BRAZILIE
Economie
Economie
To read about BRAZIL in English - click here
| Goedkope vliegtickets Brazilië? Goedkoper via Vliegennaar.nl |
Steden BRAZILIE
| Rio de janeiro |
Economie
Algemeen
| advertentie |
|
|
Brazilie BRIC LandenFoto: Publiek domein
Brazilië hoort op dit moment bij de top tien van de wereldeconomieën. Tot nu toe profiteert hiervan echter maar een klein aantal mensen. De meeste Brazilianen moeten rondkomen met een klein inkomen dat met veel moeite bij elkaar gescharreld wordt. In de rijkere industriestaten lijkt langzamerhand een middengroep te ontstaan die te vergelijke is met die in West-Europa en Noord-Amerika. Met name in de noordoostelijke staten is het voor de meeste mensen nog steeds armoe troef.
De economische situatie van Brazilië na de Tweede Wereldoorlog wordt gekenmerkt door periodes van economisch groei maar ook van achteruitgang. Zo was de periode van 1955 tot 1964 er een van verminderende economische stabiliteit en groei. De instabiele politieke toestand was daar ook debet aan. Na deze periode volgde een tijd van loonmatiging, verlaging van de inflatievoet en een kleine groei van het bruto nationaal product.
De Braziliaanse"wonder"-periode duurde van 1968 tot 1974, waarin de economische groei telkens 10% per jaar groeide. Zowel de landbouw als de industrie o.a. door buitenlandse investeringen) droegen hun steentje hierin bij. Na 1974 ging het weer snel bergafwaarts en in 1981 zat Brazilië midden in een zeer ernstige economische recessie met inflatiecijfers van meer dan 100% per jaar (1985: 228%) en een sterk oplopende schuldenlast. In de jaren tachtig daalde, steeg en stagneerde het bnp constant.
Uiteindelijk steeg het bnp per hoofd van de bevolking tussen 1981 en 1988 met 1,5%. De inflatie steeg in 1987 en 1988 weer torenhoog met respectievelijk 366 en 900% en de buitenlandse schuld liep op tot het astronomische bedrag van 114,6 miljard dollar. De opbrengsten van de export werden voor een derde besteed aan het betalen van de rente op de schulden. In februari 1987 stopte de Braziliaanse regering met de schuldbetalingen en op 1 juli 1994 trad het"Plano Real" in werking, een monetaire hervorming met als doel de inflatie sterk te beperken. Deze ingreep bleek succesvol te zijn want de inflatie daalde naar ca. 35% in 1995. Deze trend zette zich de laatste jaren voort en ook de werkloosheid daalde aanzienlijk.
Deze economische vooruitgang geldt natuurlijk niet voor alle deelstaten. De zuidoostelijke staten profiteerden hiervan het meest in tegenstelling tot de traditioneel zwakkere deelstaten in Noord-, Noordoost- en Centraal-West-Brazilië. Negatief gevolg is dat er een grote trek naar de steden in het zuidoosten plaatsvindt.
In de informele sector (o setor informal) zijn de vele honderdduizenden straathandelaren het meest in het oog springend. Maar ook bijvoorbeeld kleine zelfstandigen, huishoudsters, bouwvakkers en obers die nergens geregistreerd staan, behoren tot het zwarte circuit, dat misschien wel net zoveel geld genereert als de officiële sectoren. Kinderen mogen pas gaan werken als ze 14 jaar zijn. Toch werken veel kinderen fulltime in de informele sector. In 1990 werkte 14% van de kinderen tussen de tien en veertien jaar.
Brazilië profiteert sinds 1 januari 1995 sterk van de Mercosul (Spaans: Mercosur), een douane-unie en vrijhandelsverdrag van de landen Argentinië, Uruguay, Paraguay en Brazilië met een gemeenschappelijk buitentarief. Chili is een geassocieerd lid en Bolivia wil zich ook gaan aansluiten. Een van de maatregelen is dat ongeveer 90% van de onderlinge handel vrij is van invoerrechten. De landen worden langzaam de voornaamste handelspartners van elkaar en er wordt over en weer fors geïnvesteerd.
De Mercosul was een reactie op het NAFTA-verdrag tussen de Verenigde Staten, Mexico en Canada, dat eveneens economische integratie tot doel had.
Belangrijke buitenlandse investeerders komen uit de Verenigde Staten, Duitsland, Japan, Zwitserland en Groot-Brittannië. Brazilie is de B uit BRIC, dat zijn opkomende economieën met een groot potentieel. De andere landen zijn Rusland, China en India.
Brazilië is in de 21e eeuw een economische macht van betekenis geworden. Per hoofd van de bevolking bedraagt het BBP 15.600 Dollar (2017). Het groeipercentage ligt rond de 1% (2017).
| advertentie |
|
|
Landbouw en veeteelt
| advertentie |
|
|
Brazilie KoffieplantageFoto: Knase CC 3.0 Deutschland no changes made
De landbouwgrond komt steeds meer in handen van grootgrondbezitters. Daardoor daalde voedselproductie per hoofd van de bevolking sterk. Programma's gericht op landhervormingen stuiten steeds op politiek tegenstand waardoor de verdeling van de landbouwgrond nog steeds zeer ongelijk is.
Ongeveer 9% van de oppervlakte van Brazilië wordt gebruikt voor landbouwactiviteiten. Door de modernisering is het gebied waar de landbouw beoefend kan worden de laatste decennia sterk uitgebreid, ook in gebieden waar traditioneel minder landbouw mogelijk was, zoals in het noorden en noordoosten. Van de totale exportopbrengsten is 45% uit de landbouwsector afkomstig en 23% van de beroepsbevolking is hierin werkzaam. De landbouw dekt bijna de totale voedselbehoefte en is ook voor de export van groot belang. De bodem van Brazilië is over het algemeen vruchtbaar en er heerst een gevarieerd klimaat. Daardoor is het mogelijk om zeer veel verschillende gewassen te verbouwen, van tropische vruchten tot wintertarwe.
Akkerbouw vindt voornamelijk plaats in de zuidelijke kuststaten en in het noordoosten. Koffie, waarvan de helft in de staten São Paulo en Paraná verbouwd wordt, is nog steeds het economische belangrijkste product van Brazilië. Brazilië is de grootste koffieproducent ter wereld en produceert ongeveer een derde van de wereldproductie. De waarde van koffie als exportproduct nam wel zeer sterk af als gevolg van de diversificatiepolitiek van de Braziliaanse regering.
Cacao, suiker en met name sojabonen zijn belangrijke exportproducten geworden. In 1988 waren de exportopbrengsten van de sojabonen voor het eerst hoger dan die van de koffie. De verbouw van suikerriet kreeg vanaf 1976 sterke impulsen door de stimulering van het gebruik van uit suikerriet verkregen ethanol als brandstof voor auto's.
In geheel Oost-Brazilië wordt maïs, tabak, suikerriet en bananen verbouwd. Rijst en maniok wordt overal verbouwd. Voor sisal (bladvezels van verschillende agavesoorten die o.a. tot hennep verwerkt worden) is Brazilië de grootste producent ter wereld geworden. De katoenverbouw is al sinds de jaren zeventig sterk teruggelopen. Bijzondere producten zijn tungolie van de tungbomen, ricinusolie van de"wonderboom", carnaúbawas van de carnaúbawaspalm en theesurrogaat van de ervamate.
Uit het Amazonegebied komt wilde rubber en paranoten. Sinaasappelsap is na soja en koffie het belangrijkste agrarische exportproduct als gevolg van de toenemende verbouw van citrusvruchten.
Het grootste gedeelte van de landbouwgrond bestaat uit weiden en de veehouderij draagt voor ca. 25% bij aan de waarde van de agrarische productie. Minas Gerais, Rio Grande do Sul en São Paulo zijn centra van intensieve veeteelt en Mato Grosso en Goiás centra van extensieve veeteelt. De export van rundvlees neemt toe maar de meeste vleesproductie is nog steeds voor binnenlands gebruik bestemd. Naast runderen worden vnl. varkens, schapen, geiten en paarden gehouden.
In het Amazonegebied liggen landerijen (fazendas) van meer dan 600 km2 met grote kuddes vee. Negatieve gevolgen zijn de scheve verdeling van het grondgebied en de verdere aantasting van het kwetsbare Amazonegebied.
| advertentie |
|
Bosbouw en visserij
| advertentie |
|
|
Ontbossing BrazilieFoto Nasa: Publiek domein
Brazilië is voor 60% bebost, waarvan 45% met tropisch regenwoud. Economisch belangrijker dan de voorraad hardhout van de Amazonevlakte is de naaldhoutexploitatie in de deelstaten Rio Grande do Sul en Paraná. Sinds de jaren zestig zijn wettelijke maatregelen van kracht aangaande het bosbeheer.
De visserij stelt nog niet zo heel veel voor. In het noorden wordt vnl. gevist op makreel en schaaldieren, in het zuiden op kabeljauw, haring, tonijn. Overbevissing in de Amazone leidt hier en daar tot afname van de visstand. Brazilië heeft in 1970, in navolging van andere Latijns-Amerikaanse landen, eenzijdig zijn visserijzone tot 200 mijl uitgebreid.
Mijnbouw en energie
| advertentie |
|
|
Brazilie IJzermijn CarajasFoto: NASA in het publieke domein
De bodemschatten in Brazilië zijn zeer omvangrijk en gevarieerd, maar worden naar verhouding nog weinig geëxploiteerd. In het bijzonder in het Amazonegebied worden geregeld nieuwe vindplaatsen ontdekt. De delfstoffenvoorraden die na 1936 geregistreerd zijn, zijn eigendom van de staat en de exploratie is alleen aan Brazilianen voorbehouden. Buitenlandse investeringen zijn niet verboden maar worden nog niet op grote schaal ingezet. De grootste mijnbouwonderneming is het staatsbedrijf Companhia Vale do Rio Doce en ook de aardolieproductie was een monopolie door het staatsbedrijf Petrobras. Privatisering heeft ook bij Petrobas toegeslagen omdat het bedrijf alleen niet in staat de nodige investeringen te doen.
IJzererts is het belangrijkste exportproduct van de Braziliaanse mijnbouw en Brazilië is de grootste exporteur van ijzererts ter wereld. De belangrijkste mijngebieden wat ijzererts betreft liggen in de Minas Gerais, het noordelijke Amazonegebied. Naast de grote hoeveelheden ijzererts is ook het ijzergehalte van de voorraden soms zeer hoog (tot 68,5%). Zo heeft men in Carajos in het noordelijke Amazonegebied een voorraad van 18 miljard ton ijzererts gevonden, naast bauxiet en mangaanerts.
Belangrijk is voorts de winning van goud (tweede exportland ter wereld), industriediamant en andere edelstenen zoals jaspis, agaat, sardis, saffier, diamant en smaragd. Ca. 90% van de totale wereldproductie van aquamarijn, topaas en toermalijn komt van Brazilië vandaan. De winning van goud veroorzaakt wel een ernstige aantasting van het landschap en verontreiniging, door wegspoeling van kwik, van het oppervlaktewater. Brazilië is een van de grootste producenten van tin, mangaan, chroomerts, mica, zirkoon en de grootste van beryllium. In 1975 werd in Mato Grosso de vermoedelijk grootste voorraad titaan ter wereld ontdekt.
Aardolie wordt zowel in de staten Bahia, Alagoas en Sergipe alsook off-shore aangeboord. De huidige productie van aardolie voorziet in de helft van de binnenlandse behoefte. De import van de overige ruwe olie en derivaten kost Brazilië jaarlijks miljarden dollars.
Steenkool wordt gevonden in Rio Grande do Sul en Santa Catarina en in de staat Amazonas bij de grens met Peru en Colombia ligt een van de rijkste steenkoollagen ter wereld. Verder worden nog op bescheiden basis fosfaat, grafiet, magnesiet, wolfraam, lood, asbest, uraan, bariet, apatiet en zilver geëxploiteerd.
In de jaren zestig en zeventig gaf men hoge prioriteit aan het ontwikkelen van alternatieve energiebronnen als waterkracht, kernenergie en methanol.
Voor de benodigde elektriciteit wordt voor 90% gebruikt gemaakt van de ruimschoots aanwezige waterkracht. De grootste dam ter wereld, de Itaipú-dam, en de Tucuruí-dam stelden twee waterkrachtcentrales in werking met een gezamenlijk vermogen van 16,6 miljoen kW.
De ontwikkeling van kernenergie is een groot fiasco geworden door mismanagement en bouwfouten.
Industrie
| advertentie |
|
|
Embraer BrazilieFoto: Antônio Milena/ABr CC 3.0 Brazil no changes made
Brazilië is het voornaamste geïndustrialiseerde land van Latijns-Amerika. Het aandeel van de industrie aan het bnp bedroeg in 2017 21%. Van de totale beroepsbevolking werkt 32,1% in de industriële sector.
In het zuidoosten liggen de meeste industriële centra en ruim driekwart van de totale industriële productie vindt dan ook plaats in de staten São Paulo, Minas Gerais en Rio de Janeiro, waar ook ongeveer 70% van alle werknemers in de industrie werkzaam is.
Van bijzonder belang in het ontwikkelingsbeleid is de uitbreiding van de zware industrie met als paradepaardje de auto-industrie, en de staalindustrie. Met name de auto-industrie is sinds de jaren vijftig zeer sterk gegroeid. Grote merken als Ford, General Motors en Volkswagen kwamen en sinds die tijd is Brazilië uitgegroeid tot een van de voornaamste markten en producenten van de auto-industrie.
Belangrijke andere sectoren zijn de petrochemische en de elektrotechnische industrie, de scheepsbouw en de textielindustrie. In de jaren tachtig werd ook een vliegtuig- en wapenindustrie tot ontwikkeling gebracht.
Het aandeel van industriële goederen in de export is 60%. Brazilië kent een relatief modern industriepark dankzij buitenlandse investeringen uit onder meer de Verenigde Staten, Japan, Nederland en Duitsland.
Handel
| advertentie |
|
|
Brazilie ExportFoto: R Haussman, Cesar Hidalgo, et. al. CC 3.0 no changes made
De handelsbalans vertoonde in de jaren tachtig voortdurend een overschot met in 1988 een recordhoogte van 19 miljard dollar. In de jaren negentig werd dit verschil steeds kleiner.
In 2017 werd er voor 153,2 miljard dollar geïmporteerd en de belangrijkste importpartners waren de Verenigde Staten, Argentinië, Duitsland, Japan en Italië. De belangrijkste importgoederen zijn machines en machineonderdelen, elektronica, aardolie, chemische producten, voedselproducten.
In 2017 werd er voor 217,2 miljard dollar geëxporteerd en de belangrijkste exportpartners waren de Verenigde Staten, Argentinië, Duitsland, Nederland en Japan. De belangrijkste exportgoederen zijn ijzer- en staalproducten, koffie, aardolieproducten, machines, auto's en auto-onderdelen, soja en vruchtensap.
Economische planning
Doordat de ontwikkelingsplanning van overheidswege sterk gedecentraliseerd is, zijn er behoorlijke tegenstellingen ontstaan bij de uitvoering van de plannen op federaal, regionaal en gemeentelijk niveau. Daarom zijn er bijvoorbeeld omvangrijke steunmaatregelen uitgevaardigd om de economische en sociale ongelijkheid tussen het achtergebleven noordoosten en de rest van het land te verminderen. In 1959 werd de SUDENE, een regionale overheidsinstelling, opgericht. Deze instelling stelde plannen op met betrekking tot vooral de infrastructurele ontwikkeling, de verbetering van de gezondheidszorg en het onderwijs en de bevordering van de industrie en in mindere mate de landbouw. Voor de ontsluiting van het Amazonebekken werd een aparte organisatie opgericht, de SUDAM. Deze organisatie koloniseert het gebied langs de Transamazônica en ontwerpt plannen voor het rationeel benutten van het bosbestand.
Brazilië sloot daarvoor in juli 1978 een verdrag met Bolivia, Colombia, Ecuador, Guyana, Peru, Suriname en Venezuela, het zogenaamde Amazone-pact. De nadruk ligt hierbij op gezamenlijke projecten op het gebied van waterkracht- en infrastructurele werken en het behoud van de in het gebied aanwezige grondstoffen.
De overheid heeft in de jaren zeventig een zeer grote gespeeld bij het industrialiseringsproces. De tien grootste ondernemingen in Brazilië zijn staatsbedrijven, maar binnenkort begint men ook in Brazilië met het privatiseren in sleutelsectoren. Ook grootschalige ontwikkelingsprojecten werden door de staat aangepakt, waarvoor leningen werden afgesloten bij buitenlandse banken en internationale financiële instellingen als de Wereldbank. De gedwongen beperking van de overheidsuitgaven in de jaren tachtig leidde tot een terugval van de investeringen.
Verkeer en toerisme
| advertentie |
|
|
Brazilie SnelwegFoto: Waldeban in het publieke domein
Door de enorme afmetingen van het land is met name het binnenlandse luchtverkeer van grote betekenis en het binnenlandse luchtnet behoort dan ook tot het dichtste ter wereld met ruim 1500 luchthaven en vliegveldjes. Voor het intercontinentale verkeer zijn vooral de luchthavens van Rio de Janeiro, São Paulo (Viracopos, bij Campinas), Recife en Porto Alegre belangrijk.
De spoorwegen hebben maar een totale lengte van ruim 30.000 km, waarvan de exploitatie in 1996 is geprivatiseerd. De meeste Brazilianen reizen per bus, dat in de dichter bevolkte gebieden van het land uitstekend georganiseerd is.
Het wegennet omvat ca. 1,5 miljoen km, waarvan echter maar 71.000 km geasfalteerd is! Het binnenland wordt onder meer ontsloten door de meer dan 5000 km lange Transamazônica die van de Atlantische Oceaan tot aan de Peruaanse grens loopt.
De binnenvaart heeft aan bevaarbare rivieren ca. 50.000 km ter beschikking. De Amazone is voor zeeschepen tot 5000 bruto-ton bevaarbaar tot Manaus. De zeescheepvaart concentreert zich op de grote havens van Rio de Janeiro, Santos, Rio Grande en Paranagua. Kleinere havens zijn die van Belém, Recife, Salvador, Florianópolis en Porto Alegre.
Brazilië blijkt bij de Nederlandse toerist steeds meer in trek te zijn als vakantiebestemming. Men verwacht dat het WK voetbal een grote boost zal geven aan het toerisme naar Brazilië.
BRAZILIE LINKS
Advertenties
• Vliegtickets Brazilië | Vliegennaar.nl
• Bouw je eigen Brazilie Rondreis
• Brazilie verre reizen van ANWB
• Hotels Trivago
• Bezienswaardigheden Brazilië
• Djoser Rondreis Brazilie
• Brazilië Tui Reizen
• Hotels Brazilie
• Rondreizen Brazilie
• Autoverhuur Sunny Cars Brazilië
• Reisgidsen en kaarten Brazilie
Nuttige links
Brazilië Jouwpagina (N)Brazilië Verzamelgids (N+E)
Dieren in Brazilie (N)
Reisinformatie Brazilië (N)
Reizendoejezo - Brazilië (N)
Rondreis Brazilie (N)
Rondreis door Brazilië (N)
Vakantie Brazilië Jouw Pagina (N+E)
Bronnen
Bayer, M. / Brazilië
Gottmer/Becht
Bayer, M. / Brazilië : mensen, politiek, economie, cultuur
Koninklijk Instituut voor de Tropen/Novib
Bender, E. / Brazil
Chelsea House Publishers
Brazil
Apa Publications
Brazil
Lonely Planet
Brazilië
The Reader's Digest
Dekker, J. / Reishandboek Brazilië
Elmar
Heinrichs, A. / Brazil
Children's Press
CIA - World Factbook
BBC - Country Profiles
laatst bijgewerkt november 2024Samensteller: Arie Verrijp / Geert Willems