Landenweb.nl

BELGIE
Samenleving

To read about BELGIUM in English - click here

Belgie Tui Reizen

Steden BELGIE

Antwerpen Brugge Brussel
Gent

Samenleving

Algemeen

advertentie

Paleis der Natie BelgieFoto: Benjah CC 3.0 Unported no changes made

Het Belgische staatsbestel is zeer complex. Door België loopt een 172 jaar oude

scheidslijn tussen een Germaanse en een Latijnse cultuur, die het land verdeelt in een Nederlandstalig en een Franstalig gebied. Een gebrek aan nationale eenheid en toenemende wrijvingen en conflicten tussen Frans- en Nederlandstaligen leidden uiteindelijk tot een grondige bestuurlijke hervorming waarmee in de jaren zeventig van de vorige eeuw een begin werd gemaakt.

In 1995 werd onder leiding van premier Luc Dehaene de Federale Staat België gesticht. In de eenheidsstaat zijn nu drie gelijke niveaus te vinden. In de eerste plaats de Federale Staat, dan de drie Gemeenschappen en de drie Gewesten. Deze drie bestuursniveaus hebben gelijke juridische status wat betreft de wetgevende en uitvoerende macht. Daaronder komen de provincies en gemeenten als bestuurslagen.

Federale Staat

Binnen de Federale Staat wordt de wetgevende macht uitgeoefend dor enerzijds het federale parlement, dat is samengesteld uit twee vergaderingen (de Kamer van Volksvertegenwoordigers en de Senaat) en anderzijds de regering, met name de koning en de ministers. De koning oefent geen persoonlijke macht uit. Zijn ministers dragen de volle verantwoordelijkheid voor de wetsontwerpen die door het parlement werden aangenomen. De persoon van de Koning is derhalve onschendbaar en kan niet voor het gerecht worden gedaagd, niet in strafzaken en ook niet in burgerlijke zaken.

De leden van beide kamers worden tegelijkertijd voor een periode van vier jaar gekozen volgens het stelsel van evenredige vertegenwoordiging en via algemeen stemrecht. Mannen en vrouwen van 18 jaar en ouder hebben een kiesplicht. In de Kamer van Volksvertegenwoordigers worden de 150 volksvertegenwoordigers (vroeger 212 leden) rechtstreeks gekozen bij algemeen stemrecht. De Senaat telt, in plaats van vroeger 184, nu nog slechts 71 leden: 40 senatoren (25 Nederlandstaligen en 15 Franstaligen) die door de bevolking gekozen worden, 21 senatoren die worden aangewezen door de Gemeenschappen (10 uit de Vlaamse Gemeenschap, 10 uit de Franse Gemeenschap en 1 uit de Duitse Gemeenschap) en 10 gecoöpteerde senatoren (6 Nederlandstaligen en 4 Franstaligen). Verder zijn er nog senatoren die van rechtswege, als lid van de koninklijke familie, aan de senaat toegevoegd kunnen worden.

De koning benoemt en ontslaat (op voorstel van de meerderheidspartijen) de ministers en de staatssecretarissen, die samen met hem de regering vormen. De ministerraad (waarvan de staatssecretarissen geen deel uitmaken) telt maximaal 15 leden en wordt geleid door de eerste minister. De federale regering is samengesteld uit evenveel Frans- als Nederlandstalige ministers.

De bevoegdheden van de Federale Staat omvatten alles wat te maken heeft met het algemene belang, zoals leger, politie, justitie, sociale zekerheid, energiebeleid (met name het vastleggen van tarieven) en volksgezondheid. De Gewesten zijn bevoegd om te beslissen over het economisch beleid, maar de staat bewaakt de economische eenheid van het land. Gemeenschappen zijn bevoegd om over cultuur en onderwijs te beslissen, maar leerplicht en diploma-eisen worden weer door de staat bepaald.

Gemeenschappen

De federale staat België telt drie Gemeenschappen. Men gaat daarbij uit van de"taal" en spreken dus van de Vlaamse, de Franse en de Duitstalige Gemeenschap.

De Vlaamse Gemeenschap oefent haar bevoegdheden uit in de Vlaamse provincies en in Brussel; de Franse Gemeenschap in de Waalse provincies, met uitzondering van de Duitstalige gemeenten, en in Brussel; de Duitstalige Gemeenschap in de gemeenten van de provincie Luik die het Duitse taalgebied vormen.

Een Gemeenschap is bevoegd voor de cultuur (b.v. theater en bibliotheken), het onderwijs, het gebruik van talen en de persoonsgebonden aangelegenheden die aan de ene kant het gezondheidsbeleid en aan de andere kant de hulp aan personen omvatten. Zij zijn eveneens bevoegd voor het wetenschappelijk onderzoek en de internationale betrekkingen die met hun bevoegdheden te maken hebben.

Gewesten

Naast de federale staat en de Gemeenschappen staan de Gewesten: het Vlaamse Gewest, het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en het Waalse Gewest. De bevolking kiest om de vijf jaar rechtstreeks de leden van de Gewesten. De wetgevende en uitvoerende organen worden Gewestraad en Gewestregering genoemd.

In Vlaanderen zijn de Gemeenschaps- en Gewestelijke instellingen samengesmolten en men heeft daar dus één raad en één regering.

Gewesten beschikken over bevoegdheden in domeinen die met hun regio of gebied in de ruime zin van het woord te maken hebben. Ze zijn bevoegd voor economie, werkgelegenheid, landbouw, waterbeleid, huisvesting, openbare werken, energie, vervoer, leefmilieu, ruimtelijke ordening en stedenbouw, modernisering van de landbouw, natuurbehoud, buitenlandse handel en toezicht over provincies en gemeenten.

Het Vlaamse Gewest omvat de provincies West-Vlaanderen, Oost-Vlaanderen, Limburg, Antwerpen en Vlaams-Brabant. Het Waalse Gewest omvat de provincies Henegouwen, Namen, Luik, Luxemburg en Waals-Brabant. Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest omvat het gebied van de stad Brussel samen met de 19 gemeenten van het arrondissement. Naast hoofdstad is Brussel het economische, politieke en culturele centrum van België. Door zijn groeiende internationale rol sinds het ontstaan van de Europese Unie is Brussel een van de belangrijkste Europese zakencentra geworden. Meer dan 1100 internationale organisaties zijn in Brussel gevestigd of hebben er hun Europees hoofdkwartier.

Provincies

advertentie

Belgie ProvinciesFoto: Kneiphof, Finn Bjørklid CC3.0 Unported no changes made

De provincie heeft op haar grondgebied de verantwoordelijkheid voor alles wat van provinciaal belang is, dus alles wat in het belang van de provincie moet gebeuren en niet valt onder het algemeen belang van de federale staat, de gemeenschappen en de gewesten, of onder het gemeentelijk belang

Sinds de laatste staatshervorming zijn er tien provincies. Door deze laatste staatshervorming werd de provincie Brabant afgeschaft en vervangen door de provincies Vlaams-Brabant en Waals-Brabant. Het grondgebied van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest valt buiten de indeling in provincies.

De provincies zijn autonome instellingen maar staan onder toezicht van de gewesten en in mindere mate van de federale staat en de gemeenschappen. Provincies hebben een provincieraad en de leden daarvan worden rechtstreeks en voor zes jaar gekozen. Deze raad neemt beslissingen van algemene aard en zorgt voor de provinciereglementen. De provincieraad benoemt uit haar leden zes afgevaardigden die de Bestendige Deputatie vormen. Deze Bestendige Deputatie wordt voorgezeten door de gouverneur en is in feite het dagelijks bestuur van de provincie met uiteenlopende bevoegdheden. De gouverneur wordt benoemd en afgezet door de koning, en valt onder de verantwoordelijkheid van de Minister van Binnenlandse Zaken.

Provincies hebben ruime bevoegdheden en werken o.a. initiatieven uit inzake onderwijs, sociale en culturele infrastructuren en sociaal beleid. Ze houden zich ook bezig met leefmilieu, wegen en waterwegen, economie, openbare werken en huisvesting. Hoewel de provincies autonoom zijn staan ze onder controle van de gemeenschappen en de gewesten.

De Bestendige Deputatie levert o.a. vergunningen af voor de exploitatie van industriële, ambachtelijke, commerciële en landbouwvestigingen die risico's inhouden of schadelijk zijn en daarom gecontroleerd moeten worden.

De provinciegouverneur beschikt over bevoegdheden inzake veiligheid en ordehandhaving.

Gemeenten

advertentie

Belgie GemeentenFoto: Publiek domein

Bij het ontstaan van de Belgische Staat in 1831 waren er 2739 gemeenten. Sinds de fusie van de gemeenten in 1975 zijn er nog 589 gemeenten:

Vlaanderen 308 gemeenten

Wallonië 262 gemeenten

Brussels Gewest 19 gemeenten

Ieder gewest oefent het toezicht uit op de gemeenten van zijn grondgebied. Het toezicht van de andere overheden, met name de gemeenschappen en de federale staat, is beperkt tot de terreinen waarvoor de gemeenschappen en de federale staat bevoegd zijn.

In elke gemeente is er een gemeenteraad die is samengesteld uit 7 tot 55 leden, afhankelijk van het aantal inwoners. Door middel van gemeentereglementen regelt de gemeenteraad alles wat van"gemeentelijk belang" is. De gemeenteraad kiest de schepenen die samen met de burgemeester het College van Burgemeester en Schepenen vormen. De burgemeester wordt, onder verantwoordelijkheid van de Minister van Binnenlandse Zaken, door de koning benoemd uit de leden van de gemeenteraad. Gemeenteraadsleden kunnen wel kandidaten voordragen bij de gouverneur.

De gemeentelijke bevoegdheden zij erg ruim en omvatten alles wat te maken heeft met het"gemeentelijk belang", en dat kan liggen op het gebied van openbare werken, sociale bijstand, ordehandhaving, huisvesting, onderwijs, etc.

De gemeenten staan onder controle van de federale staat, de gemeenschappen, de gewesten en de provincies en moeten ook taken uitvoeren die hen worden opgelegd door de hogere instanties.

De gemeenten zijn ook vooral belast met de politiemachten, met het beheer van de burgerlijke stand en met het bijhouden van de bevolkingsregisters. De burgemeester staat aan het hoofd van de gemeentepolitie. Elke gemeente heeft verder een Openbaar Centrum voor Maatschappelijk Welzijn dat maatschappelijke hulp verleent.

Onderwijs

Algemeen

België heeft vrijheid van onderwijs volgens artikel 24 van de Grondwet. Het onderwijs in België wordt gegeven in instellingen die behoren tot de officiële of openbare sector (gemeenschappen, provincies, gemeenten) en tot de bijzondere of vrije sector (vooral rooms-katholieke scholen).

Het onderwijssysteem is in België gestructureerd over de niveaus basisonderwijs (voorschoolse opvoeding en lager onderwijs), secundair onderwijs en hoger onderwijs. Bovendien werd door de Wet van 6 juli 1970 het buitengewoon onderwijs in de wettelijke regeling opgenomen.

Sinds 1921 geldt de leerplicht voor kinderen van zes tot en met veertien jaar. In 1983 werd de leerplicht verlengd tot achttien jaar, met van zestien tot achttien jaar een stelsel van deeltijdleerplicht.

De totale schoolbevolking telde in het schooljaar 1998/1999 2.261.000 personen.

Kleuteronderwijs : 425.000

Lager onderwijs : 737.000

Secundair onderwijs : 800.000

Hoger onderwijs : 299.000, waarvan 133.000 universitaire studenten en 166.000 niet-universitaire studenten

advertentie

Kleuteronderwijs

In België maken de voorschoolse voorzieningen een integrerend deel uit van de onderwijsinfrastructuur. Het staat ouders daarentegen vrij om hun kinderen in de leeftijd van 2,5 tot 6 jaar van dit onderwijs te laten genieten. Veel instellingen voor kleuteronderwijs zijn verbonden aan een basisschool en in hetzelfde gebouw gevestigd.

advertentie

Basisonderwijs

Voor elk van de drie officiële talen en gemeenschappen in België bestaat er een afzonderlijk gratis onderwijsstelsel.

De tot hun 15 jaar volledig leerplichtige kinderen moeten de basisschool doorlopen en minstens de eerste twee jaren van het secundair onderwijs. Zij die de eerste twee jaren van het secundair onderwijs niet beëindigen blijven voltijds leerplichtig tot hun 16e jaar. Men kan dan wel kiezen om tot het 18e jaar deeltijdonderwijs te volgen.

Het lager onderwijs (Frans: enseignment primaire ; Duits: Primarschulwesen) is gericht op kinderen van 6 tot 12 jaar, omvat zes leerjaren en verdeeld in drie cycli van twee jaar. Kinderen worden leerplichtig in september van het jaar waarin ze zes jaar worden.

Aan het einde van de zesjarige basisschool krijgen de leerlingen een"Getuigschrift van het basisonderwijs" (Frans: Certificat d'études de base ; Duits: CEB, Abschlusszeugnis der Grundschule).

In het Brussels Gewest is de studie van het Nederlands verplicht vanaf achtjarige leeftijd. In de rest van de Franse Gemeenschap kan een tweede landstaal (Nederlands of Duits) of Engels worden onderwezen vanaf de leeftijd van 10 jaar.

In de Duitse Gemeenschap kan het Frans worden onderwezen vanaf het eerste leerjaar en is verplicht vanaf het derde jaar.

In de Vlaamse Gemeenschap van het Brussels Gewest kan het Frans onderwezen worden vanaf het eerste leerjaar. De studie van het Frans is verplicht vanaf de leeftijd van 8 jaar. In alle andere scholen van de Vlaamse Gemeenschap kan het Frans worden onderwezen vanaf de leeftijd van 10 jaar.

Middelbaar onderwijs

Het secundair onderwijs (Frans: enseignement secondaire ; Duits: Sekundarschulwesen) is ook verplicht en voor jongeren van 12 tot 18 jaar. Het secundair onderwijs omvat vier richtingen: algemeen, technisch, kunst- en beroepsonderwijs. Het Diploma van hoger secundair onderwijs (Frans: certificat d'enseignement secondaire supérieur ; Duits: Abschlusszeugnis der Oberstufe des Sekundarunterrichts) wordt toegekend aan leerlingen die het secundair onderwijs hebben beëindigd.

In de Franse Gemeenschap is het secundair onderwijs te verdelen in twee hoofdcategorieën:

Type 1, het vernieuwde onderwijs, bestaande uit drie cycli van twee jaar:

Eerste cyclus: observatiegraad voor leerlingen van 12 tot 14 jaar,

Tweede cyclus: oriëntatiegraad voor leerlingen van 14 tot 16 jaar,

Derde cyclus: determinatiegraad voor leerlingen van 16 tot 18 jaar.

Type 2, het traditionele onderwijs, bestaande uit twee cycli van drie jaar.

De meeste leerlingen volgen op dit moment het onderwijs van type 1. Voor de Duitse Gemeenschap geldt dat alleen het type 1 beschikbaar is.

Het aanbod in scholen van type 2 omvat een kleiner aantal algemene en technische opleidingen. De eerste cyclus van het technisch onderwijs leidt tot een getuigschrift van lager secundair onderwijs.

In de Vlaamse Gemeenschap zijn de twee typen onderwijs vervangen door een nieuwe eenheidsstructuur die drie tweejarige cycli behelst en vier richtingen omvat, algemeen, technisch, kunst- en beroepsonderwijs.

Instellingen waar behalve algemeen ook kunst-, technisch en beroepsonderwijs wordt gegeven, heten"atheneum" (athénée) als het gaat om officiële (neutrale) scholen en"lyceum" of"college" als het gaat om vrije scholen. Instellingen waar technisch of beroepsonderwijs wordt gegeven, worden meestal"instituut" genoemd.

In de Franse Gemeenschap is de studie van een vreemde taal verplicht in alle typen secundair onderwijs en in bepaalde richtingen kan een bijkomende vreemde taal worden onderwezen.

In de Duitse Gemeenschap worden het Duits en het Frans onderwezen vanaf de eerste cyclus terwijl een bijkomende vreemde taal kan worden onderwezen vanaf de tweede cyclus. In sommige scholen worden vakken in het Frans onderwezen.

In de Vlaamse Gemeenschap wordt het Frans en in sommige gevallen ook het Engels onderwezen vanaf de eerste cyclus. Vanaf de tweede cyclus wordt een vreemde taal onderwezen en in het algemeen secundair onderwijs wordt ook een derde taal onderwezen.

Hoger onderwijs

advertentie

Universiteit LeuvenFoto: Juhanson CC 3.0 Unported no changes made

In de Vlaamse en Franse Gemeenschap zijn er drie typen hoger onderwijs te onderscheiden: hoger onderwijs van het korte type, van het lange type en universitair onderwijs.

Het universitair onderwijs wordt verstrekt aan universiteiten of aan instellingen van universitair niveau en omvat opleidingen van minstens vier jaar, verdeeld over twee cycli. Elke cyclus wordt afgesloten met een diploma dat toegang verleent tot de volgende cyclus. Elk van deze cycli loopt over twee à drie jaar.

Het hoger onderwijs van het korte type bestaat uit één cyclus van drie à vier jaar en omvat een breed scala aan studierichtingen.

Het hoger onderwijs van het lange type is gelijkgesteld met het universitair onderwijs en omvat twee cycli die samen minstens over vier jaar lopen.

Naast de zes"volledige" universiteiten zijn er een aantal universitaire instellingen die een beperkt aantal studierichtingen aanbieden.

In de Duitse Gemeenschap is er alleen hoger onderwijs van het korte type. Het paramedisch en pedagogisch hoger onderwijs wordt afgesloten met het"Graduierte"-diploma.

In de Franse Gemeenschap worden de volgende universitaire diploma's uitgereikt:

-candidat na de eerste twee- of driejarige cyclus,

-licencié na de twee- of driejarige tweede cyclus,

-docteur.

Het hoger onderwijs van het korte type wordt afgesloten met het gradué-diploma.

In de Vlaamse Gemeenschap wordt de eerste cyclus van het universitair onderwijs afgesloten met het kandidaatsdiploma. De tweede cyclus wordt afgesloten met het licentiaatsdiploma en de derde cyclus betreft het doctoraat.

Politiek

advertentie

Wapen van BelgieFoto: Sodacan CC 3.0 Unported no changes made

De Belgische binnenlandse politiek wordt sinds mensenheugenis gedomineerd door drie politieke groeperingen: de christen-democraten, de socialisten en de liberalen, die in wisselende coalities België regeren. Sinds de jaren zeventig van de 20e eeuw zijn deze drie groeperingen opgesplitst in regionale Vlaamse en Waalse partijen.

De parlementaire verkiezingen van juli 1999 zorgden voor een grote verschuiving in het Belgische politieke landschap. Dit kwam met name door vele schandalen in de jaren negentig van de vorige eeuw, o.a. de moord op vice-premier André Cools, de Dutroux affaire, het Augusta-Dassault omkopingsschandaal en de verontreiniging van veevoeder met dioxine. Grote verkiezingswinnaars waren de groenen en de liberalen die samen met de socialisten een regering vormden onder leiding van Guy Verhofstadt. Voor de eerste keer sinds 1958 belandden de christen-democraten in de oppositie.

Het extreem-rechtse Vlaams Blok vormt tegenwoordig een factor van betekenis in zowel de Belgische landelijke als de plaatselijke politiek. In 1995 was in Antwerpen het Vlaams Blok met 27% van de stemmen de grootste partij. De actuele politieke situatie is beschreven bij het hoofdstuk geschiedenis.

BELGIE LINKS

Advertenties
• België met de Trein
• Belgie Tui Reizen
• ANWB vakantie boeken Belgie
• Belgie hotel met jacuzzi | Surprisetickets
• Vakantieparken in België
• Hotels Trivago
• Autohuur Belgie
• Ardennen Tui Reizen
• België Hotels
• Auto huren in Belgie
• Reisgidsen en kaarten Belgie

Nuttige links

België Foto's Kees Hulsen
Campersite België (N)
Dieren in België (N)
Lies en Teije's Reiswebsite (N+E)
Reisinformatie België (N)
Reizendoejezo – België (N)

Bronnen

België, een manier van leven

Lannoo

Europese Unie : vijftien landendocumentaties

Europees Platform voor het Nederlandse Onderwijs

The Stateman's Yearbook: the politics, cultures and economies of the world

Macmillan Press Limited

CIA - World Factbook

BBC - Country Profiles

laatst bijgewerkt november 2024
Samensteller: Arie Verrijp / Geert Willems