BELARUS
Geschiedenis

To read about BELARUS in English - click here

Hotels Belarus

Steden BELARUS

Minsk

Geschiedenis

Oudheid en Middeleeuwen

Archeologen hebben nederzettingen ontdekt die al van 10.000 jaar geleden dateren, de neolithische periode. In de 5e eeuw v.Chr. vestigden de eerste BelaRussen zich in de bossen vlaktes nabij de Pripyat rivier.

De gebieden van het huidige Belarus werden in het begin van onze jaartelling al bewoond door Slavische stammen. Eind 9e eeuw leefden op het huidige Belarussische grondgebied enkele Oost-Slavische stammen, waaronder Polotsjanen en Krivitsjen. In deze tijd werd ook het rijk van Kiev-Rusland hier gevestigd, onder aanvoering van de Rurikiden.

advertentie

Kaart Kiev-Rusland_{Photo: SeikioEn CC 3.0 Unported no changes made}

Onder de heerschappij van dit volk kwam er een einde aan de stamstructuur, dat werd vervangen door een aantal deelvorstendommen, waarvan dat van Polotsk het belangrijkste werd.

De versnippering van de macht zette zich tot in de 13e eeuw door, waardoor het Belraussische grondgebied gemakkelijk werd veroverd door de Litouwer Gedyminas (1315-1340). Na de vereniging van Litouwen en Polen in 1569 kwam het huidige Belarus onder steeds sterkere invloed van de westerse beschaving te staan en steeds verder af van de Russische beschaving. In deze tijd werd het gebied aan de Boven-Dnjepr Belarus genoemd, het gebied ten zuiden van de Neman-rivier werd nog een hele tijd Zwart-Rusland genoemd.

Belarus onderdeel van het Russische keizerrijk

Eind 18e eeuw kwam Belarus door de zogenaamde Poolse delingen bij Rusland. Sterke nationale gevoelens voorkwamen echter dat Belarus gerussificeerd werd. Dit bleek ook na de Russische Revolutie van 1905, toen de Belrussische Socialistische Republiek (Bjeloroeskaja Sotsjalistitseskaja Hramada) haar culturele autonomie bleef behouden. Na de Oktoberrevolutie van 1917 werd Belarus door de bolsjewieken als een afzonderlijke natie beschouwd en kreeg zelfbeschikkingsrecht.

Belarus deel van de Sovjet-Unie

advertentie

Karikatuur voor de vrede van Riga_{Photo: Publiek domein}

Na de Vrede van Riga in 1920 werd het westelijke deel van Belarus aan Polen overgedragen. Wat er overbleef van het Belarussische grondgebied werd in 1922 een deelstaat van de Sovjet-Unie met de officiële naam Belaroeskaja Sovjetskaja Sotsjalistitsjnaja Respoeblika (of BSSR). Na de Russische inval in Polen kreeg Belarus haar gebieden weer terug, om ze na de Tweede Wereldoorlog weer aan Polen te verliezen. Belarus leek in eerste instantie tijdens de Tweede Wereldoorlog de kant van de Duitsers te kiezen, maar na ruzies met de Duitse machthebbers ontstond er een bonte verscheidenheid aan partizanengroepen die zich tegen de Duitsers verzetten. De bevolking had ondertussen zeer te lijden onder het brute bewind van de Duitsers.

In de zomer van 1944 werden de Duitsers uit Belarus verdreven en werd het land weer een volledige lidstaat van de Sovjet-Unie. Opmerkelijk was wel dat bij de oprichting van de Verenigde Naties in 1945, Belarus volwaardig lid mocht worden, ondanks een buitenlands beleid dat door de Sovjet-Unie bepaald werd.

Onafhankelijkheid

advertentie

Ondertekening ontbinding USSR in Belarus_{Photo: RIA Novosti archive, image #848095 / U. Ivanov CC-BY-SA 3.0 no changes made}

Eind jaren tachtig verloor de Sovjet-Unie langzaam haar greep op de vele lidstaten. Overal bloeide het nationalisme op en op 27 juli 1990 verklaarde Belarus zich een soevereine staat. Op 25 augustus 1991 riep Belarus haar onafhankelijkheid uit en in december 1991 vormde het samen met Oekraïne en de Russische Federatie het Gemenebest van Onafhankelijke Staten (GOS).

De eerste presidentsverkiezingen werden in juni 1994 gehouden en uiteindelijk gewonnen door Aleksandr Loekasjenko, die op dat moment voorzitter was van de parlementaire anti-corruptiecommissie. In juli stapte de regering Kebitsj op en de nieuwe premier werd de economische hervormer Michaïl Tsjigir. De overgang naar een markteconomie verliep echter zeer moeizaam en werd 1994 afgesloten met een dalende industriële productie, een gigantische inflatie en een sterk dalende levensstandaard. Bovendien verzette het Belarussische parlement zich hevig tegen het privatiseringsprogramma van de regering.

In mei 1995 werd er een referendum gehouden waarin Loekasjenko steeds meer macht kreeg. Hij kreeg zelfs steun om eventueel het parlement te ontbinden en streefde weer naar integratie met Rusland. Ook vonden er tegelijkertijd parlementsverkiezingen plaats.

Loekasjenko regeerde inmiddels per decreet en legde zelfs enkele uitspraken van het Hooggerechtshof die hem niet aanstonden, naast zich neer. Hierdoor was het nog steeds mogelijk voor hem om wetten af te kondigen, te wijzigen en in te trekken. De economie, die praktisch geheel afhankelijk was van Rusland, verkeerde in een deplorabele toestand, onder andere door de hoge energieschulden aan datzelfde land.

In 1996 bereikte Loekasjenko eindelijk wat hij wilde. In een nieuw referendum werd een nieuwe grondwet goedgekeurd, waarin de bevoegdheden van de president maximaal werden uitgebreid: hij kon op eigen houtje het parlement ontbinden. Het zal niet vreemd overkomen dat die situatie zich vrijwel meteen voordeed en het nieuwe parlement uit louter Loekasjenko-adepten bestond. Verder werd zijn ambtstermijn verlengd tot 2001 en in april 1996 werd er een door hem zo zeer verlangde ‘gemeenschap van economische herïntegratie’ met Rusland opgericht, die echter weinig om het lijf had. Hoewel de oppositie zich flink roerde, kon Loekasjenko ondanks alles blijven rekenen op een meerderheid van de bevolking. Internationaal raakte Belarus door al deze anti-democratische maatregelen steeds verder in een isolement.

In december 1998 tekenden Loekasjenko en de Russische president Jeltsin een overeenkomst ter oprichting van een gemeenschappelijke staat, maar met behoud van ieders soevereiniteit. Eind december tekenden Jeltsin en Loekasjenko nog een verdrag, maar ook dit verdrag stelde in de praktijk niet veel voor door de afwachtende houding van de nieuwe Russische president Poetin.

In mei 1999 organiseerde alle oppositiepartijen nieuwe presidentsverkiezingen toen de ambtstermijn van Loekasjenko verstreek. Volgens Loekasjenko was het volgens de grondwet mogelijk om de ambtstermijn te verlengen en hij werkte de verkiezingen daarom ook tegen. Kranten werd in feite censuur opgelegd, want zij mochten niets over de verkiezingen schrijven en ook politieke partijen werd verboden om mee te werken aan de verkiezingen. Daarop besloot de kiescommissie de verkiezingen ongeldig te verklaren, waardoor de verdeeldheid onder de oppositiepartijen steeds groter werd.

21e eeuw

In maart 2000 werd Sergej Ling als premier opgevolgd door Uladzimir Yarmoshyn en volgden er demonstraties tegen Loekasjenko. Honderden demonstranten werden gearresteerd en veroordeeld tot gevangenisstraffen.

In oktober werden parlementsverkiezingen gehouden, die echter geboycot werden door een groot gedeelte van de oppositie. Het ondemocratische optreden van Loekasjenko werd ook in het buitenland sterk bekritiseerd. Met de economie ging het in het jaar 2000 onverminderd slecht met een hoog inflatiecijfer en lage lonen. Op 9 september 2001 werden de presidentsverkiezingen met grote overmacht (76,5% van de stemmen) gewonnen door Loekasjenko. De oppositie eiste een tweede ronde, maar deze oproep haalde niets uit door de grote steun die Loekasjenko onder de bevolking had. Ondanks veel kritiek van onder andere de OVSE, legde men zich in het buitenland toch bij de verkiezingsuitslag neer.

Loekasjenka Belarus_{Photo: Okras CC 4.0 International no changes made}

Eind december deed Loekasjenka Poetin een voorstel over een nieuwe gezamenlijke grondwet, maar de Russen lieten niets van zich horen. De mensenrechtensituatie in Belarus werd steeds meer bekritiseerd vanuit het buitenland, en dat leidde tot een verdere isolatie van president Loekasjenko. President Poetin van Rusland stelde voor om Belarus volledig te integreren in de Russische Federatie door het overnemen van de Russische grondwet, munt en taal en de aanwijzing van een staatshoofd. Loekasjenko wees het voorstel verontwaardigd af.

De economie verslechterde in 2002 nog verder. Dit kostte Loekasjenka een deel van zijn populariteit. De Europese Bank voor Wederopbouw en Ontwikkeling schortte alle activiteiten in Belarus op en ook het IMF uitte zware kritiek op het economische beleid van Loekasjenko en verklaarde geen leningen meer te zullen verstrekken. Tot overmaat van ramp dreigde Rusland vanwege wanbetalingen de aanvoer van aardgas te stoppen. Nieuwe feiten over de ‘vrijheid’ van meningsuiting kwamen naar buiten; zo werd de televisie volledig onder staatscontrole gesteld. In juli ontsloeg Loekasjenko twee ministers vanwege achterstallige lonen in de landbouwsector.

De economie bleef ook in 2003 een zorgenkindje. De helft van alle bedrijven leed verlies, de inflatie gierde de pan uit en ruim 40% van de Belarussen leefde onder de armoedegrens.

De steeds verder gaande privatisering werd teruggedraaid en vele bedrijven werden weer volledig onder staatscontrole gebracht. De belangrijkste partijen zijn de Communistische Partij van Belarus en de Agrarische Partij, die beiden de president steunen. Vele zetels worden verder gewonnen door onafhankelijke kandidaten. In de parlementsverkiezingen van 2004 wonnen pro-Loekasjenka kandidaten elke zetel, nadat een groot deel van de oppositie om technische redenen werd gediskwalificeerd. Deze verkiezingen werden door internationale waarnemers gekwalificeerd als ondemocratisch.

Voor de presidentsverkiezingen in maart 2006 kwam de verenigde oppositie met een gezamenlijke kandidaat, Alexander Milinkevitsj. Ook een andere oppositiekandidaat, Kozulin, nam deel aan de verkiezingen. De oppositie werd in de aanloop van deze verkiezingen, evenals in de jaren daarvoor, belemmerd door intimidatie van overheidszijde en gebrek aan toegang tot de staatsmedia. Belangrijke oppositiepartijen zijn het Belarussische Volksfront, de Verenigde Burgerpartij, de Belarussische Sociaaldemocratische Partij en Hramada. Milinkevitsj kreeg officieel slechts 6% van de stemmen, terwijl Loekasjenko officieel ruim 82% van de stemmen kreeg. Gezien de maandenlange intimidatie van aanhangers van de oppositie en het gebrek aan transparantie in het tellen van de stemmen bij de verkiezingen, heeft de internationale gemeenschap de presidentsverkiezingen noch vrij noch eerlijk verklaard.

In de jaren 2007 en 2008 is er een slepend conflict met Rusland over gas- en olieleveranties. In juni 2008 besluit Wit-Rusland tot de bouw van een kerncentrale waarvoor een internationale tender wordt uitgeschreven. Bij de verkiezingen van september 2008 winnen de regeringskandidaten alle 110 zetels in het parlement. In oktober schort de EU het reisverbod van president Loekasjenko op om democratische hervormingen aan te moedigen. In april 2009 bezoekt Loekasjenko Vaticaanstad tijdens zijn eerste West-Europese bezoek sinds 1995. Ook in 2010 wordt er door Rusland en Belarus geruzied over olie en gastoevoer. In januari 2011 wordt Loekasjenko voor een vierde termijn ingezworen als president. In 2011 raakt Belarus financieel in de problemen en sluit het een deal om Russisch gas goedkoper te krijgen. In ruil daarvoor krijgt Gazprom zeggenschap over de pijpleiding in Belarus. In 2012 en 2013 blijft het onrustig in Belarus en zijn er problemen met de EU. De oppositie dreigt met het boycotten van verkiezingen. In maart 2014 vraagt Belarus versterkingen aan Rusland vanwege de aanwezigheid extra NAVO-troepen in de Baltische staten als gevolg van de Oekraïne crisis. In november 2015 wint Loekasjenko opnieuw, voor de vijfde keer, met officieel 83,5% van de stemmen de verkiezingen. In september 2016 winnen twee kandidaten van de oppositie zetels bij parlementsverkiezingen die verder volledig worden gedomineerd door pro-regerings kandidaten. Er zou sprake van zijn dat de regering dit zo geregeld heeft. In september 2017 houden Belarus en Rusland militaire oefeningen met de codenaam Zapad dicht bij de grenzen van de Navo landen. Westerse experst zeggen dat het de grootste oefeningen zijn sinds de koude oorlog. In augustus 2020 zijn er verkiezingen, waarbij Loekasjenko wederom 80% van de stemmen zou hebben gehaald.

Svetlana Tichanovskaja Belarus_{Photo: Serge Serebro CC 4.0 International no changes made}

De oppositiekandidate Svetlana Tichanovskaja, wiens man in de gevangenis zit om politieke redenen, vlucht naar Litouwen. Er zijn massale demonstraties tegen Loekasjenko waar de oproerpolitie keihard tegen optreedt, De EU spreekt haar afschuw uit tegen dit optreden en de frauduleuze verkiezingen. Loekasjenko zoekt steun bij Poetin. In 2022 steunt de regering van Belarus de Russische invasie in Oekraïne.

BELARUS LINKS

Advertenties
• VliegenNaar | Vliegtickets Minsk Belarus
• Hotels Trivago
• Djoser Rondreis Wit-Rusland
• Hotels Wit-Rusland
• Transport Wit-Rusland - TTS Quality Logistics B.V
• Boeken, ook tweedehands, over BELARUS bij Bol.com

Nuttige links

Campersite Wit-Rusland (N)
Reisinformatie Wit-Rusland (N)
Reizendoejezo – Wit-Rusland (N)
Startpagina Wit-Rusland (N

Bronnen

Belarus

Lerner Publications Company

Belarus and Moldova : country studies

Federal Research Division, Library of Congress

Holtbrügge, D. / Weissrussland

Verlag C.H. Beck

Levy, P. / Belarus

Marshall Cavendish

Oost-Europa

The Reader’s Digest

Russia & Belarus

Lonely Planet

CIA - World Factbook

BBC - Country Profiles

laatst bijgewerkt september 2024
Samensteller: Arie Verrijp / Geert Willems