AFGHANISTAN
Bevolking

To read about AFGHANISTAN in English - click here

Hotels Afghanistan

Steden AFGHANISTAN

Kabul

Bevolking

De laatste officiële volkstelling in Afghanistan was in 1979 en het land had toen 15.551.358 inwoners. Op dit moment wonen in Afghanistan wonen meer dan 37,5 miljoen mensen (schatting 2021). Afghanistan is een dunbevolkt land met een bevolkingsdichtheid van ongeveer 60 inwoners per vierkante kilometer. Het aantal van 37.5 miljoen inwoners is slechts een grove schatting, want de oorlog(en) in Afghanistan hebben miljoenen Afghanen het leven gekost of ze zijn op de vlucht geslagen (4-8 miljoen). Volgens de UNHCR zijn er sinds 2002 bijna zes miljoen vluchtelingen teruggekeerd naar Afghanistan.

Sinds eind jaren zeventig bevindt Afghanistan zich in een min of meer permanente oorlogssituatie, en dat heeft ondertussen miljoenen Afghanen het leven gekost. Ook het aantal licht- en zwaargewonde en getraumatiseerde Afghanen is niet meer te tellen. Tel daarbij op de misschien wel vijf miljoen Afghanen die in de jaren tachtig van de vorige eeuw gevlucht zijn uit hun land naar Pakistan, Iran maar ook naar Europa en de Verenigde Staten, en het zal duidelijk zijn dat bijna elke Afghaan de oorlog aan den lijve heeft ondervonden. Na de val van de Taliban in 2001 keerden veel Afghanen weer terug naar hun land, maar kwamen terecht in een op allerlei manieren verwoest land, dat bovendien bijna naadloos in een burgeroorlog overging.

Nog maar enkele generaties geleden woonden de meeste Afghanen op het platteland, op dit moment neemt de verstedelijking steeds meer toe.

De vier grootste en belangrijkste steden liggen verspreid over het land: Mazar-i Sharif (ca. 320.0000 inwoners) in het noorden, de hoofdstad Kabul (ca. 3 miljoen inwoners) in het oosten, Kandahar (ca. 400.000 inwoners) in het zuiden en Herat (ca. 420.000 inwoners) in het westen.

advertentie

Afghanen met traditionele hoofdbedekking_{Photo: Chitrapa publiek domein}

• De natuurlijke bevolkingsgroei bedraagt 2,34%.(2021)
• Geboortecijfer per 1000 inwoners is 36.08(2021)
• Sterftecijfer per 1000 inwoners is 12.57 (2021)
• Levensverwachting is 51,7 jaar voor mannen en voor vrouwen 54,9 jaar (2021)

advertentie

Meisjes uit Afghanistan_{Photo: Sgt. Christopher Harper in het publieke domein}

Etnische groepen

Afghanistan heeft een zeer gevarieerde bevolkingssamenstelling, enerzijds door de ligging op een kruispunt van migratieroutes, anderzijds door de geografische omstandigheden van het land met zijn vele bergen en afgelegen valleien. Hierdoor worden er, naast talloze dialecten, ook nog eens meer dan vijftig verschillende talen in Afghanistan gesproken. De meeste etnische groepen in Afghanistan zijn Indo-Iraans of Turks-Mongools, over het algemeen afhankelijk welke taal ze spreken. Het is in Afghanistan zeker niet zo dat er strakke lijnen lopen tussen de verschillende bevolkinggroepen, inter-etniciteit is geen schering en inslag, maar komt zeker regelmatig voor. Helaas zijn door de burgeroorlog de scheidslijnen tussen de diverse bevolkingsgroepen weer wat strakker aangetrokken.

Etnische groepen in Afghanistan_{Photo: Publiek domein}

Toelichting op kaart:

• Pashtun (donker blauw): 42%
• Tadzjieken (rood): 27%
• Hazara's (roze): 9%
• Oezbeken (blauw): 9%
• Turkmenen (paars): 3%
• Baloch (licht bruin): 2%
• anderen: Indo-Iraanse bevolkingsgroepen: 8%

PATHANEN of PASHTUN
De Pathanen zijn met ca. 12 miljoen mensen veruit de grootste etnische groep in Afghanistan en vormen ook in Pakistan een belangrijke groep. Sinds 1893 zijn de Pathanen gescheiden na de vaststelling door de Britten van de zogenaamde Durand-lijn. De vroegere president Hamid Karzai was een Pathaan en leider van een belangrijke stam uit de omgeving van Kandahar, de belangrijkste Pathaanse stad. De Pathanen hebben een stammenstructuur, waarvan de grootste confederaties de zuidelijke en zuidwestelijke Durrani's en de oostelijke en zuidoostelijke Ghalji of Ghilzai zijn. Om de macht van de Pathanen te breken in de regeringsperiode van Amir Rahman Khan (1880-1901) werden veel Pathanen door militairen gedwongen om naar het noorden van Afghanistan te verhuizen. Deze noordelijke Pathanen waren weer genoodzaakt om naar het zuiden te vluchten na de val van het Taliban-bewind in 2001.

De Durrani's, die vooral in het zuiden, zuidwesten en het oosten wonen, zijn wel de machtigste groep, maar niet de grootste groep Pathanen. Belangrijke Durrani-stammen zijn de Popalzi en de Barakzi, de rijkste en grootste groep. Voormalig president Zahir Shah was een Barakzi, evenals zijn neef Daud, die hem in 1973 afzette. Ten noorden van Kandahar wonen de Popalzi, Ahmad Shah Durrani was een Popalzi, net als voormalig president Hamid Karzai. De twee groepen gaan niet echt vreedzaam met elkaar om, er zijn veel problemen en irritaties onderling. Naast hierboven genoemde stammen zijn er nog vele andere, waaronder Ghilzai, Afridi, Sadozai, Yusufzai, Waziri, Mohammadzai en Kandahari.

Typische Pathanen-kleding_{Photo: Kai Hendry from Woking UK CC 2.0 Generic no changes made}

De Ghalji, traditioneel een volk van nomaden, wonen vooral in het oosten van Afghanistan, tussen de steden Kabul en Kandahar. De 'hoofdstad' van de Ghalji, in aantal overtreffen zij de Durrani's, is Ghazni.

TADZJIEKEN
Er zijn waarschijnlijk zo'n tien miljoen Tadzjieken in Afghanistan, een grote groep dus, die echter pas na de val van het Taliban-bewind politiek steeds invloedrijker werd. Zij waren al in Afghanistan toen de Pathanen, Oezbeken en Turkmenen nog moesten komen. De Tadzjieken, een volk zonder stammenstructuur, spreken Dari, een Perzische taal en wonen vooral in het de bergachtige, wat afgelegen regio Badakhshan. In de zuidoostelijke provincie Paktika woont nog een kleine groep Tadzjieken rond de stad Urgun. De befaamde mudjahedin-leider Ahmad Shah Massud was een Tadzjiek. In het begachtige noordoosten van Afghanistan wonen de geïsoleerde Berg-Tadzjieken, die ook wel Pamiri's of Ghalcha's genoemd worden. De meeste Berg-Tadzjieken zijn wat godsdienst betreft ismailitisch, een variant van het sjiisme. Zij spreken een aantal Iraanse talen, waaronder het Wakhani.

AIMAK
West-Afghanistan is het woongebied van de soennitische Aimak, een groep nomadische en halfnomadische stammen, onder andere de Farsiwan en de Firuzkuhi, die vooral rond de stad Herat wonen.

BALUCHI'S
De soennitische Baluchi's zijn vanuit het zuiden aan het eind van de 18e eeuw naar Zuidwest-Afghanistan getrokken. In Aghanistan wonen ongeveer een half miljoen Baluchi's, in de Pakistaanse provincie Baluchistan maar ook in Iran wonen de meeste Baluchi's. De Baluchi's spreken Baluchi, een Iraanse taal. In de regio van de Baluchi's wonen ook nog de Brahui, een volk dat oorspronkelijk ook uit het Pakistaanse Baluchistan komt.

NURISTANI'S
De Nuristani's of Kafiri's, virtuoze houtbewerkers, wonen in het woeste, bergachtige gebied Nuristan in het oosten van Afghanistan en verschillen etnisch en cultureel van de rest van Afghanistan. Opmerkelijk is dat veel Nuristani's blonde of rode haren hebben en blauwe of groene ogen. Volgens eigen zeggen komt dit door hun antiek-Griekse roots.

De Nuristani's, op dit moment enkele honderdduizenden personen met een eigen Indo-Iraanse taal die gerelateerd is aan het Sanskriet van Noord-India, waren oorspronkelijk niet-islamitisch, maar bekeerden zich begin 20e eeuw tot de islam. In Pakistan wonen nog Kafiri's die hun oorspronkelijke godsdienst aanhangen.

Nuristani-meisje_{Photo: Barbara Millucci CC 2.0 Generic no changes made}

PASHAI
De enkele honderdduizenden Pashai zijn als het ware buren van de Nuristani's, wonen ongeveer in hetzelfde gebied en vroeger ook in de dal van de Kabul-rivier, maar zijn daar grotendeels verdreven door de Pathanen. De Pashai spreken een Indiase taal.

QIZILBASH
De ca. 50.000 sjiitische Qizilbash wonen voornamelijk in de hoofdstad Kabul en in de stad Kandahar, en stammen af van Turkmeense immigranten die in de 18e eeuw vanuit Iran naar Afghanistan zijn getrokken.

Turkse bevolkingsgroepen

TURKMENEN
De meeste van de ca. soennitische Turmenen wonen in het noordwesten van Afghanistan en zijn veelal afstammelingen van vluchtelingen die eind 19e, begin 20e eeuw vanuit Rusland en de Sovjet-Unie naar het zuiden vluchtten. De Turkmenen in Afghanistan spreken het aan het Turks verwante Turkmeens en behoren over het algemeen tot de Ersari- en Tekke-stammen.

OEZBEKEN
Ook de ca. drie miljoen Oezbeken zijn een Turkssprekende bevolkingsgroep, afstammend van 15e eeuwse Centraal-Aziatische migranten. Maar ook na de Russische Revolutie begin 20e eeuw zijn veel Oezbeken naar het zuiden richting Afghanistan gevlucht. Oezbeken dragen vaak ikatgewaden als 'chapans', en om de Oezbeken te plezieren droeg ex-president Karzai vaak een chapan.

Oezbeekse Afghanen_{Photo: Publiek domein}

HAZARA'S
Hoewel de ca. drie miljoen sjiitische Hazara's tot de Turkse bevolkingsgroepen behoren, spreken ze Dari. Het gebied waar ze wonen ligt ten zuiden van de Centraal-Afghaanse bergen. De Hazara's zijn een van de armste bevolkingsgroepen van Afghanistan en worden in hun bestaan vaak dwars gezeten door kuchi's, een Pathaanse nomadenstam. De soennitische Taliban moeten weinig hebben van de sjiitische Hazara's, en dat heeft al zeer veel Hazara's het leven gekost. Toch is het de Hazara's over het algemeen gelukt om de Taliban van hun grondgebied weg te houden.

Hazara-meisjes_{Photo: Sgt. Ken Scar in het publieke domein}

NOMADEN
Omdat het grootste deel van Afghanistan droog en onvruchtbaar is, verbaast het niet dat ca. 20% van de bevolking nomadisch of semi-nomadisch is. 'Kuchi's', of 'Powindahs', in feite Ghilzai-Pathanen en de bekendste groep nomaden, trekken elk jaar weer de bergen in met hun kuddes. Ze staan veelal onderaan de maatschappelijke ladder, maar worden sinds kort wel vertegenwoordigd in het Afghaanse parlement en zijn trots op hun extreem harde manier van leven. Nomadische mannen dragen grote tulbanden en zijn altijd bewapend met een dolk en een geweer. Nomadische vrouwen dragen kleurige gewaden over een broek en bedekken hun hoofd met een lange sjaal. Vaker dragen ze ook zware zilveren armbanden, enkelbanden en andere sieraden.

Kuchi-nomaden in Afghanistan zijn altijd onderweg_{Photo: Tech. Sgt. John Cumper in het publieke domein}

AFGHANISTAN LINKS

Advertenties
• Hotels Afghanistan
• Hotels Trivago
• Boeken, ook tweedehands, over AFGHANISTAN bij Bol.com

Nuttige links

Afghanistan Startnederland (N+E)
Reisinformatie Afghanistan (N)

Bronnen

CIA World Factbook

BBC - Country Profiles

Elmar Landeninformatie

Clammer, Paul / Afghanistan

Lonely Planet

 

laatst bijgewerkt oktober 2024
Samensteller: Arie Verrijp / Geert Willems