. Vanaf 1777 werden ook de eerste dorpen (pueblos) gesticht, bedoeld om kolonisten te trekken. De eerste 'pueblo' was San Jose, in 1781 opgevolgd door Los Angeles. Veel stelden de pueblos nog niet voor, tot in de 19e eeuw hadden dergelijke dorpen niet veel meer dan honderd inwoners.

De militaire aanwezigheid was volgens de Spanjaarden, hoewel de twee naties vriendschappelijk met elkaar omgingen, om de Russen af te schrikken, die een kleine kolonie in Alaska bezaten met vooral pelsjagers. De Russen lieten zich echter niet afschrikken, want zij wisten dat de Spanjaarden grote moeite hadden om hun voedselvoorraden, munitie en buskruit op peil te houden. Het duurde dan ook niet lang voordat in 1812 de Russische buitenpost Fort Ross (nu: kust van Sonoma County) gebouwd werd, nog geen honderd kilometer ten noorden van San Francisco. Dit ondermijnde het gezag van de Spanjaarden over deze regio, hoewel de Russen al in 1841 weer vertrokken.

Mexico

Terwijl Spanje, Frankrijk en Engeland verwikkeld waren in de Napoleontische Oorlogen, rebelleerden de koloniën van Nieuw-Spanje tegen de Europese machten en dat leidde in 1821 tot de onafhankelijkheid van Mexico. De Mexicaanse Republiek, of zoals men zich noemde, de Verenigde Staten van Mexico, bestuurde op dat moment Opper-Californië. Opper-Californië (Spaans: Alta California) bestond op dat moment uit de huidige staten Californië, Nevada, Utah en delen van Arizona, Wyoming, Colorado en Nieuw-Mexico.

Gedurende de Spaanse en Mexicaanse overheersing was het voor 'buitenlanders' verboden om zich in Californië te vestigen. Pas in de loop van de jaren twintig van de 19e eeuw kwamen de eerste 'Amerikanen', aanvankelijk alleen mannen, richting Californië en assimileerden in de bestaande Mexicaanse cultuur door te trouwen in Mexicaanse families en over te stappen naar het rooms-katholieke geloof. Langzaam maar zeker kwam er een voortdurende stroom van emigranten op gang, nu ook veel vrouwen. In die eerste decennia voer men in drie maanden tijd met schepen via Kaap Hoorn naar de westkust van Amerika. De eerste mensen die de vier maanden durende reis met huifkarren via land maakten, arriveerden in 1841. Door de gevaarlijke tocht en de moeilijke omstandigheden kwam de immigratie van Amerikaanse kolonisten maar moeizaam op gang, in 1846 leefden er nog maar maar ca. 7000 mensen in de regio, inclusief alle Spanjaarden en Mexicanen, exclusief indianen.

advertentie

Mexico aan het begin van de 19e eeuw, met in het noordwesten Alta California_{Photo: Golbez CC3.0 Unportedno changes made}

Al vanaf de jaren dertig van de negentiende eeuw waren de Verenigde Staten erop gericht om het continent van kust tot kust te koloniseren. Wat Californië betreft deed men de Mexicanen vergeefs een aantal aanbiedingen om het gebied ten noorden van de Rio Grande, de huidige grens tussen de Verenigde Staten en Mexico, te kopen. In april 1846 deed president James Polk een aanbod van van 40 miljoen dollar voor New Mexico en het huidige Californië, maar annexeerde tegelijkertijd de onafhankelijke Republiek Texas die ook geclaimd werd door Mexico. Niet lang hierna brak de Mexicaans-Amerikaanse Oorlog uit. De oorlogshandelingen in deze oorlog vonden in zijn geheel op Texaans grondgebied plaats, op een slag bij San Pasqual na, een plaatsje ten noordoosten van San Diego. Daar werden pro-Mexicaanse Californios verslagen en Monterey, de hoofdstad van de regio, werd zonder een schot te lossen ingenomen door de US Navy. In januari 1847 gaven de Californios zich totaal over en op dat moment controleerden de Amerikanen de gehele westkust. Vermeldenswaardig is nog dat net voor het uitbreken van de oorlog Californië een eigen regering had door het uitroepen van de zogenaamde 'Bear Flag Republic'. In juni 1846 verklaarden Amerikaanse kolonisten Californië onafhankelijk, maar ook deze status duurde maar kort, drie weken later namen Amerikaanse troepen het commando alweer over.

Californië 31e staat van de Verenigde Staten van Amerika

De Mexicaans-Amerikaanse Oorlog werd op 2 februari 1848 formeel beëindigd tijdens de Vrede van Guedelupe Hidalgo, waarbij Alta California voor 15 miljoen dollar aan de Verenigde Staten verkocht werd. De mexicanen dier door de grenswijzinging ineens in de Verenigd Staten woonden, mochten kiezen tussen Mexicaanse of de Amerikaanse nationaliteit. de meest Mexicanen kozen voor de Amerikaanse nationaliteit.

advertentie

Amerikaanse grondgebied na de Vrede van Guadelupe Hidalgo_{Photo: Matthew Trump / GFDL CC BY-SA 3.0 no changes made}

Een aantal dagen voor de ondertekening van de Vrede van Guedelupe, op 24 januari 1848, vond James Wilson Marshall (1810-1885) bij het stadje Coloma, vlakbij Sacramento, in het water van de American River voor het eerst goud en kwam de befaamde California Gold Rush op gang. Vanaf het midden van het jaar 1849 trokken duizenden goudzoekers van van oost naar west door de Verenigde Staten en met name in die eerste jaren van de Goldrush werden veel vondsten gedaan. Binnen vijftien jaar was de hype echter over, veel goud werd er niet meer gevonden.

advertentie

Californië, San Francisco Great Earthquake 1906_{Photo: H.D. Chadwick in het publieke domein}

Eind 1849 werd er in Monterey een grondwettelijke conventie georganiseerd, waarin onder andere beslist werd over de oostgrens van Californië en slavernij werd verboden. De opmaak van een grondwet was noodzakelijk om te kunnen toetreden tot de Verenigde Staten van Amerika: op 9 september 1850 was het zover, Californië werd de 31e staat van de Verenigde Staten. De eerste gouverneur van Californië werd Peter Hardeman Burnett (1807-1895), die van 20 december 1849, dus al vóórdat Californië officieel een staat van de Verenigde Staten was, tot 9 januari 1851 in functie bleef. Sacramento werd in 1854 uitgeroepen tot hoofdstad van de staat Californië.

advertentie

Peter Hardeman Burnett, eerste gouverneur van Californië_{Photo: Onbekend in het publleke domein}

Hoewel Californië niet erg veel 'last' had van de Amerikaanse Burgeroorlog (1861-1865) werden er op het grondgebied van Californië veel bloedige veldslagen uitgevochten tussen blanke kolonisten en indianenstammen. Eerst probeerde men om de insianen onder te beregen reservaten, maar door de voortdurende grootschalige kolonisatie van de grond werden de indianen steeds meer teruggedrongen op kleine stukjes grond. De indianen pikten dit uiteindelijk niet, met als gevolg veel geweld. Hierdoor en door een combinatie van (westerse) ziektes en hongersnood nam het aantal indianen sterk af en in 1870 was meer dan 90% van alle indianen uitgeroeid. De nakomelingen van de overlevers leven nu nog ik kleine, gebrekkig geoutillieerde rservaten: Cahuilla in de buurt van Palm Springs, Paiute/Shoshone in de Owens Valley en de Hupa aan de noordwestelijke kust. Na de goldrush nam het aantal bewoners van Californië explosief toe, onder andere door de voltooing van een een transnationale spoorweg dwars door Amerika waardoor men in vijf dagen tijd in plaats van een maand van het oosten naar het westen van de Verenigde Staten reisde; het aantal inwoners van San Francisco steeg in vijf jaar tijd van vijfhonderd naar vijftigduizend.

In de vroege morgen van 18 april 1906 vond de Great Earthquake, 7.8 op de Schaal van Richter, plaats in San Francisco, waardoor meer dan 3.000 mensen stierven door de aardbeving maar vooral ook door de branden die overal uitbraken, en ruim 300.000 mensen dakloos werden; 28.000 gebouwen werden verwoest. Ondanks deze ramp bouwde men de stad weer snel op en Californië bleef maar doorgroeien, onder andere door de opkomst in 1911 van de filmindustrie in de Hollywood-buurt van Los Angeles.

Hollywood, Californië, centrum van de filmindustrie_{Photo: Sörn CC 2.0 Genericno changes made}

Deze groei werd door uitbraak van de Grote Depressie in 1929, toen duizenden mensen uit onder andere de Dust Bowl, centrale staten van de Verenigde Staten, naar Californië kwamen op zoek naar werk.

Deze beroerde situatie keerde zich weer ten goede in de Tweede Wereldoorlog, toen zware industrieën zich in Californië vestigden voor de productie van oorlogsmaterieel. Tussen 1942 en 1945 werden als represaille voor de Japanse aanval op Pearl Harbor ca. 10.000 Japanse mannen, vrouwen en kinderen, Amerikaanse staatsburgers, in een aantal interneringskampen gestopt. In de Owens Valley, in het zuidoosten van Californië, alleen al lagen z'n tien kampen, onder andere kamp Manzanar. Na de oorlog vestigden veel soldaten die in de Zuid-Pacific gevochten hadden zich in Californië. De veteranen vonden gemakkelijk werk en door de grootscheepse aanpak van de infrastructuur in de Verenigde Staten ontstonden grote forenzensteden.

De vijftiger jaren van de vorige eeuw bracht veel welvaart voor middenklasse-Amerikanen en met name San Francisco werd een centrum voor schrijvers en kunstenaar, waar veel intellectuelen op afkwamen en samen de Beat-generation gingen vormen. Tussen 1941 en 1962 explodeerde de bevolking van Californië van 9 miljoen naar 22 miljoen, een groei die ook daarna doorging.

Ook in de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw bleef Californië een centrum voor de jeugd en van sociale opschudding in de flower-power periode. De drug LSD werd geïntroduceerd en bereikte haar hoogtepunt in 1967 gedurende de "Summer of Love", toen vrijwel geheel San Francisco bevolkt leek door blootvoetse en onder invloed van drugs verkerende 'bloemenkinderen'.

Aan de flower-power periode kwam een einde door de protesten tegen de Vietnam-oorlog, die ook in Californië tot in de zeventiger jaren aan de orde van de dag waren, met name op de campus van de University of California in Berkeley. Aan de 'onschuld' van de jaren zestig kwam een einde door de moordaanslagen op de bij de jeugd populaire mensenrechtenactivist Martin Luther King Jr. en presidentskandidaat Bobby Kennedy, die in Los Angeles vermoord werd. Ook de radicale Black Panther-beweging uit Oakland en de moordpartijen van Charles Manson en de gewelddadige Symbionese Liberation Army (SLA) droegen bij aan een verharding van de samenleving. Gouverneur in de jaren zeventig waren de latere president Ronald Reagan (1911-2004) en Jerry Brown (1938-), die de meest stringente milieumaatregelen ter wereld invoerde en sterk inzette op het gebruik van alternatieve energiebronnen. In 1989 hield de Loma Prieta-aardbeving huis in de Bay Area, die een paar jaar later nog eens werd getroffen door een massale brand in Oakland Hills die aan 24 mensen het leven kostte.

Naast overstromingen, grote branden (o.a. Malibu) en modderstromen kostte in 1994 een aardbeving van 6.7 op de Schaal van Richter in de San Fernando Valley 57 mensen het leven. In de jaren negentig stonden ook twee geruchtmakende rechtszaken in de belangstelling: de zwarte motorrijder Rodney King werd bij zijn aanhouding dodelijk in elkaar geslagen door politiemannen, die vervolgens allemaal vrijgesproken werden; de bekende ex-football speler O.J. Simpson werd vrijgesproken van de moord op zijn ex-vrouw en haar vriend. De vrijspraak van de Rodney King-agenten leidde tot de hevigste rassenonlusten uit de geschiedenis van Californië met meer dan 50 doden, meer dan 2500 gewonden en er werden ook nog eens duizenden branden gesticht.

Economisch belangrijk was de opkomst van Silicon Valley, een gebied aan de zuidkant van de Baai van San Francisco, waar in de loop van de afgelopen decennia veel hoogwaardige technologiebedrijven hun hoofdkwartier vestigden, o.a. Apple, Intel, eBay, Google en Facebook.

Overzicht bedrijven Silicon Valley, Californië_{Photo: Samykolon CC 3.0 Unportedno changes made}

Californië in de 21e eeuw

Met een bruto-binnenland product van 1,74 miljard dollar in 2013, ongeveer tweederde van het gehele Verenigd Koninkrijk, heeft Californië een van de grootste economieën ter wereld.

Op 17 augustus 2013 veroorzaakte een kampvuur in het Yosemite National Park de op drie na grootste brand van Californië. De brand was pas na vier weken volledig onder controle; 100.000 hectaren waren verwoest.

In februari 2017 had Californië, met name het midden en het zuiden van de staat, te kampen met zware stormen en zeer veel regen. Volgens meteorologen was het de zwaarste storm sinds 1995. In San Jose werd de noodtoestand afgekondigd en meer dan duizend woningen ontruimd. Hele wijken stonden onder een laag modderig water.

CALIFORNIE LINKS

Advertenties
• AmerikaPLUS
• Vliegtickets Californië | VliegenNaar
• ANWB vakantie boeken Californie
• Hotels Trivago
• Jongerenreis Californie
• Camperreizen West Amerika
• Californie Hotels
• Amerika rondreizen met kinderen
• Autoverhuur Sunny Cars Californie
• Boeken, ook tweedehands, over CALIFORNIE bij Bol.com

Nuttige links

Californië Startnederland (N+E))

Bronnen

BBC - Country Profiles

Benson, Sara / California

Lonely Planet

Benson, Sara / Discover California

Lonely Planet

Californië

Uitgeverij Cambium B.V.

CIA - World Factbook

Elmar Landeninformatie

Hansen, Preben / 100% Californië & West-USA

Mo'Media

Heetvelt, Angela / Zuidwestelijke staten van Amerika

Gottmer/Becht

Mangin, Daniel / Californië : de reisgids voor een actieve & culturele vakantie

Wat & Hoe

Ominalowska, Malgorzata / Californië

Uitgeverij Unieboek/Het Spectrum

The Rough Guide to California

Rough Guides Ltd.

Schmidt-Brümmer, Horst / Lannoo's autoboek Californië en Zuidwest-USA : on the road

Lannoo

Vlahides, John A. / Northern California

Lonely Planet

Wikipedia

Zuidwest-USA

Uitgeverij Terra Lannoo

 

laatst bijgewerkt oktober 2024
Samensteller: Arie Verrijp / Geert Willems