AFGHANISTAN
Samenleving

To read about AFGHANISTAN in English - click here

Hotels Afghanistan

Steden AFGHANISTAN

Kabul

Samenleving

Staatsinrichting

In de 18e eeuw was Afghanistan verdeeld in de vier (semi)autonome regio's Herat, Kandahar, Turkistan en Qaraghan-Badakshan met als hoofdstad Kabul. Koning Abd al-Rahman (regeerperiode 1880-1901) onderwierp de vier regio's aan zijn macht en zette vertrouwelingen als gouverneur op de bestuurszetel om de regio's gemakkelijk onder controle te houden. Gedurende het bewind van Mohammed Nadir (regeerperiode 1929-1933) was Afghanistan verdeeld in vijf belangrijke en vier wat minder belangrijke bestuurlijke gebieden.

In 1964 werd het land verdeeld in 26 provincies of 'wilayat', in 2004 uitgebreid tot 34 provincies. Deze provincies, met aan het hoofd een gouverneur of 'wali', zijn weer verdeeld in 397 districten of 'wuluswali' en sub-districten of 'alaqadari', afhankelijk van het aantal inwoners. De bestuurders van de districten en sub-districten worden respectievelijk 'wuluswal' en 'alaqadar' genoemd, en worden door het centrale gezag in Kabul aangesteld. Dorpen in de sub-districten zijn verdeeld in verschillende 'qaryas', en de hoofdman van een qarya wordt 'qaryadar', 'arbab' of 'malik' genoemd. Een qaryadar wordt door de lokale bevolking gekozen.

advertentie

Provincies van Afghanistan_{Photo: Golbez CC 3.0 Unported no changes made}

Provincies en hoofdsteden

Provincie	Hoofdstad	Provincie	Hoofdstad
Badakshan	Faizabad	Konar	Asadabad
Badghis	Qaleh-ye Now	Kunduz	Kunduz
Baghlan	Pol-e Khomri	Laghman	Mehtar Lam
Balkh	Mazar-e Shariff	Lowgar	Pol-e Alam
Bamyan	Bamyan	Nangarhar	Jalalabad
Daikondi	Nili	Nimruz	Zaranj
Farah	Farah	Nuristan	Nuristan
Faryab	Maymana	Panjshir	Bazarak
Ghazni	Ghazni	Paktia	Gardez
Ghowr	Chaghcharan	Paktika	Sharan
Helmand	Lashkar Gar	Parwan	Charikar
Herat	Herat	Samangan	Aybak
Jowzjan	Sheberghan	Sar-i Pol	Sar-i Pol
Kabul	Kabul	Takhar	Taloqan
Kandahar	Kandahar	Uruzgan	Tarin Kowt
Kapisa	Mahmud-e Raqi	Wardak	Meydan Shahr
Khost	Khost	Zabol	Qalat

Politiek

advertentie

Rabbani schudt hand met Poetin_{Photo: Kremlin.ru CC 3.0 Unported no changes made}

De Afghaanse mudjahedin groeperingen sloten in l992 een akkoord dat voorzag in een overgangsperiode. Rivaliteit tussen de verschillende groeperingen bemoeilijkte de besluitvorming over een overgangsregering. Burhannudin Rabbani werd uiteindelijk benoemd tot President en Hezb-i-Islami voorman Gulbuddin Hekmatyar zou de functie van premier op zich nemen. Al snel verschenen echter de soennitische ultra-conservatieve beweging van de Taliban op het toneel. Nadat in de Taliban in september 1996 Kabul veroverden, ontvluchtten president Rabbani en opperbevelhebber Massoud de stad en trok het regeringsleger zich terug in het noorden. De Taliban beheersten het grootste gedeelte van het land. Hun tegenstanders verenigden zich in de “Noordelijke Alliantie”, die militair werd geleid door generaal Ahmed Shah Massoud (gesteund door Iran, Rusland en GOS-staten). Vredesinitiatieven van o.a. de buurlanden plus de VS en Rusland, onder auspiciën van de VN en van de OIC, leverden niets op.

Sinds het akkoord van Bonn en het aantreden van de Afghan Transitional Authority (ATA) in 2002 is er sprake van een relatief stabiele situatie. De Pashtun Hamid Karzai was voorzitter, maar deze regering werd gedomineerd door Tadzjiekse politici. De Pathanen, toen veelal als handlangers van de Taliban beschouwd, waren ondervertegenwoordigd. De macht van de regionale machthebbers lijkt in de afgelopen jaren te zijn afgenomen, ten gunste van het centrale gezag. Zo is een aantal regionale machthebbers toegetreden tot de formele machtsstructuren in Kabul. Anderen zijn ontheven van hun functie en op non-actief gesteld.

Er zijn nog wel regelmatig incidenten die grote delen van het land onveilig maken: gevechten waar krijgsheren bij betrokken zijn en aanslagen, vooral door de Taliban, tegen westerse hulpverleners en militairen. Inmiddels is wel grote voortgang geboekt in het proces van ontwapening, demobilisatie en reïntegratie (DDR) van voormalige strijders en een begin is gemaakt met de ontwapening van illegale gewapende groepen (DIAG). Daarentegen belemmert de grote drugsproductie en -handel de mogelijkheden van de centrale overheid om haar gezag verder uit te breiden.

Dankzij de aanwezigheid van de International Security Assistance Force (ISAF) is de veiligheid in Kabul en omgeving redelijk. De uitbreiding van ISAF naar het zuiden is gaande, onder meer via Provincial Reconstruction Teams (PRT). Nederland heeft sinds oktober 2004 een PRT in de Noordelijke provincie Baghlan. Daarnaast is er een aantal PRTs onder Operatie Enduring Freedom, de militaire onderneming tegen de Taliban en Al-Qaida van de Coalitie onder leiding van de Verenigde Staten. Deze operatie lijkt nog enige tijd voort te zullen gaan duren.

advertentie

Locaties ISAF-troepen in Afghanistan_{Photo: CedricBLN CC 2.5 Generic no changes made}

De presidentsverkiezingen van oktober 2004 verliepen boven verwachting rustig en succesvol. Er waren 17 kandidaten, waaronder president Karzai, de grote favoriet. Ondanks een toename van het aantal veiligheidsincidenten in de aanloop naar deze verkiezingen zijn ze zeer goed verlopen. De opkomst was hoog, ongeveer 80 procent van de stemgerechtigden. Er was een beperkt aantal technische onregelmatigheden, maar na de conclusie van een speciaal onderzoekspanel dat de geconstateerde fouten geen wezenlijke invloed hebben gehad op de uiteindelijke uitslag van de verkiezingen, accepteerden alle kandidaten de uitslag. Karzai kreeg ruim 55% van de uitgebrachte stemmen, gevolgd door Qanooni (16,3%), Mohaqeq (11,6%) en Dostum (10%). Daarmee werd Karzai in één ronde tot president gekozen. Het stemgedrag heeft grotendeels langs etnische lijnen plaatsgevonden.

Het huidige kabinet van Karzai is een technocratisch en relatief “schoon” kabinet: het merendeel van de ministers heeft een professionele achtergrond, alle etniciteiten zijn vertegenwoordigd en de meeste krijgsheren zijn uitgesloten. Naar verwachting zal Karzai het kabinet, dat door het nieuwe parlement moet worden goedgekeurd, nog ietwat wijzigen en inkrimpen.

De verkiezingen voor parlement en provinciale raden van 18 september 2005 leken goed te zijn verlopen, met een rustige verkiezingsdag en ca. 55% opkomst. Bij het tellen van de stemmen kwamen echter veel gevallen van fraude aan het licht, waardoor de uitslag werd vertraagd. Ook vonden in het hele land – overigens vreedzame- demonstraties plaats van ontevreden kiezers en kandidaten. Een flink aantal stembussen waarmee geknoeid was, werd uitgesloten. De Electoral Complaints Commission nam ondertussen duizenden klachten in behandeling. Het proces is overigens voor een post-conflictsituatie nog steeds redelijk goed verlopen.

Afghaans parlement_{Photo: Ben CC 2.5 Generic no changes made}

Er zijn vooral veel jihadi en krijgsheren gekozen in het parlement (ongeveer 100), die grotendeels conservatief zijn, maar deels ook Karzai zullen steunen. Positief punt is dat een aantal hervormingsgezinde vertegenwoordigers zijn gekozen, onder wie veel vrouwen. Naar verwachting zal het parlement versplinterd zijn en etnisch gebalanceerd. De oppositie en de regering hebben beide geen duidelijke meerderheid; President Karzai zal telkens moeten onderhandelen om steun te krijgen voor zijn beleid. Na het bekend worden van de leden van de provinciale raden kozen deze afgevaardigden voor het Hogerhuis en president Karzai wees de overige leden aan. Het Hogerhuis kent minder beruchte figuren dan het Lagerhuis. Het parlement werd op 19 december 2005 geïnaugureerd. Vervolgens werd Qanooni gekozen tot Voorzitter van het Lagerhuis (Wolesi Jirga met 249 zetels) en Mojadeddi tot voorzitter van het Hogerhuis (Meshrano Jirga met 102 zetels).

Er zijn ca. zeventig politieke partijen geregistreerd, maar deze spelen geen belangrijke rol in de Afghaanse politiek, omdat het kiesstelsel is gebaseerd op geografische vertegenwoordiging door individuen (Single Non-Transferable Vote). De politieke partijen zijn meest islamitisch (jihad-groeperingen), democratisch (hervormingsgezind), en een enkele (voormalig) communistisch. Er bestaan daarnaast enkele koningsgezinde politieke partijen, vooral bestaande uit Pathanen. Volgens de wet op politieke partijen worden partijen met een militaire vleugel (alsook presidents- en parlementskandidaten met militia) geweerd; dit criterium heeft bijgedragen aan het DDR-proces.

Voor de actuele politieke situatie zie het hoofdstuk geschiedenis.

Onderwijs

In vroeger tijden werd lezen en schrijven alleen door de moellahs, islamitische geestelijken die de koran bestuderen maar ook op vele andere gebieden gezaghebbend zijn, geleerd.

Vanaf de 19e eeuw werden er in Afghanistan officiële scholen gesticht, begin 20e eeuw pas de eerste middelbare scholen. Onder het bewind van Amir Amanullah (1919-1929) werd de eerste meisjesschool opgericht. Vanaf de jaren dertig van de de 20e eeuw werd onderwijs verplicht, maar daar kwam in de praktijk tot op de dag van vandaag niet veel van terecht. De Universiteit van Kabul werd in 1932 opgericht.

Van desastreuze invloed op de al gebrekkige scholenstructuur in Afghanistan was het Taliban-regime. Van enige structuur in het onderwijs was toen geen enkele sprake meer, en dat heeft nog steeds invloed op de huidige situatie. Nog geen 50% van alle mannen kan lezen en schrijven, bij de vrouwen ligt dit percentage nog aanzienlijk lager. Uiteraard liggen de percentages in de steden hoger dan op het platteland.

Eenvoudig klaslokaal op het platteland van Afghanistan_{Photo: Staff Sgt. Marcus J. Quarterman in het publieke domein}

Toch zijn er sinds de val van de Taliban weer veel scholen gebouwd, met name voor het primair onderwijs. Zo'n zeven miljoen kinderen zouden nu onderwijs volgen in ca. 16.000 scholen, maar met name in het zuiden en oosten van Afghanistan gaan maar weinig kinderen regelmatig naar school. Drie miljoen kinderen zijn verstoken van alle onderwijs.

De Universiteit van Kabul telt op dit moment ca. 7000 studenten, waarvan meer dan duizend meisjes. In Kabul is verder nog de American University of Afghanistan gevestigd. Versspreid over het land zijn er nog universiteiten in de steden Kandahar, Herat, Balkh, Nangarhar en Khost.

Saleha Bayat-gebouw van de American University of Afghanistan_{Photo: USAID Afghanistan in het publieke domein}

Boerka

Symbolisch voor Afghanistan is de boerka of chador, een gewaad dat vrouwen dragen. De boerka bedekt het hele lichaam van de vrouw, inclusief het gezicht. Via een soort gaasje kan de vrouw toch zien waar zij zich bevindt. De boerka is vanaf het Indische subcontinent in de 19e eeuw in Afghanistan geïntroduceerd.

De boerka bestaat uit een hoofdkapje, de chador en de ruband, de gezichtssluier. Deze onderdelen zijn aan elkaar vastgenaaid en vormen samen de boerka. De meeste boerka's in Afghanistan zijn blauw, maar in het noorden wordt meestal een witte boerka gedragen.

Ten tijde van het Taliban-bewind droegen bijna alle vrouwen een boerka, op dit moment dragen vooral de vrouwen in het oosten en zuiden een boerka. In het westen is de chador favoriet, in het noorden van Afghanistan dragen vrouwen vaak een lang gewaad met een hoofddoek.

Vrouwen in Afghanistan dragen vaak een boerka_{Photo: Nitin Madhav (USAID) in het publieke domein}

Vliegeren

Vliegergevechten zijn zeer populair in Afghanistan. De naam voor deze sport is in Afghanistan 'gudiparan bazi' en de snijlijn wordt 'tar' genoemd. De tar is gemaakt van katoen en bedekt met een mengsel van gemalen glas en rijstlijm. De vliegers zijn tussen de halve en anderhalve meter breed en afhankelijk van de grootte kan een vlieger tot wel 3500 meter hoog de lucht in gaan.

Van 1996 tot 2001 werd het vliegeren door de Taliban-regering verboden, het zou on-islamitisch zijn. Na de val van het Taliban-bewind in 2001 wordt er weer volop gevliegerd in Afghanistan.

Kinderen met vliegers in Afghanistan_{Photo: U.S. Department of Defense Current Photos in het publieke domein}

AFGHANISTAN LINKS

Advertenties
• Hotels Afghanistan
• Reisgidsen en kaarten Afghanistan
• Hotels Trivago

Nuttige links

Afghanistan Startnederland (N+E)
Reisinformatie Afghanistan (N)

Bronnen

CIA World Factbook

BBC - Country Profiles

Elmar Landeninformatie

Clammer, Paul / Afghanistan

Lonely Planet

 

laatst bijgewerkt november 2024
Samensteller: Arie Verrijp / Geert Willems