ALGERIJE
Planten en Dieren

To read about ALGERIA in English - click here

Hotels Algerije

Planten en Dieren

Planten

Door de omvang van het land vertonen de landschappen van Algerije alle vegetatietypen die in Noord-Afrika voorkomen. Een bezoek in Algiers aan de botanische tuin Jardin d'Essai du Hamma is een echte aanrader wat dat betreft. Deze botanische tuin werd opgericht in 1830 en bevat een van de grootste botanische collecties van Afrika.

advertentie

Jardin d'Essai du Hamma, grootste botanische tuin van Algerije_{Photo: Ludovic Courtès CC 3.0 Unported no changes made}

Ca. 5000 jaar geleden was een groot deel van de bergachtige kustregio bedekt met loof- en naaldbossen. Ceders, pijnbomen, steen- en kurkeiken groeiden tot aan de branding van de Middellandse Zee.

Zoals op veel plaatsen in Afrika is het landschap in de loop van duizenden jaren door toedoen van vooral de mens drastisch veranderd. Door het rooien van bomen voor meer landbouwgrond verdwenen enorme oppervlakten aan bossen. Daar kwamen ook nog eens vele bosbranden bij, onder andere tijdens de Onafhankelijkheidsoorlog (1954-1962). Normaal gesproken herstelt de natuur zich na een brand vrij snel, maar in Algerije werden nieuwe aanplant en jonge loten meteen weer opgevreten door grote geitenkuddes. Sinds het einde van de jaren zeventig van de vorige eeuw werden er op een planmatige manier weer bossen aangeplant.

Nieuwe plantensoorten werden ingevoerd uit andere regio's, zoals uit tropisch Afrika, Zuidwest-Azië, India en Zuid-Amerika. Zo verspreidde de olijfboom zich als een karakteristieke boom over de gehele mediterrane regio. Deze boom werd vanaf ongeveer 600 v.Chr. geïntroduceerd door Foenicische kooplieden in Carthago (Tunesië) en Marsilia (Marseille) en de Romeinen gebruikten de olijfboom vaak als grensboom. Ten tijde van de veroveringstochten van Alexander de Grote (331-324 v.Chr.) werden rijst, katoen en citrusvruchten geïntroduceerd in het Middellandse-Zeegebied, citrusbomen in eerste instantie zelfs alleen maar als siergewassen. Arabische stammen brachten tussen de 7e en 12e eeuw n.Chr. dadelpalmen, suikerriet en papyrus naar Noord-Afrika. Nog exotischer planten en bomen brachten de Portugezen mee vanuit Oost-Azië, na het ronden van Kaap de Goede Hoop in de 15e eeuw. Na 1492 werden er vanuit de 'nieuwe wereld', Noord-, Midden- en Zuid-Amerika, totaal nieuwe soorten ingevoerd, onder andere aardappelen, maïs, tomaten, pinda's, paprika, agave, schijfcactus en bougainvillea. Vanaf het midden van de 18de eeuw, onder de koloniale heerschappij van Frankrijk, werden onder meer de Canarische palm, eucalyptussoorten en de mandarijnboom geïntroduceerd.

Bomen

De olijfboom is een van de langst levende cultuurplanten, exemplaren van meer dan duizend jaar oud zijn geen uitzondering. De vruchten van deze altijd groene boom, met een oliepercentage van 30-35%, worden tussen november en maart geoogst.

advertentie

Olijfboomgaard_{Photo: Petr Pakandi CC 2.5 Generic no changes made}

Grote aaneengesloten naaldbossen komen niet veel meer voor in Algerije. Toch zijn naaldbomen als de Aleppoden, de zeeden nog op veel plaatsen te zien, maar dan meer in een solitaire omgeving. Cypressen, waaronder de Atlasceder, die eveneens zeer oud kunnen worden, zijn ook karakteristiek voor het Middellandse Zeegebied.

Bijzonder is de Algerijnse zilverden, die alleen voorkomt in Algerije, en dan met name op de hellingen van de Djebel Babor, de op één na hoogste berg van Algerije.

advertentie

Kurkeik _{Photo: Ballista CC 3.0 no changes made}

Kurkeiken komen vooral voor in het westelijke Middellandse Zeegebied, en als ze 15-20 jaar oud zijn kan men beginnen met het 'oogsten' van de kurk.

De snelgroeiende eucalyptusboom, rond 1850 werden ca. 50 soorten ingevoerd vanuit Australië, heeft een gladde, groenige stam, staat vaak langs de straten en geeft veel schaduw.

Macchia of maquis

Macchia of maquis, dat het goed doet in een rotsachtige, droge omgeving, is een altijdgroen en vrij ondoordringbaar vegetatietype met manshoge (2-4 meter hoog) bomen en aromatische stuiken met vaak klene, harde bladeren. Typische soorten voor dit vegetatietype zijn de Europese dwergpalm, de enige inheemse palmsoort, heidebremsoorten en stekelige wolfsmelksoorten.

Door de grote negatieve invloed van de mens op de bossen van Algerije kreeg de macchia alle ruimte om zich te ontwikkelen. Als de omstandigheden voor de macchia slechter worden, dan ontwikkelt zich een garrigue-vegetatie met vooral struiken die niet hoger dan 1,5 meter worden, waaronder de kermeseik.

Palmen

Op de Europese dwergpalm na, zijn alle palmsoorten in Algerije afkomstig uit tropische of subtropische gebieden als de Kaapregio in Zuid-Afrika of de kuststreek van Californië. De dwergpalm is de enige wilde palmsoort die oorspronkelijk in het Middellandse Zeegebied voor komt. De koningspalm, afkomstig uit Zuid-Amerika en de Antillen, is vaak te vinden in parken.

Europese dwergpalm, de enige inheemse palmsoort van Algerije_{Photo: tato grasso CC 2.5 Generic no changes made}

Fruitbomen

De vijgenboom, die drie keer per jaar bloeit en twee keer per jaar vijgen draagt, stamt oorspronkelijk uit het westen van Klein-Azië. De kromme, doornige en veeltakkige granaatappelboom, komt ook als struik voor. De granaatappel vormt de basis voor grenadine en de waterige, zoet smakende kern van de vrucht wordt als dessert gegeten. Abrikozen werden in de eerste eeuw n.Chr. vanuit China via Perzië, Armenië naar Italië gebracht. De Arabieren zorgden voor de verdere verspreiding van de abrikoos, tot in Algerije toe. Citrusvruchten weden vanuit Zuidoost-Azië en India naar de rest van dewereld verspreid. Algerije heeft ongeveer 22.000 ha met mandarijnbomen in gebruik.

Een oeroude kultuurplant is de wijnrank, die oorspronkelijk uit het oostelijke Middellandse Zeegebied stamt en door de Foeniciërs en de Romeinen verspreid werd. Watermeloenen kwamen al voor Christus naar de landen rond de Middellandse Zee. Rond Tamanrasset in het zuiden van de Algerijnse Sahara gedijen deze vruchten goed.

In de cultuur van de Maghreb staat de dadelpalm symbool voor het leven. De echte dadelpalm (Phoenix dactylifera), die uit Perzië en Arabië komt, komt al sinds 4000 jaar aan de boorden van de Middellandse Zee voor en behoort daarmee tot een van de oudste cultuurplanten ter wereld. De stam van de dadelpalm wordt 10-30 meter hoog, de boom levert jaarlijks zo'n 20-50 kg aan dadels, ook wel het 'brood van de woestijn' genoemd. De meeste dadels worden vanaf oktober geoogst als de boom tussen 40 en 80 jaar oud is, en een boom kan ca. 100 jaar lang dadels dragen.

Uit dadels wordt ook meel gemaakt, het hart van de boom wordt in salades verwerkt, uitgeperste dadels leveren 'dadelhoning' op, het zachte dadelhout wordt in de bouw gebruikt, van de vezels van de bomen worden matten, bezems, hoeden, korven en sandalen gemaakt, en de palmbladeren worden onder andere voor schuttingen gebruikt. Er zijn ongeveer honderd verschillende dadelsoorten, die in de loop van duizenden jaren ontwikkelt en gekweekt zijn en miljoenen mensen voeden. Algerije telt ca. 7 miljoen dadelpalmen, in 2004 werd er 6,7 miljoen ton dadels geoogst, alleen in Algerije 450.000 ton. In de hele Maghreb staan ca. 20 miljoen dadelpalmen, 90% van de in Algerije geoogste dadels zijn voor de eigen bevolking, slechts 10% wordt geëxporteerd.

Dadelpalm hangt vol met dadels_{Photo: B Simpson Cairocamels CC 3.0 Unported no changes made}

Bloemen en planten

De oleander is een geliefde altijdgroene, maar wel giftige struik die in heel Algerije voorkomt. Van mei tot de herfst bloeien de oleanders in veel kleuren, van wit, geel rose tot donkerrood.

De kusten van alle landen die grenzen aan de Middellandse Zee zijn niet voor te stellen zonder de prachtige klimplant bougainvillea, die bloeien van februari tot in de late herfst in onder andere de kleuren wit, geel, rose en donkerrood. De plant komt oorspronkelijk uit Zuid-Amerika en is voor het eerst in Brazilië ontdekt door de Franse admiraal Antoine de Bougainville.

Kenmerkende steppeplanten die in Algerije voorkomen zijn agave, esparto of espartogras, opuntia of schijfcactussen en wonderboom of wonderolieboom.

Agaves en schijfcactussen vormen vaak samen de afscheiding tussen landbouwpercelen om schapen en geiten buiten de deur te houden. Agaves ontwikkelen pas na 10-15 jaar kandelaarachtige bloemen die tot drie meter hoog kunnen worden. De esparto of het espartogras is een zeer karakteristieke steppeplant die goed gedijt op stenige, mergelachtige grond. Espartogras wordt onder andere gebruikt om touw van te maken; van de vezels wordt papier van hoge kwaliteit gemaakt.

Schijfcactussen, werden door de Spanjaarden vanuit Mexico naar Europa gebracht en van daaruit over alle Maghreblanden verspreid. Schijfcactussen groeien nog goed op een droge, onvruchtbare bodem waar verder niets kan groeien. Van maart tot april draagt de schijfcactus grote gele bloemen, waaruit eind augustus vijgachtige, sappige vruchten ontstaan, waar bijvoorbeeld jam van gemaakt wordt. De wonderboom of wonderolieboom is eigenlijk een struik, behoort tot de wolfsmelkfamilie en kan in enkele jaren tijd naar een hoogte van meer dan tien meter groeien. Zaden van dit zeer oude cultuurgewas werden al in 4000 jaar oude Egyptische graven gevonden. Uit de zeer giftige wonderoliebonen wordt wonderolie (ricinusolie) geperst, dat onder meer gebruikt wordt in zeep, smeermiddelen, parfum en in geneesmiddelen.

Wonderoliebonen zijn giftig maar worden voor allerlei doeleinden gebruikt_{Photo: Schnobby CC 3.0 Unported no changes made}

In de Sahara hebben planten ieder een eigen overlevingstechniek ontwikkeld om de droogte te trotseren, want de bodem van de Sahara is op zich wel vruchtbaar, maar het ontbreekt gewoon aan voldoende water. Zo kan één enkel regenbuitje er voor zorgen dat het lijkt of de woestijn in een bloemenzee verandert. Dit is echter maar schijn, want de regen wordt net zolang vastgehouden door de planten totdat er genoeg gevallen is en de plant kan ontkiemen. Het bijzondere van de zaden van deze planten is dat planten van dezelfde soort ontkiemen bij verschillende vochtigheidsomstandigheden. Sommige zaden ontkiemen al na één regenui, anderen ontkiemen pas na jaren. Door dit gevarieerd ontkiemen blijft de soort bestaan. Andere soorten slaan vocht op in wortels of bladeren en overleven zo de droogte en de verzengende hitte. Typische woestijnplanten zijn de Sahara-acacia, tamarisk, sodomsappel, bittermeloen en het kruid cistanche.

Bijzonder en zeer zeldzaam is de Sahara-cypres of 'tarout', een coniferensoort waarvan er nog maar enkele honderden in de Algerijnse Sahara voorkomen. Deze bomen worden ca. 11 meter hoog en hebben wortels die tot wel 60 meter diep in de bodem dringen om water op te zuigen. Alle bomen staan in een nationaal park dat op de Werelderfgoedlijst van de UNESCO staat. Ze behoren tot de oudste bomen ter wereld met leeftijden van meer dan 3500 jaar.

De Sahara-cypres is een van oudste bomen ter wereld_{Photo: Gruban CC 2.0 Generic no changes made}

Greep uit planten, bomen, bloemen, kruiden en grassen die in Algerije voorkomen

aardbeiboom	gele look	mannetjesorchis
akkerbedstro	gele stenbergia	mirte
Algerijnse eik	gewone jasmijn	moerasorchis
Algerijnse salie	groot nimfkruid	moeraswalstro
Algerijnse zilverden	grootbloemige lavatera	rood vlas
anaboom	grote kattenstaart	schietwilg
atheltamarisk	harlekijn	sierui
Atlasceder	hommelorchis	sniporchis
bilzekruid	honderdjarige aloë	Spaanse aak of veldesdoorn
bosbingelkruid	hulsteik	speerdistel
bruine spiegelorchis	ijle dravik	stekelige jeneverbes
Chinese liguster	Johannesbroodboom	stengelloze sleutelbloem
driehoornig walstro	klein kanariegras	tengere distel
echte guldenroede	klein nimfkruid	trechtermalva
echte laurier	klein zeegras	trosnarcis
eekhoorngras	kleine honingklaver	vijgenboom
esparto of vedergras	knikkende distel	wimperparelgras
Fenicische jeneverbes	kogellook	wollige sneeuwbal
fluitenkruid	kraailook	zeeden
Franse tamarisk	kromstaart	zwarte den
gele hypocist	kropaar

Gele hypocist_{Photo: Bouba CC 3.0 Unported no changes made}

Dieren

De prehistorische rotstekeningen van onder andere Tassili N'Ajjer geven aan dat er in Algerije ooit olifanten, giraffes en neushoorns rondgelopen hebben. Op dit moment zijn er echter weinig zoogdieren meer over en alleen nog op zeer afgelegen plekken te zien. In Algerije leven nog minder dan honderd zoogdiersoorten, waarvan er bovendien enkele tientallen bedreigd worden in hun bestaan. Soorten die nog wel veel voorkomen zijn gazelles, stekelvarken, antilopen, gewone jakhals of goudjakhals, Egyptische ichneumon of Egyptische mangoest, gevlekte hyena, wolf, wild zwijn en genetkat.

Fennek of woestijnvos, nationale dier van Algerije_{Photo: Umberto Salvagnin CC 2.0 Generic no changes made}

In de bergachtige gebieden van de Sahara komt het zeer schuwe manenschaap of tedal nog voor en de perfect aan de zware omstandigheden aangepaste fennek of woestijnvos. Het grootste knaagdier in de Sahara is de Noord-Afrikaanse goendi, wat kleiner is de vierteenrenmuis. Verder komen in de Sahara nog voor: woestijnkat, Kaapse haas en zandvos.

Bedreigde of al uitgestorven dieren in Algerije zijn onder andere addax of Mendes-antilope, algazel (of sabelantilope of sabeloryx), gestreepte hyena, dorcasgazelle, damagazelle, de staartloze Berberaap, Sahara jachtluipaard, serval en mediterrane of gewone monniksrob.

Algerije telt ca. 200 endemische vogelsoorten, waarvan er een tiental bedreigd worden. Over de Sahara vliegen elk jaar nog honderden miljoenen trekvogels op weg naar de warmte van Centraal-Afrika. Sommigen voltooien die barre tocht in maar 40 uur, ongeveer de helft sterft onderweg. Vogels die men tegenkomt in Algerije zijn onder andere lannervalk, marmereend, Barbarijse patrijs, blauwe rotslijster, grauwe gans, steenarend, kruisbek en zwartkeelgors. De woestijnmus wordt door de Toearegs ook wel 'moula moula' genoemd en deze vogel zou geluk brengen als hij in de buurt van een Toeareg-kamp vertoeft.

Woestijnmus of moula moula_{Photo: L.Shyamal CC 3.0 Unported no changes made}

De Algerijnse boomklever is een endemische zangvogel die alleen voorkomt in de bergbossen van de regio Kabylië. De Algerijnse boomklever lijkt sterk op de Corsicaanse boomklever en werd pas in 1973 ontdekt. Het El-Kala nationale park, gelegen tussen Annaba en de Tunesische grens, is tijdens de trek een belangrijke rustplaats voor zeldzame watervogels als kuifeend, witkopeend en witoogeend. Ook alle reigersoorten van Noord-Afrika komen in dit gebied, met Lac Tonga en de lagunes rond El Kala als meest bekende locaties, voor.

Overzicht dieren in Algerije

VLEERMUIZEN
Blasius' hoefijzerneus	gewone rondbladneus	laatvlieger
bosvleermuis	grote hoefijzerneus	langvleugelvleermuis of Schreibers vleermuis
Canarische grootoorvleermuis	grote rosse vleermuis	Mehely's hoefijzerneus
Capaccini's vleermuis	Hemprichs langoorvleermuis	paarse hoefijzerneus
drietandbladvleermuis	ingekorven vleermuis of wimpervleermuis	Rueppels dwergvleermuis
Egyptische klapneusvleermuis	kaalbuikgrafvleermuis	Savi's dwergvleermuis
Europese bulvleermuis	kleine hoefijzerneus	Thebaanse spleetneusvleermuis
Fenicische vale vleermuis	kleine klapneusvleermuis
gewone dwergvleermuis	Kuhls dwergvleermuis

Overleden Thebaanse spleetneusvleermuis_{Photo: Bernard Dupont CC 2.0 Generic no changes made}

ROOFDIEREN
Afrikaanse wilde kat	gestreepte hyena	leeuw	serval
caracal	gestreepte wezel	luipaard	wezel
Egyptische ichneumon	gewone jakhals	moerasmangoeste	woestijnkat
fennek	honingdas	otter	wolf
genetkat	jachtluipaard	rode vos	zandvos

Woestijn- of zandkat_{Photo: Greg Hume CC 3.0 Unported no changes made}

KNAAGDIEREN EN INSECTENETERS
Abessijnse egel	Kaapse haas	shawwoestijnmuis
acomys seurati	Kaapse klipdas of rotsklipdas	steppeklipdas of geelvlekklipdas
Algerijnse gerbil	kleine Egyptische renmuis	Sundeval gerbil
Algerijnse muis	kleine woestijnspringmuis	trekegel of Algerijnse egel
Barbarijse grondeekhoorn	konijn	tuinspitsmuis
bosmuis	Lybische gerbil	vette zandrat
dikstaartmuis of dikstaartgerbil	Noord-Afrikaanse goendi	wimperspitsmuis
Egyptische stekelmuis	Noord-Afrikaanse olifantspitsmuis	woestijngoendi
gewoon stekelvarken	reuzenwoestijnspringmuis	woestijnslaapmuis
grote Noord-Afrikaanse gerbil	savannehaas	zebragrasmuis

Noord-Afrikaanse goendi_{Photo: Oona Räisänen CC 3.0 Unported no changes made}

ZEEDIEREN
blauwe marlijn	grootsnuithaai	stompsnuitzeskieuwshaai
blauwvintonijn	grote hamerhaai	strijkijzerruwhaai
braamhaai	haringhaai	tolhaai
dolfijn van Cuvier	kortvinmakreelhaai	tuimelaar
donkerbuiklantaarnhaai	lederschildpad	valse doornhaai of zwarte haai
dwergvinvis	onechte karetschildpad	witte haai
geschulpte hamerhaai	orka	zandbankhaai of grootvinhaai
gestreepte dolfijn	potvis	zwartpunthaai
gewone dolfijn	reuzenhaai	zwartpuntrifhaai
gewone octopus of kraak	ruwe zwelghaai	zandtijgerhaai
gewone vinvis	schemerhaai	zwarte zwaardwalvis
gramper of grijze dolfijn	snaveldolfijn
griend	spitssnuitzevenkieuwshaai

Zwartpuntrifhaai_{Photo: publiek domein}

HOEFDIEREN
addax of Mendes-antilope	duingazelle	manenschaap
algazel of sabeloryx	edelhert	Noord-Algerijnse gazelle
damagazelle	edmigazelle	wild zwijn of everzwijn
dorcasgazelle	hartenbeest

Dorcasgazelles_{Photo: Osado CC 3.0 Unported no changes made}

AMFIBIEËN EN REPTIELEN
Afrikaanse doornstaartagame	gewone kameleon	muurgekko
boomslang	gewone pad	Sahara zandadder
Egyptische cobra	groene pad	twee-vingerige skink
Europese moerasschildpad	kleine drie-vingerige skink	woestijnhoornadder
Europese tjitjak	mediterrane boomkikker	woestijnvaraan
franjeteenhagedis	Moorse landschildpad	zaagschubadder

Moorse landschildpad_{Photo: Moise Nicu CC 3.0 Unported no changes made}

ALGERIJE LINKS

Advertenties
• Hotels Algerije
• Vliegennaar.nl | Goedkope vluchten Algerije
• Hotels Trivago
• Reisgidsen en kaarten Algerije

Nuttige links

Algerije Startnederland (E+N)
Reisinformatie Algerije (N)
Startpagina Algerije (N)

Bronnen

Agada, Birgit / Algerien : Kultur und Natur zwischen Mittelmeer und Sahara

Trescher

BBC - Country Profiles 

Beker, Michel / Algerije

KIT Publishers/Oxfam Novib

CIA - World Factbook 

Elmar Landeninformatie

Ham, Anthony / Algeria

Lonely Planet

Kagda, Falaq / Algeria

Marshall Cavendish

Oakes, Jonathan / Algeria

Bradt Travel Guides

laatst bijgewerkt november 2024
Samensteller: Arie Verrijp / Geert Willems