BELIZE
Geschiedenis

To read about BELIZE in English - click here

Combineer een reis naar Mexico met Belize

Geschiedenis

Maya-beschaving

advertentie

Maya Ruines Belize_{Photo: Josh CC 2.0 Generic no changes made}

In tegenstelling tot de Azteken of de Inca's, werd de Maya-beschaving bestuurd door één heerser. Het Maya-rijk was verdeeld in elkaar rivaliserende steden, ongeveer zoals bij de Griekse stadstaten het geval was. Maar verder was het hele gebied van de Maya's wel één qua geloof, technologie, taal en handel.

De Maya's geloofden dat alles z'n plaats had in de kosmische orde en dat alles enige vorm van ziel en levenskracht in zich had. Tijd, sterren, stenen, bomen en natuurverschijnselen waren volgens de Maya's levend en hadden goddelijke krachten.

Ze geloofden dat ze leefden in de Midden-Wereld, beneden de 13 niveaus van de Boven-Wereld en boven de negen niveaus van de Beneden-Wereld of Xibalba. Ze geloofden verder in een leven na de dood. De heerser, priesters, personen die geofferd werden, zelfmoordenaars, oorlogsslachtoffers en doodgeboren kinderen gingen rechtstreeks naar het paradijs. Een groot aantal goden had dezelfde krachten als sommige dingen en verschijnselen, maar hadden verschillende vormen: ze verschenen als bepaalde data, dagen, kleuren en hadden vaak een goede en een slechte kant.

Rituelen en (menselijke) offers verzekerden de Maya's van gezondheid en voedsel. Een complexe werkwijze van offers, vasten, feesten en wierookrituelen werd jaarlijks herhaald en ook gebruikt voor het oproepen van regen en succes met jagen, vissen en oorlog voeren. Het meest krachtige offer was bloed, met name dat van de koning die als een soort god beschouwd werd. Tijdens rituelen om de voorouders of andere krachten op te roepen werden er speciale gerechten gemaakt als bijvoorbeeld"balche" een mix van gegiste honing en bast van de balche-boom. Er werden sigaren gerookt en ook hallucinerende middelen als paddestoelen, mescaline en waterlelies. Wierook werd altijd gebruikt ceremonies, meestal gemaakt van kopal, een soort hars, en in de vorm van kleine cakes.

De data van de ceremonies stonden vast door middel van de Maya-kalender, die gebaseerd was op astronomische waarnemingen. Hun telsysteem was gebaseerd op het getal 20 en ze gebruikten twee kalenders, een van 260 dagen en een voor 365 dagen, die elke 52 jaar samenvielen. De Maya's geloofden ook dat de geschiedenis zich elke 20 jaar herhaalde.

Gedurende de periode van ca. 800 v.Chr. tot 250 n.Chr. ontwikkelden de Maya's systemen met landbouwterrassen, akkers en irrigatiekanalen. Het voornaamste voedsel voor de Maya's was maïs, met uiteraard een eigen god, Yum Kaax. De Maya-boeren zorgden er ook voor dat de bodem niet kon uitputten door langdurige monocultuur. Het hoogtepunt van de Maya-beschaving was de Klassieke Periode van 250 v.Chr. tot 900 n.Chr. toen de handel en kunst bloeiden. Er werden grote steden gebouwd en piramides, tempels en paleizen.

Op een gegeven moment echter nam het aantal menselijke offers sterk toe, misschien door het verminderen van natuurlijke hulpbronnen waardoor de goden extra bloed nodig hadden. Offerpersonen werden gehaald bij andere steden, waardoor de ene oorlog de andere opvolgde. In de periode 900-1200 verdween de Maya-beschaving snel en mysterieus en werden de meeste grote steden verlaten. Het hoe en waarom is nog steeds omstreden en varieert van aardbevingen, hongersnood en ziektes of een combinatie hiervan. Sommige steden bleven echter intact en bewoond tot de komst van de Spanjaarden.

Spaanse overheersing

advertentie

El Castillo Belize_{Photo: Denis Barthel CC 4.0 International no changes made}

In de 17e eeuw heersten de Spanjaarden over geheel Midden-Amerika. Het gebied van het huidige Belize was echter nog nauwelijks ontdekt. Enkele redenen hiervoor waren het langgerekte koraalrif voor de kust van Belize, gevaarlijk voor de schepen; geen goud en zilver en alleen moerassen en van muggen vergeven oerwouden; bovendien was de lokale bevolking was zeer vijandig.

Het eerste contact met een aantal Spaanse schipbreukelingen dateert van 1511 in Noord-Belize, die echter werden gedood of tot slaven gemaakt. De Spanjaarden richtten zich toen op het huidige Mexico en Guatemala. Dit betekende wel Maya's uit die gebieden naar Belize vluchtten om uit handen te blijven van de wrede Spanjaarden. De Maya's die de slachtpartijen overleefden wachtte slavernij, gezinnen die uit elkaar vielen en verplichte verhuizingen. Het was dan ook geen wonder dat pogingen van Franciscaner monniken om de Maya's te bekeren, begin 17e eeuw, leidde tot rebellie en opstanden; kerken werden vernield en in brand gestoken.

Ook de Britten verschenen nu ten tonele, op zoek naar campêchehout (blauwhout) in de Bay of Campêche. Zij hadden een veel betere verstandhouding met de Maya's want hadden geen belangstelling voor belastingen heffen en hadden ook geen bekeringsdrang. Het duurde echter niet lang voordat er een heel ander soort Britse ondernemer ten tonele verscheen: piraten die in Belize een prachtige schuilplaats vonden tussen de riffen. De buit werd van daaruit getransporteerd naar de Bahama's, Bermuda of Jamaica. Een van deze piraten was kapitein Peter Wallace, die in 1634 aan land kwam waar nu Belize City ligt. Hij zou ook de naam Belize aan het land hebben gegeven.

In 1670 werd er tussen Engeland en Spanje een anti-piraterijverdrag getekend. De piraten realiseerden zich nu dat hen de beul wachtte, wie hen ook gevangen zou nemen. Velen gingen zich nu bezighouden met houtkappen en houthandel en vestigden zich aan de mond van de Belize-rivier. De vestiging werd"Bay-settlement" genoemd en de inwoners"Baymen".

De vondst van het zeer gewilde mahoniehout veranderde de situatie drastisch. Men had veel werkvolk nodig en men gebruikte daarvoor zwarte slaven uit Jamaica. Al snel was nog maar één op de tien bewoners een blanke. De slavernij in Belize was lang niet zo gestructureerd als op de grote plantages in de Verenigde Staten. De slaven hadden ieder een eigen tent, een machete of een bijl en sommigen zelfs musketten en pistolen. Het gebruik van de zweep was ook onbekend. Verder een werkweek van vijf dagen en ze konden hun vrijheid terugkopen. Ondanks dat hadden slaven weinig rechten en mishandelingen waren ook in Belize aan de orde van de dag.

Intussen probeerden de Spanjaarden de controle over het gehele gebied te krijgen, maar raakten steeds in conflict met de Britten en de autochtone bevolking, de Maya's. Verdragen werden gesloten en dan weer opgezegd. De Britten gingen echter onvermoeibaar door met het kappen van bossen. In 1763 stond Spanje"officieel" toe dat de Britten hout mochten kappen. Ook mochten ze wegen aanleggen voor het vervoer van het hout langs de toen geldende grenzen. Tot begin 20e eeuw werden er echter alleen maar"wegen" aangelegd richting rivieren die het hout vervoerden. Er werden dus helemaal geen wegen aangelegd zoals afgesproken, waardoor grenzen vaag bleven en de plattelanders aan beide zijden van de grens in onzekerheid leefden. Dit leidde ertoe dat de op Spanje gerichte Guatemalteken vonden dat Belize gefaald had de overeenkomst van 1763 na te komen, en het daarom hun land was. Dit grensconflict zou tot 1988 voortduren en echt officieel afgehandeld is het nog steeds niet.

Het conflict tussen de Spanjaarden en de Britten bleef ondertussen voortduren. Zelfs de Vrede van Parijs kon dit conflict niet verhelpen. De Spanjaarden bleven aanspraken maken op Belize maar deden nooit pogingen om het land te koloniseren. De"baymen" werden sporadisch nog aangevallen en verdreven maar ze kwamen steeds weer terug. In 1798 volgde de beslissende slag bij Saint George's Caye en werden de Spanjaarden op 10 september verslagen met behulp van een West-Indisch regiment.

Britse overheersing

advertentie

Vlag Brits Honduras Foto:Publiek domein_{Photo: Publiek domein}

Het gevolg hiervan was dat Belize tot de onafhankelijkheid in 1981 door de Britse kroon bestuurd zou worden. In 1807 werd de slavernij officieel afgeschaft maar duurde in Belize nog enige tijd voort. Zo mochten de slaven ook officieel land bezitten maar moesten daarvoor betalen. Dit konden ze natuurlijk niet dus bleef het land gewoon in bezit van de machtige landeigenaren. In essentie bleef slavernij dus nog lang bestaan. In 1840 volgde er een bloedige opstand van de Maya's op het schiereiland Yucatán die de"Caste-oorlog" werd genoemd. Blanke mannen, vrouwen en kinderen werden op grote schaal verkracht en vermoord. Toen de Maya's toch gingen verliezen, was de wraak van de Spanjaarden zoet. Vele Maya's werden gedood en de rest werd verkocht als slaaf naar Cuba. Anderen verlieten hun dorpen en vestigden zich in de jungle, soms tientallen jaren. Tussen 1846 en 1850 was de bevolking van het schiereiland Yucatán gereduceerd van 500.000 naar 300.000 inwoners. Er volgde een guerilla-oorlog en met name Quintana Roo was een gevaarlijk niemandsland, totdat het in 1974 toegevoegd werd aan Mexico.

Onder de gevluchte Maya's bloeide de religieuze beweging van het"sprekende" kruis weer op, een pro-Columbiaans orakel dat de goden van de vier belangrijkste windrichtingen vertegenwoordigde. Drie overlevenden van de"Caste-oorlog", een priester, een meesterspion en een buikspreker, hadden goed door dat de bevolking sterk verlangde naar"goddelijk" leiderschap. Door hun leiderschap en de"adviezen" van het sprekende kruis kwamen de over het gehele gebied verspreidde mensen weer samen en organiseerden zich.

Tussen 1847 en 1850 vestigden zich duizenden Maya's, mestiezen en Mexicanen in Belize en introduceerden o.a. de Latijnse cultuur, het katholicisme en nieuwe landbouwmethoden. Belize werd Brits Honduras werd in 1871 een officiële kroonkolonie van Groot-Brittannië, en bestuurd door de gouverneur van Jamaica. In 1884 werden alle banden met Jamaica gebroken en kreeg Brits-Honduras haar eigen gouverneur. Maar problemen van verschillende aard teisterden het land. Mahoniewerkers rebelleerden in 1894 evenals Belizaanse soldaten die terugkeerden van de Eerste Wereldoorlog en merkte dat hun beloning slechts bestond uit een"trap na met een glimlach". Velen beschouwen de opstand van de militairen in 1919 als het begin van de nationale politiek in Belize. In 1931 werd Belize getroffen door een zware orkaan; ca. 15% van de bevolking van Belize City overleefde het niet.

Belize onafhankelijk

advertentie

George Price Belize_{Photo: Carptrash at English Wikipedia CC 3.0 Unported no changes made}

In de jaren vijftig groeide het nationalistische vuur, zeker na een ernstige devaluatie van de Brits-Hondurese dollar. In deze tijd ontstond ook de People's United Party (PUP), waarvan de leider George C. Price, 34 jaar lang de politiek zou domineren. In 1954 nam de koloniale regering een nieuw, meer liberale grondwet aan, dat garandeerde dat een gekozen meerderheid in zou regeren, hoewel de uiteindelijke macht toch nog steeds bij de gouverneur lag. De PUP won verkiezing na verkiezing en in 1961 werd Price de eerste Brits-Hondurese premier.

In datzelfde jaar werd Belize City weer getroffen door een orkaan, en werd er besloten om een nieuwe hoofdstad te bouwen, Belmopan. Price liet ook meteen maar een nieuwe vlag, volkslied en zelfs een nationaal gebed maken. Ondertussen werd Guatemala steeds feller in het claimen van"Belice", zoals de Guatemalteken Belize noemden. Na Britse beloften voor volledig zelfbestuur van Belize brak Guatemala alle diplomatieke betrekkingen en dreigde met een oorlog. Onderhandelingen liepen vast en in 1972 verzamelden zich Guatemalteekse troepen langs de grens met Belize. Groot-Brittannië stuurde troepen en een vloot en er werden zelfs Britse Harrier-vliegtuigen ingezet om Belize te beschermen. Ook een aantal Midden-Amerikaanse landen onder leiding van Jamaica schoten Belize te hulp. En ook de Verenigde Naties stonden middels een aangenomen resolutie in 1980 achter Belize. Guatemala onthield zich toen van stemmen en moest de strijd opgeven.

De naam Brits-Honduras werd op 1 juni 1973 veranderd in Belize. Op 21 september 1981 werd Belize volledig onafhankelijk. Tot 1994 bleven er echter, op verzoek van de Belizanen, Britse troepen en vliegtuigen aanwezig. In 1984 was er een verrassende verkiezingswinst voor Manuel Esquivel van de United Democratic Party (UDP). In 1989 verloor Esquivel de verkiezingen ondanks bijna vijf jaar economische groei. George C. Price keerde terug op het pluche met een"Belize eerst" campagne. In 1993 won de UDP van Esquivel weer en in augustus 1998 werd de verkiezingsstrijd weer met een overweldigende meerderheid door de PUP o.l.v. Said Wilbert Musa gewonnen met 26 van de 29 zetels in het Huis van Afgevaardigden. In 1991 werd Belize eindelijk toegelaten tot de Organisatie van Amerikaanse Staten (OAS). In november 1992 erkende het parlement van Guatemala na een conflict van 130 jaar de onafhankelijkheid van Belize. Recente problemen zijn de drugshandel en de wrijvingen tussen de Spaanssprekende immigranten en de inheemse zwarte creoolse bevolking. In november 1999 werd Belize geschrapt van de Amerikaanse zwarte lijst van drugsstaten. De huidige Minister-President Said Musa is afkomstig uit de People's United Party en regeert sinds 1998. De laatste verkiezingen, gehouden in maart 2003, heeft de partij van premier Musa weer gewonnen. Zijn partij heeft 22 van de 29 zetels in het Huis van Afgevaardigden; de andere 7 zetels zijn voor de UDP. De PUP van premier Musa heeft een verlies van 3 zetels geleden in vergelijking tot de vorige verkiezingen. De verwachting is dat premier Musa de regeerperiode volmaakt tot de nieuwe verkiezingen in 2008, hoewel zijn partij volgens opiniepeilingen een zware nederlaag tegemoet kan zien. Er heerst grote ontevredenheid onder het electoraat als gevolg van de zeer hoge buitenlandse schuld evenals de zware criminaliteit, veelal gerelateerd aan drugssmokkel.

advertentie

Belize Dean Barrow_{Photo: Foreign and Commonwealth Office Open Government Licence version 1.0 no changes made}

In februari 2008 wint de UDP de verkiezingen, Dean Barrow wordt de premier. In maart 2012 wint dezelfde partij de parlementsverkiezingen opnieuw en in november 2015 voor de derde keer in successie. In 2016 en 2017 zijn er grensconflicten met Guatemala. Bij de verkiezingen van 2020 neemt Juan Antonio Briceno het stokje over van Dean Barrow.

advertentie

Juan Antonia Briceno, premier van Belize_{Photo: US Embassy in Belize in het publieke domein}

BELIZE LINKS

Advertenties
• Hotels Trivago
• Belize VliegenNaar
• Bouw je eigen Belize Rondreis
• Djoser Rondreis Belize
• Hotels Belize
• Autoverhuur Sunny Cars Belize
• Rondreis Midden-Amerika
• Boeken, ook tweedehands, over BELIZE bij Bol.com

Nuttige links

Dieren in Belize (N)
Duiken, reizen, dieren, landschap, Maya ruïnes, foto's Belize (N)
Reisinformatie Belize (N)
Reizendoejezo - Belize (N)
Startpagina Belize (N)

Bronnen

Belize

APA

Bradbury, A. / Belize

Bradt

Eltringham, P. / The rough guide to Belize

Rough Guides

Mallan, C. / Belize handbook

Moon Publications

CIA - World Factbook

BBC - Country Profiles

laatst bijgewerkt oktober 2024
Samensteller: Arie Verrijp / Geert Willems